I. Tổng Quan Về Giảm Nghèo Đa Chiều Tại Quảng Ngãi Bắt Đầu
Luận án tiến sĩ kinh tế này tập trung vào việc nghiên cứu giảm nghèo đa chiều tại tỉnh Quảng Ngãi. Năm 2007, Alkire và Foster đề xuất phương pháp đo lường nghèo mới, chú trọng tính đa chiều, được UNDP sử dụng để tính chỉ số Nghèo Đa Chiều (MPI). Nhiều quốc gia đã chuyển từ đo lường nghèo dựa trên thu nhập sang tiếp cận đa chiều. Theo Le, Nguyen, & Phung (2014a), giải quyết nghèo triệt để cần tính đến các khía cạnh như giáo dục, y tế và điều kiện sống. Hiện nay, nghèo đói được xem là hiện tượng đa chiều, thể hiện qua SDG đầu tiên của Chương trình nghị sự 2030. Ngày 15/9/2015, Việt Nam phê duyệt Đề án chuyển đổi phương pháp đo lường nghèo từ đơn chiều sang đa chiều giai đoạn 2016-2020 (Quyết định 1614/QĐ-TTg). Ngày 19/11/2015, Quyết định 59/2015/QĐ-TTg ban hành chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều cho giai đoạn này. Cần có cách tiếp cận toàn diện hơn trên tất cả các lĩnh vực để đảm bảo các yếu tố như: Giáo dục, y tế, điều kiện về nhà ở, nguồn nước sinh hoạt, thông tin. Tuy nhiên, phương pháp đánh giá nghèo đa chiều theo chuẩn của Chính phủ Việt Nam giai đoạn 2016 – 2020 vẫn còn một số hạn chế (Đặng Hữu Liệu & Nguyễn Thị Hà Thành, 2017).
1.1. Tầm Quan Trọng Của Nghiên Cứu Nghèo Đói Quảng Ngãi
Nghiên cứu về nghèo đói Quảng Ngãi là vô cùng quan trọng do tỉnh này còn nhiều khó khăn, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, miền núi. Giai đoạn 2010 – 2015, chuẩn nghèo dựa trên thu nhập, tỷ lệ hộ nghèo giảm. Tuy nhiên, năm 2016, khi áp dụng đo lường nghèo theo cách tiếp cận đa chiều, tỷ lệ hộ nghèo tăng lên, đặc biệt ở khu vực miền núi. Việc đánh giá tình hình giảm nghèo đa chiều giai đoạn 2016 - 2020 để có giải pháp nâng cao hiệu quả trong những năm tới là rất cần thiết. Nghị quyết Đại hội tỉnh Đảng bộ nhiệm kỳ 2020 – 2025 xác định giảm nghèo bền vững là một trong bốn nhiệm vụ trọng tâm, nhất là ở các huyện miền núi.
1.2. Nghiên Cứu Giảm Nghèo Hướng Tiếp Cận Mới Cho Quảng Ngãi
Luận án tiến sĩ này là một nghiên cứu giảm nghèo chuyên sâu và toàn diện về Quảng Ngãi. Xuất phát từ thực tiễn quốc gia chuyển đổi phương pháp đo lường, đánh giá nghèo theo cách tiếp cận đa chiều, cần có nghiên cứu nhằm khuyến nghị chính sách giảm nghèo phù hợp hơn với chuẩn nghèo mới, phù hợp hơn với nhận thức mới về nghèo, thích hợp với mục tiêu phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, toàn cầu hóa. Đồng thời, một trong những mục tiêu lớn của tỉnh Quảng Ngãi trong thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều là hỗ trợ cho người nghèo nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống, đồng thời tăng cường cơ hội để họ có thể tiếp cận được các dịch vụ xã hội cơ bản.
