Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh công nghệ thông tin và truyền thông phát triển mạnh mẽ, thương mại điện tử (TMĐT) đã trở thành một lĩnh vực kinh doanh quan trọng, đặc biệt trong kỷ nguyên toàn cầu hóa. Tại Việt Nam, tính đến năm 2015, khoảng 31% dân số sử dụng Internet, với doanh thu TMĐT loại hình B2C đạt 2,7 tỷ USD năm 2014 và dự kiến tăng lên 4 tỷ USD vào năm 2015. Giao dịch vé máy bay trực tuyến là một trong những sản phẩm dịch vụ phổ biến nhất trên các website TMĐT, góp phần tiết kiệm chi phí và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Tuy nhiên, hành vi mua vé máy bay trực tuyến tại Việt Nam, đặc biệt tại thành phố Đà Nẵng – trung tâm kinh tế văn hóa khu vực miền Trung – Tây Nguyên, vẫn chưa được nghiên cứu sâu sắc.

Luận văn tập trung nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi mua vé máy bay trực tuyến tại Đà Nẵng trong giai đoạn từ tháng 11/2014 đến tháng 3/2016. Mục tiêu chính là hệ thống hóa lý luận về hành vi tiêu dùng trực tuyến, xác định các nhân tố tác động đến hành vi mua vé máy bay trực tuyến và đề xuất các hàm ý chính sách nhằm gia tăng lượng khách hàng sử dụng dịch vụ này. Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc phát triển mô hình nghiên cứu hành vi tiêu dùng trực tuyến và ý nghĩa thực tiễn trong việc hỗ trợ các hãng hàng không, đại lý vé máy bay cải thiện chiến lược kinh doanh, đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển TMĐT tại Đà Nẵng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu hành vi tiêu dùng trực tuyến tiêu biểu:

  • Mô hình hành động hợp lý (Theory of Reasoned Action - TRA): Giải thích hành vi người tiêu dùng dựa trên thái độ và chuẩn mực chủ quan, trong đó xu hướng hành vi là yếu tố trung gian quyết định hành vi thực tế.
  • Mô hình hành vi dự định (Theory of Planned Behavior - TPB): Mở rộng TRA bằng cách bổ sung yếu tố kiểm soát hành vi cảm nhận, phản ánh nhận thức về khả năng và điều kiện thực hiện hành vi.
  • Mô hình chấp nhận công nghệ (Technology Acceptance Model - TAM): Tập trung vào hai yếu tố hữu ích cảm nhận và thuận tiện cảm nhận ảnh hưởng đến thái độ và xu hướng sử dụng công nghệ.
  • Mô hình chấp nhận sử dụng thương mại điện tử (E-Commerce Adoption Model - e-CAM): Kết hợp nhận thức rủi ro liên quan đến giao dịch trực tuyến và sản phẩm/dịch vụ với hành vi mua hàng trực tuyến.

Các khái niệm chính được nghiên cứu bao gồm: thái độ, chuẩn mực chủ quan, kiểm soát hành vi cảm nhận (tính tự lực và điều kiện tiện nghi), khả năng đổi mới chuyên sâu, rủi ro cảm nhận và các biến nhân khẩu học (giới tính, độ tuổi, thu nhập, trình độ học vấn, thời gian sử dụng Internet).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện qua hai giai đoạn chính:

  • Nghiên cứu sơ bộ định tính: Phỏng vấn sâu 8 hành khách thường xuyên sử dụng dịch vụ máy bay tại Đà Nẵng nhằm khám phá các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi mua vé máy bay trực tuyến, đồng thời xây dựng và hiệu chỉnh thang đo.
  • Nghiên cứu chính thức định lượng: Thu thập dữ liệu từ 175 khách hàng sử dụng vé máy bay điện tử tại Đà Nẵng bằng bảng câu hỏi chuẩn hóa. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện, đảm bảo đại diện cho nhóm khách hàng mục tiêu.

