Tổng quan nghiên cứu

Luận văn thạc sĩ này tập trung nghiên cứu về "Hoàn thiện công tác tổ chức thực thi chương trình 135 trên địa bàn huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình". Chương trình 135, một hợp phần quan trọng của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, đã được triển khai hơn 20 năm, đạt nhiều thành tựu, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn miền núi, hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, hiệu quả thực thi chương trình còn chưa cao, công tác tuyên truyền còn hình thức, phối hợp chưa đồng bộ, kiểm tra giám sát chưa thường xuyên.

Nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác tổ chức thực thi chương trình 135 tại huyện Lương Sơn. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2020, với đối tượng là công tác tổ chức thực thi và kết quả thực thi chương trình trên địa bàn huyện. Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách và nâng cao hiệu quả thực thi chương trình 135, góp phần vào mục tiêu giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội của huyện.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên khung lý thuyết về chính sách công và quản lý kinh tế, sử dụng các khái niệm chính sau:

  • Chính sách công: Chương trình hành động hướng đích của chủ thể nắm quyền lực công cộng để giải quyết các vấn đề xã hội.
  • Thực thi chính sách: Quá trình đưa chính sách vào cuộc sống, điều chỉnh hành vi của xã hội theo định hướng và mục tiêu đề ra.
  • Chương trình 135: Chương trình phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn vùng dân tộc thiểu số và miền núi.
  • Quản lý kinh tế: Hệ thống các biện pháp và công cụ mà nhà nước sử dụng để tác động vào nền kinh tế.
  • Giảm nghèo bền vững: Quá trình giảm nghèo đảm bảo tính ổn định, lâu dài và không tái nghèo.

Luận văn áp dụng lý thuyết về chu trình chính sách (policy cycle) để phân tích quá trình thực thi chương trình 135, bao gồm các giai đoạn: hoạch định chính sách, thể chế hóa chính sách, thực thi chính sách, đánh giá và điều chỉnh chính sách.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Luận văn sử dụng cả dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo, tài liệu của các cơ quan nhà nước, các công trình nghiên cứu đã công bố. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ địa phương và người dân trong vùng CT135.
  • Phương pháp phân tích:
    • Phương pháp thống kê mô tả: Sử dụng để mô tả thực trạng công tác tổ chức thực thi chương trình 135, tình hình kinh tế - xã hội của huyện Lương Sơn.
    • Phương pháp so sánh: Sử dụng để so sánh kết quả thực hiện chương trình 135 giữa các giai đoạn, giữa các địa phương.
    • Phương pháp chuyên gia: Tham khảo ý kiến của các chuyên gia, cán bộ có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý kinh tế và thực thi chính sách.
  • Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu: Luận văn tiến hành phỏng vấn 130 người, bao gồm 30 cán bộ địa phương và 90 hộ gia đình trong vùng CT135 của huyện. Mẫu được chọn theo phương pháp ngẫu nhiên phân tầng, đảm bảo đại diện cho các xã và các nhóm đối tượng khác nhau.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập thông tin, số liệu thứ cấp (giai đoạn 2016 - 2020), khảo sát, thu thập số liệu sơ cấp (11/2020 - 4/2021), đề xuất giải pháp (giai đoạn 2022-2025).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  • Thực trạng công tác tổ chức thực thi CT135:
    • Chất lượng công tác chuẩn bị ở mức trung bình (3,19/5 điểm).
    • Sự hợp lý trong việc thành lập bộ máy chỉ đạo thực thi ở cấp huyện được đánh giá cao (3,46 điểm).
    • Công tác tập huấn thực thi CT135 còn hạn chế (2,68 điểm).
  • Đánh giá của người dân về công tác triển khai thực thi CT 135:
    • Công tác triển khai thực thi CT 135 trên địa bàn đạt mức khá (3,91/5 điểm).
    • Vai trò của Phòng Dân tộc và sự tham gia của người dân được đánh giá cao (4,21 và 4,25 điểm).
    • Vai trò của Ban quản lý CT 135 cấp xã và cán bộ cơ sở cần được nâng cao (3,22 và 3,26 điểm).
  • Công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm:
    • Công tác kiểm tra, giám sát đạt mức khá (3,51/5 điểm).
    • Ban Giám sát cộng đồng có vai trò quan trọng (4,35 điểm).
    • Cần nâng cao vai trò của Ban quản lý CT 135 cấp xã và cán bộ cơ sở trong công tác kiểm tra, giám sát.
  • Công tác bàn giao, quản lý sử dụng kết quả CT 135: Công tác bàn giao, quản lý sử dụng các kết quả CT 135 trên địa bàn đạt mức đánh giá thấp nhất.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy, công tác tổ chức thực thi chương trình 135 tại huyện Lương Sơn đã đạt được những kết quả nhất định, song vẫn còn nhiều hạn chế. Điều này có thể được giải thích bởi một số nguyên nhân sau:

  • Khung chính sách và thể chế: Mặc dù hệ thống văn bản pháp lý khá đầy đủ, nhưng nhiều quy định còn chồng chéo, gây khó khăn cho quá trình thực hiện.
  • Năng lực cán bộ: Trình độ năng lực của một số cán bộ còn hạn chế, đặc biệt là ở cấp xã và thôn.
  • Nguồn lực: Nguồn vốn đầu tư còn hạn hẹp, phân bổ chậm, chưa đáp ứng đủ nhu cầu thực tế.
  • Sự tham gia của cộng đồng: Mặc dù người dân có sự tham gia tích cực, song vẫn còn tình trạng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của nhà nước.
  • Kiểm tra giám sát: Công tác kiểm tra giám sát chưa được thực hiện thường xuyên, hiệu quả.

Những kết quả này tương đồng với các nghiên cứu khác về thực thi chính sách giảm nghèo ở Việt Nam, cho thấy đây là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ của nhiều yếu tố. Ví dụ, dữ liệu có thể được trình bày trong một bảng so sánh điểm trung bình của từng khía cạnh, hoặc biểu đồ thể hiện mức độ hài lòng của người dân về các hoạt động của chương trình.

Đề xuất và khuyến nghị

Để hoàn thiện công tác tổ chức thực thi chương trình 135 tại huyện Lương Sơn trong giai đoạn tới, luận văn đề xuất một số giải pháp sau:

  1. Nâng cao năng lực: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác giảm nghèo, đặc biệt là ở cấp xã và thôn, tập trung vào kỹ năng quản lý dự án, lập kế hoạch, giám sát và đánh giá. Thời gian thực hiện: 2023-2025, chủ thể thực hiện: Phòng Dân tộc, UBND các xã.
  2. Tăng cường tuyên truyền: Đổi mới nội dung, phương pháp tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của người dân trong việc tham gia thực hiện chương trình. Mục tiêu là tăng tỷ lệ người dân chủ động tham gia đóng góp vào các hoạt động của CT 135 lên 20% vào năm 2025. Thời gian thực hiện: thường xuyên, chủ thể thực hiện: Phòng Văn hóa, UBND các xã, các đoàn thể.
  3. Tăng cường phân cấp: Phân cấp mạnh mẽ hơn nữa cho cấp xã trong việc quản lý và thực hiện các dự án, đảm bảo tính chủ động và linh hoạt trong quá trình triển khai. Mục tiêu là 100% các dự án quy mô nhỏ do xã quản lý vào năm 2024. Thời gian thực hiện: 2023-2024, chủ thể thực hiện: UBND huyện.
  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát thường xuyên và hiệu quả, có sự tham gia của cộng đồng, đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quá trình thực hiện chương trình. Mục tiêu: 100% các dự án được kiểm tra giám sát định kỳ. Thời gian thực hiện: thường xuyên, chủ thể thực hiện: Phòng Dân tộc, Ban Giám sát cộng đồng.
  5. Đẩy mạnh lồng ghép: Tăng cường lồng ghép các nguồn vốn từ các chương trình, dự án khác nhau để nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực và đạt được mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Mục tiêu: tăng tỷ lệ lồng ghép vốn lên 15% vào năm 2025. Thời gian thực hiện: 2023-2025, chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính - Kế hoạch.
  6. Xây dựng và nhân rộng mô hình: Xây dựng và nhân rộng các mô hình giảm nghèo hiệu quả, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương, tạo động lực cho người dân vươn lên thoát nghèo bền vững. Mục tiêu: mỗi xã có ít nhất 2 mô hình giảm nghèo hiệu quả vào năm 2025. Thời gian thực hiện: 2023-2025, chủ thể thực hiện: Phòng NN&PTNT.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

Luận văn này cung cấp thông tin và kiến thức hữu ích cho các đối tượng sau:

  1. Cán bộ quản lý: Cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về giảm nghèo, đặc biệt là cán bộ cấp tỉnh, huyện, xã trực tiếp tham gia vào việc xây dựng và thực thi chương trình 135. Luận văn cung cấp đánh giá chi tiết về thực trạng, từ đó giúp họ có cơ sở để cải thiện công tác quản lý và nâng cao hiệu quả chương trình.
  2. Nhà nghiên cứu: Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực kinh tế, xã hội học, chính sách công có thể sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo, đối chiếu và so sánh với các nghiên cứu khác. Các phát hiện và kết luận của luận văn có thể gợi ý cho các nghiên cứu tiếp theo về các vấn đề liên quan đến giảm nghèo và phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số.
  3. Sinh viên: Sinh viên các chuyên ngành kinh tế, quản lý kinh tế, phát triển nông thôn, chính sách công có thể sử dụng luận văn làm tài liệu học tập, tham khảo để hiểu rõ hơn về chương trình 135 và các vấn đề liên quan đến thực thi chính sách.
  4. Các tổ chức phi chính phủ: Các tổ chức phi chính phủ hoạt động trong lĩnh vực giảm nghèo và phát triển cộng đồng có thể sử dụng luận văn để hiểu rõ hơn về bối cảnh, thực trạng và nhu cầu của địa phương, từ đó xây dựng các chương trình, dự án phù hợp và hiệu quả hơn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chương trình 135 là gì và mục tiêu chính của nó là gì?
    • Chương trình 135 là chương trình phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Mục tiêu chính là giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân, tạo điều kiện để các vùng này hòa nhập với sự phát triển chung của đất nước. Ví dụ, chương trình tập trung xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu như đường giao thông, trường học, trạm y tế.
  2. Luận văn này tập trung vào những khía cạnh nào của chương trình 135?
    • Luận văn tập trung vào công tác tổ chức thực thi chương trình 135, bao gồm các giai đoạn: chuẩn bị, triển khai, kiểm tra giám sát, đánh giá và điều chỉnh. Ngoài ra, luận văn cũng phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình thực thi chương trình. Ví dụ: phân tích tác động của chính sách đến đời sống người dân.
  3. Kết quả nghiên cứu cho thấy những thành công nào của chương trình 135 tại huyện Lương Sơn?
    • Chương trình đã góp phần cải thiện cơ sở hạ tầng, nâng cao đời sống người dân, giảm tỷ lệ hộ nghèo. Các công trình được thực hiện đảm bảo chất lượng và phát huy hiệu quả. Ví dụ, nhiều tuyến đường giao thông nông thôn được xây dựng, giúp người dân đi lại thuận tiện hơn.
  4. Những hạn chế nào được chỉ ra trong quá trình thực thi chương trình?
    • Trình độ năng lực của một số cán bộ còn hạn chế, nguồn vốn đầu tư còn hạn hẹp, công tác kiểm tra giám sát chưa được thực hiện thường xuyên. Ví dụ, việc lập kế hoạch đôi khi còn chậm trễ, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án.
  5. Luận văn đề xuất những giải pháp nào để hoàn thiện công tác thực thi chương trình?
    • Các giải pháp bao gồm: nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường tuyên truyền vận động, phân cấp quản lý, tăng cường kiểm tra giám sát, đẩy mạnh lồng ghép các nguồn vốn, xây dựng và nhân rộng các mô hình giảm nghèo hiệu quả. Ví dụ, tổ chức các lớp tập huấn về kỹ năng quản lý dự án cho cán bộ xã.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá thực trạng công tác tổ chức thực thi chương trình 135 tại huyện Lương Sơn giai đoạn 2016-2020, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện.
  • Chương trình 135 đã đạt được những thành công nhất định, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và giảm nghèo tại địa phương.
  • Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế trong quá trình thực thi, đòi hỏi sự nỗ lực hơn nữa từ các cấp chính quyền và cộng đồng.
  • Các giải pháp được đề xuất trong luận văn có tính khả thi và có thể áp dụng vào thực tế.
  • Nghiên cứu này là cơ sở để tiếp tục hoàn thiện công tác tổ chức thực thi chương trình 135, góp phần vào mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội bền vững của huyện Lương Sơn trong giai đoạn tới.

Timeline cho các bước tiếp theo:

  • 2023: Thực hiện thí điểm các giải pháp tại một số xã điểm.
  • 2024-2025: Triển khai đồng bộ các giải pháp trên toàn huyện.

Call-to-action:

  • Tải xuống luận văn để tham khảo chi tiết các kết quả nghiên cứu và giải pháp đề xuất.
  • Chia sẻ thông tin này với những người quan tâm đến lĩnh vực phát triển nông thôn và giảm nghèo.
  • Liên hệ với tác giả để trao đổi và hợp tác trong các nghiên cứu tiếp theo.