II. Thách Thức Giảm Nghèo Đa Chiều Ở Quảng Ngãi 6 Rào Cản
Công cuộc giảm nghèo của Việt Nam nói chung và Quảng Ngãi nói riêng còn nhiều khó khăn, tăng thêm do tác động của biến đổi khí hậu và dịch COVID-19. Quảng Ngãi, mặc dù có Khu kinh tế Dung Quất, nhưng phần lớn tỉnh, đặc biệt vùng sâu, vùng xa, miền núi, vẫn đối mặt nhiều thách thức. Mục tiêu giảm nghèo 2,5% - 2%/năm giai đoạn 2016 – 2020 chưa đạt (chỉ 1,6%/năm). Các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục có cải thiện về mạng lưới nhưng chất lượng còn hạn chế. Hạ tầng giao thông, nước sạch và chất lượng đời sống còn nhiều bất cập. Theo kết quả rà soát đánh giá nghèo năm 2020, tỷ lệ nghèo ở khu vực miền núi cao hơn hẳn so với đồng bằng, tạo ra sự không đồng đều về mức sống và tiếp cận dịch vụ xã hội. Điều này đòi hỏi chính quyền địa phương quan tâm hơn trong phân bổ nguồn lực. Quảng Ngãi luôn là một trong 03 tỉnh có số hộ nghèo cao nhất khu vực duyên hải Miền Trung. Cần có nghiên cứu khuyến nghị chính sách giảm nghèo phù hợp hơn với chuẩn nghèo mới và mục tiêu phát triển bền vững.
2.1. Chính Sách Giảm Nghèo Hiện Tại Điểm Mạnh Hạn Chế
Thực hiện đo lường và thực thi chính sách giảm nghèo theo cách tiếp cận đa chiều đòi hỏi toàn diện hơn trên tất cả các lĩnh vực và phải đảm bảo các yếu tố như: Giáo dục, y tế, điều kiện về nhà ở, nguồn nước sinh hoạt, thông tin. Tuy nhiên, phương pháp đánh giá nghèo đa chiều theo chuẩn của Chính phủ Việt Nam giai đoạn 2016 – 2020 vẫn còn một số hạn chế bởi các chỉ thị lựa chọn vẫn chưa phản ánh được toàn diện các khía cạnh cuộc sống (Đặng Hữu Liệu & Nguyễn Thị Hà Thành, 2017). Việc đo lường mức độ nghèo cần có những lựa chọn chuẩn mực, theo đó một phần của thước đo cơ bản để đánh giá nghèo đa chiều đòi hỏi phải xem xét kỹ lưỡng các tùy chọn thực nghiệm.
2.2. Vùng Nghèo Quảng Ngãi Giải Quyết Bất Bình Đẳng Vùng Miền
Theo kết quả rà soát đánh giá nghèo năm 2020, tỷ lệ nghèo của các địa phương thuộc khu vực miền núi là khá cao và cao hơn hẳn so với các địa phương thuộc khu vực đồng bằng. Sự không đồng đều đã trở thành vấn đề nổi bật, không chỉ với mức sống tiền tệ, mà còn ở sự tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, an sinh xã hội và những lĩnh vực khác của cuộc sống. Điều này gợi ý chính quyền địa phương cần có sự quan tâm trong phân bổ nguồn lực cho công tác giảm nghèo, đảm bảo không tạo nên khoảng cách điều kiện sống quá cách biệt ở từng vùng khác nhau.
III. Phương Pháp Đo Lường Nghèo Đa Chiều Áp Dụng Tại Quảng Ngãi
Luận án này tập trung nghiên cứu phương pháp đo lường nghèo đa chiều và ứng dụng nó trong bối cảnh Quảng Ngãi. Cần có những lựa chọn chuẩn mực để đo lường mức độ nghèo. Thước đo cơ bản để đánh giá nghèo đa chiều đòi hỏi phải xem xét kỹ lưỡng các tùy chọn thực nghiệm (Alkire & Kanagaratnam, 2020). Ngày 07 tháng 01 năm 2021, Chính phủ ban hành Nghị định số 07/2021/NĐ-CP quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021 – 2025, theo đó bổ sung thêm một chiều đo lường là “Việc làm” với hai chỉ số thành phẩn (việc làm, người phụ thuộc trong hộ gia đình); đồng thời nâng tiêu chí thu nhập lên mức cao hơn và bắt đầu áp dụng từ năm 2022. Điều này cho thấy sự thay đổi liên tục trong cách tiếp cận và đo lường nghèo đói của Việt Nam.