Phân tích dữ liệu sử dụng các kỹ thuật thống kê bao gồm kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), hồi quy tuyến tính đa biến, kiểm định giả thuyết và phân tích phương sai (ANOVA) để so sánh hành vi giữa các nhóm nhân khẩu học. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 11/2014 đến tháng 3/2016.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng tích cực của thái độ đến hành vi mua vé máy bay trực tuyến: Kết quả hồi quy cho thấy thái độ có hệ số hồi quy β = 0,35, mức ý nghĩa p < 0,01, cho thấy thái độ tích cực làm tăng hành vi mua vé trực tuyến tại Đà Nẵng. Khoảng 68% người tiêu dùng có thái độ tích cực đối với việc mua vé trực tuyến.

  2. Chuẩn mực chủ quan tác động thuận chiều đến hành vi: Chuẩn mực chủ quan có hệ số β = 0,28, p < 0,05, phản ánh áp lực xã hội từ gia đình, bạn bè và đồng nghiệp ảnh hưởng đến quyết định mua vé trực tuyến của khách hàng.

  3. Kiểm soát hành vi cảm nhận gồm tính tự lực và điều kiện tiện nghi: Tính tự lực (β = 0,22, p < 0,05) và điều kiện tiện nghi (β = 0,19, p < 0,05) đều có ảnh hưởng tích cực đến hành vi mua vé trực tuyến, cho thấy sự tự tin và điều kiện kỹ thuật thuận lợi là yếu tố quan trọng.

  4. Khả năng đổi mới chuyên sâu có tác động tích cực: Hệ số β = 0,15, p < 0,05, cho thấy những khách hàng chấp nhận đổi mới sớm hơn có xu hướng mua vé trực tuyến cao hơn.

  5. Rủi ro cảm nhận ảnh hưởng tiêu cực: Rủi ro cảm nhận có hệ số β = -0,30, p < 0,01, cho thấy lo ngại về rủi ro tài chính, sản phẩm và giao nhận làm giảm hành vi mua vé trực tuyến.

  6. Biến nhân khẩu học không tạo ra sự khác biệt đáng kể: Phân tích phương sai cho thấy không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về hành vi mua vé trực tuyến theo giới tính, độ tuổi, thu nhập, trình độ học vấn và thời gian sử dụng Internet (p > 0,05).

Thảo luận kết quả

Các kết quả trên phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước về hành vi tiêu dùng trực tuyến, khẳng định vai trò quan trọng của thái độ, chuẩn mực xã hội và kiểm soát hành vi cảm nhận trong việc hình thành hành vi mua vé máy bay trực tuyến. Rủi ro cảm nhận là rào cản lớn, nhất là trong bối cảnh người tiêu dùng còn e ngại về bảo mật thông tin và chất lượng dịch vụ.

Sự không khác biệt về nhân khẩu học cho thấy hành vi mua vé trực tuyến tại Đà Nẵng đã trở nên phổ biến và đồng đều trong các nhóm khách hàng, phản ánh sự phát triển đồng bộ của hạ tầng công nghệ và nhận thức người tiêu dùng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố và bảng hồi quy chi tiết các hệ số.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường truyền thông nâng cao thái độ tích cực: Các hãng hàng không và đại lý nên triển khai các chiến dịch quảng bá, giới thiệu lợi ích và tính tiện lợi của việc mua vé trực tuyến nhằm cải thiện thái độ khách hàng trong vòng 6 tháng tới.

  2. Phát huy vai trò của chuẩn mực xã hội: Tổ chức các chương trình khuyến mãi, ưu đãi dành cho nhóm khách hàng thân thiết và khuyến khích khách hàng giới thiệu bạn bè, người thân để tạo áp lực xã hội tích cực, thực hiện trong 12 tháng.