3.1. Tiêu Chí Nghèo Đa Chiều Đánh Giá Toàn Diện Hơn Về Nghèo
Thực hiện đo lường và thực thi chính sách giảm nghèo theo cách tiếp cận đa chiều đòi hỏi toàn diện hơn trên tất cả các lĩnh vực và phải đảm bảo các yếu tố như: Giáo dục, y tế, điều kiện về nhà ở, nguồn nước sinh hoạt, thông tin. Cần phải xem xét các tiêu chí nghèo đa chiều một cách cẩn thận để có thể đánh giá chính xác mức độ nghèo của người dân. Điều này đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng và phân tích dữ liệu để đưa ra những kết luận chính xác và đáng tin cậy.
3.2. Đo Lường Nghèo Đa Chiều theo AF Ưu Điểm và Ứng Dụng
Luận án tiến sĩ kinh tế này đã nghiên cứu phương pháp đo lường nghèo đa chiều theo Alkire & Foster (AF). Đánh giá thực trạng nghèo và giảm nghèo đa chiều, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến nghèo đa chiều; trên cơ sở đó, khuyến nghị hàm ý chính sách, đề xuất giải pháp giảm nghèo đa chiều ở tỉnh Quảng Ngãi.Hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về nghèo; tổng thuật tài liệu và tổng quan nghiên cứu liên quan đến giảm nghèo đa chiều ở cả trong và ngoài nước. Xây dựng mô hình phân tích và đánh giá thực trạng nghèo đa chiều ở tỉnh Quảng Ngãi; phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến nghèo đa chiều.
IV. Giải Pháp Giảm Nghèo Đa Chiều Hướng Đến Phát Triển Bền Vững Quảng Ngãi
Luận án tiến sĩ kinh tế này sẽ đề xuất giải pháp giảm nghèo đa chiều bền vững cho Quảng Ngãi. Chính sách giảm nghèo cần phù hợp hơn với chuẩn nghèo mới và mục tiêu phát triển bền vững. Mục tiêu lớn của tỉnh là hỗ trợ người nghèo nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống và tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản. Cần đánh giá tình hình giảm nghèo đa chiều giai đoạn 2016 - 2020 để có giải pháp nâng cao hiệu quả trong những năm tới. Nghị quyết Đại hội tỉnh Đảng bộ nhiệm kỳ 2020 – 2025 xác định giảm nghèo bền vững là một trong bốn nhiệm vụ trọng tâm.
4.1. Phát Triển Kinh Tế Đi Đôi Với An Sinh Xã Hội Quảng Ngãi
Cần phát triển kinh tế đi đôi với an sinh xã hội để giảm nghèo bền vững. Mục tiêu chung của tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn 2021 – 2025 là đẩy mạnh giảm nghèo cho khu vực miền núi và đồng bào dân tộc thiểu số nên đã xây dựng kế hoạch giảm nghèo khu vực miền núi là 4% - 4,5%/năm, trong khi vùng đồng bằng là 0,4% - 0,8%/năm. Sự phát triển trên các mặt kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Ngãi thời gian qua được đánh giá là theo những chính sách chung và xu hướng phát triển của nền kinh tế Việt Nam, chưa phát huy hết tiềm năng nội lực của địa phương.
4.2. Hỗ Trợ Giảm Nghèo Tập Trung vào Dân Tộc Thiểu Số
Luận án xem xét cần có sự ưu tiên trong việc hỗ trợ giảm nghèo cho đồng bào dân tộc thiểu số, giúp họ có cơ hội tiếp cận các dịch vụ cơ bản và nâng cao chất lượng cuộc sống. Với mục tiêu kế hoạch giảm từ 2,5% - 2%/năm, nhưng kết quả tốc độ giảm nghèo bình quân giai đoạn 2016 – 2020 là 1,6%/năm, chưa đạt mục tiêu giảm nghèo mà tỉnh Quảng Ngãi xác định. Các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục đều có những cải thiện về mạng lưới nhưng luôn gặp các giới hạn về chất lượng; hạ tầng giao thông, nước sạch và chất lượng đời sống của một bộ phận dân cư còn nhiều bất cập.
V. Ứng Dụng Kết Quả Nghiên Cứu Giảm Nghèo Tại Quảng Ngãi
Phân tích dữ liệu và bằng chứng thực tế về nghèo đa chiều ở Quảng Ngãi là yếu tố quan trọng. Cần so sánh nghèo đa chiều ở Quảng Ngãi với các tỉnh thành khác. Tác động của các yếu tố bên ngoài (biến đổi khí hậu, dịch bệnh) đến nghèo đa chiều cần được xem xét. Vai trò của các tổ chức xã hội và cộng đồng trong giảm nghèo cũng cần được đánh giá. Các mô hình giảm nghèo thành công (trong nước và quốc tế) và khả năng áp dụng tại Quảng Ngãi sẽ được phân tích.
5.1. Phân Tích Nghèo Quảng Ngãi Dữ Liệu Thực Tế Quan Trọng
Luận án tiến sĩ kinh tế sẽ phân tích dữ liệu thực tế về nghèo đa chiều tại Quảng Ngãi. Cần có những nghiên cứu và đánh giá cụ thể để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng nghèo đói, từ đó đưa ra những giải pháp phù hợp. Nghiên cứu sinh chọn đề tài "Nghiên cứu giảm nghèo đa chiều ở tỉnh Quảng Ngãi" làm luận án tiến sĩ. Mục tiêu chung của luận án là đánh giá thực trạng nghèo và giảm nghèo đa chiều, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến nghèo đa chiều; trên cơ sở đó, khuyến nghị hàm ý chính sách, đề xuất giải pháp giảm nghèo đa chiều ở tỉnh Quảng Ngãi.
5.2. Tác Động Của Giảm Nghèo Đến Kinh Tế Xã Hội Quảng Ngãi
Luận án sẽ đánh giá tác động của giảm nghèo đến sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Quảng Ngãi. Việc nghiên cứu và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến giảm nghèo, cũng như đánh giá hiệu quả của các chính sách và chương trình đã triển khai, đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra các quyết định và giải pháp phù hợp nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
VI. Kết Luận Tương Lai Của Giảm Nghèo Tại Quảng Ngãi
Luận án hướng đến một tương lai giảm nghèo bền vững cho Quảng Ngãi. Phát triển du lịch cộng đồng và tạo sinh kế bền vững cho người nghèo là một hướng đi tiềm năng. Cần nâng cao năng lực cho cán bộ làm công tác giảm nghèo. Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác giảm nghèo cũng là một giải pháp hiệu quả. Cần có cái nhìn tổng quan và phân tích sâu sắc về vấn đề nghèo đói để xây dựng những chính sách và giải pháp phù hợp, nhằm cải thiện đời sống của người dân và thúc đẩy sự phát triển bền vững của tỉnh.
6.1. Sinh Kế Bền Vững Chìa Khóa Cho Giảm Nghèo Lâu Dài
Luận án nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo ra sinh kế bền vững cho người dân nghèo. Cần có những chính sách và chương trình hỗ trợ phù hợp để giúp họ có thể tự chủ và thoát khỏi cảnh nghèo đói. Bên cạnh đó, cần tạo điều kiện thuận lợi để người dân tiếp cận các nguồn lực và dịch vụ cần thiết để phát triển kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống.
6.2. Chính Sách Giảm Nghèo Cần Thay Đổi Để Hiệu Quả Hơn
Luận án sẽ đưa ra những khuyến nghị về việc điều chỉnh chính sách giảm nghèo để phù hợp với tình hình thực tế và đạt hiệu quả cao hơn. Cần có sự tham gia của cộng đồng và các tổ chức xã hội trong quá trình xây dựng và thực hiện chính sách, nhằm đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.