  3. Cải thiện điều kiện tiện nghi và hỗ trợ kỹ thuật: Đầu tư nâng cấp hệ thống website, đảm bảo truy cập nhanh, dễ sử dụng, đồng thời cung cấp dịch vụ hỗ trợ khách hàng 24/7 để tăng tính tự lực của người dùng, hoàn thành trong 9 tháng.

  4. Giảm thiểu rủi ro cảm nhận: Tăng cường bảo mật thanh toán, minh bạch chính sách hoàn trả và đổi vé, đồng thời xây dựng hệ thống đánh giá và phản hồi khách hàng nhằm tạo niềm tin, triển khai liên tục và đánh giá hiệu quả sau 1 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các hãng hàng không và đại lý vé máy bay: Nhận diện các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi mua vé trực tuyến để xây dựng chiến lược tiếp thị và cải thiện dịch vụ.

  2. Nhà quản lý ngành thương mại điện tử và giao thông vận tải: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoạch định chính sách phát triển TMĐT và vận tải hàng không tại địa phương.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, marketing: Tham khảo mô hình nghiên cứu và phương pháp phân tích để phát triển các đề tài liên quan đến hành vi tiêu dùng trực tuyến.

  4. Nhà phát triển công nghệ và thiết kế website thương mại điện tử: Áp dụng các kết quả về điều kiện tiện nghi và rủi ro cảm nhận để tối ưu hóa trải nghiệm người dùng và tăng tỷ lệ chuyển đổi.

Câu hỏi thường gặp

  1. Nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến hành vi mua vé máy bay trực tuyến tại Đà Nẵng?
    Thái độ của khách hàng là nhân tố có ảnh hưởng mạnh nhất với hệ số hồi quy β = 0,35, cho thấy thái độ tích cực thúc đẩy hành vi mua vé trực tuyến.

  2. Rủi ro cảm nhận tác động như thế nào đến hành vi mua vé trực tuyến?
    Rủi ro cảm nhận có tác động tiêu cực rõ rệt (β = -0,30), khách hàng lo ngại về bảo mật và chất lượng dịch vụ sẽ giảm khả năng mua vé trực tuyến.

  3. Các biến nhân khẩu học có ảnh hưởng đến hành vi mua vé trực tuyến không?
    Nghiên cứu cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về hành vi mua vé trực tuyến theo giới tính, tuổi tác, thu nhập, trình độ học vấn hay thời gian sử dụng Internet.

  4. Làm thế nào để tăng tính tự lực của khách hàng trong mua vé trực tuyến?
    Cung cấp hướng dẫn sử dụng chi tiết, hỗ trợ kỹ thuật nhanh chóng và tạo điều kiện thuận lợi về công nghệ giúp khách hàng tự tin hơn khi mua vé trực tuyến.

  5. Tại sao chuẩn mực chủ quan lại quan trọng trong hành vi mua vé trực tuyến?
    Chuẩn mực chủ quan phản ánh áp lực xã hội từ gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, ảnh hưởng đến quyết định mua vé, đặc biệt trong văn hóa tập thể như Việt Nam.

Kết luận

  • Thái độ, chuẩn mực chủ quan, kiểm soát hành vi cảm nhận và khả năng đổi mới chuyên sâu là các nhân tố tích cực ảnh hưởng đến hành vi mua vé máy bay trực tuyến tại Đà Nẵng.
  • Rủi ro cảm nhận là nhân tố tiêu cực, làm giảm xu hướng mua vé trực tuyến.
  • Không có sự khác biệt đáng kể về hành vi mua vé trực tuyến theo các biến nhân khẩu học.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để các hãng hàng không và đại lý vé máy bay xây dựng chiến lược tiếp thị và cải thiện dịch vụ.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất và đánh giá hiệu quả trong vòng 1 năm tới nhằm thúc đẩy phát triển giao dịch vé máy bay trực tuyến tại Đà Nẵng.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao trải nghiệm khách hàng và gia tăng doanh thu từ kênh bán vé trực tuyến!