Nghiên cứu đặc điểm hình thái và khả năng biệt hóa của tế bào gốc màng ối thành tế bào beta tụy

• Tác giả: Nguyễn Bảo Trân
• Người hướng dẫn: Trần Ngọc Anh
• Trường học: Học viện Quân y
• Chuyên ngành: Giải phẫu người
• Đề tài: Nghiên cứu đặc điểm hình thái màng ối, tế bào gốc màng ối người và khả năng biệt hóa thành tế bào giống tế bào beta tụy nội tiết
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Đặc điểm cấu trúc màng ối
• 1.2. Nguồn gốc màng ối
• 1.3. Cấu trúc màng ối
• 1.4. Chức năng của màng ối
• 1.5. Tế bào gốc màng ối
• 1.5.1. Một số khái niệm tế bào gốc
• 1.5.2. Tế bào gốc phôi (embryonic stem cells - ESCs) và tế bào mầm phôi (embryonic germ cells)
• 1.5.3. Tế bào gốc thai (foetal stem cells)
• 1.5.4. Tế bào gốc nhũ nhi (infant stem cell)
• 1.5.5. Tế bào gốc trưởng thành (adult stem cells / somatic stem cells)
• 1.5.6. Tế bào giống tế bào gốc phôi (embryonic - like stem cell) hay tế bào gốc vạn tiềm năng cảm ứng (induced pluripotent stem cell - iPS)
• 1.5.7. Tế bào gốc ung thư (cancer stem cell)
• 1.6. Các đặc điểm màng ối liên quan công nghệ tế bào gốc
• 1.7. Khả năng biệt hóa của tế bào gốc màng ối
• 1.8. Một số nghiên cứu tế bào gốc
• 1.9. Tế bào gốc và bệnh đái tháo đường
• 1.10. Tình hình nghiên cứu và ứng dụng tế bào gốc ở Việt nam
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.2.2. Thu thập màng ối
• 2.2.3. Xác định các đặc điểm hình thái vi thể của màng ối bằng tiêu bản nhuộm HE
• 2.2.4. Nghiên cứu đặc điểm hình thái siêu vi thể của màng ối bằng kính hiển vi điện tử quét (SEM)
• 2.2.5. Nghiên cứu đặc điểm hình thái siêu vi thể của màng ối bằng kính hiển vi điện tử truyền qua (TEM)
• 2.2.6. Xác định các đặc tính màng ối và tế bào màng ối bằng kỹ thuật hóa mô miễn dịch
• 2.2.7. Phân lập, nuôi cấy và bảo quản các tế bào gốc màng ối người
• 2.2.8. Biệt hóa tế bào gốc thành tế bào beta tụy đảo
• 2.2.9. Các kỹ thuật khác
• 2.2.9.1. Hóa chất và thiết bị máy móc nghiên cứu
• 2.2.9.2. Môi trường sinh phẩm và hóa chất
• 2.2.10. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.2.11. Phương pháp xử lý số liệu
• 2.2.12. Đạo đức trong nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Mô tả đặc điểm hình thái vi thể và siêu vi thể màng ối
• 3.2. Thu thập mẫu màng ối
• 3.3. Đặc điểm hình thái vi thể màng ối trên tiêu bản nhuộm HE
• 3.4. Đặc điểm hình thái siêu vi thể của màng ối quan sát dưới kính hiển vi điện tử
• 3.5. Xác định đặc tính màng ối và tính gốc của tế bào biểu mô màng ối
• 3.6. Phân lập, nuôi cấy và bước đầu đánh giá khả năng biệt hóa tế bào gốc màng ối thành tế bào giống tế bào beta tụy nội tiết
• 3.6.1. Phân lập tế bào gốc từ màng ối người
• 3.6.2. Xác định tính gốc của tế bào phân lập được
• 3.6.3. Nuôi cấy tăng sinh tế bào gốc màng ối
• 3.6.4. Bảo quản và phục hồi thành công tế bào gốc màng ối
• 3.7. Mô tả đặc điểm cấu trúc vi thể, siêu vi thể màng ối và tế bào gốc màng người
• 3.8. Đặc điểm hình thái màng ối trên tiêu bản nhuộm HE
• 3.9. Đặc điểm hình thái siêu vi thể của màng ối quan sát dưới kính hiển vi điện tử
• 3.10. Xác định đặc tính màng ối và tính gốc của tế bào biểu mô màng ối
• 3.11. Phân lập, nuôi cấy và bước đầu đánh giá khả năng biệt hóa tế bào gốc màng ối thành tế bào giống tế bào beta tụy nội tiết
• 3.11.1. Phân lập tế bào gốc từ màng ối người
• 3.11.2. Xác định tính gốc của tế bào phân lập được
• 3.11.3. Nuôi cấy tăng sinh tế bào gốc màng ối
• 3.11.4. Bảo quản và phục hồi thành công tế bào gốc màng ối
• 3.11.5. Bước đầu đánh giá khả năng biệt hóa tế bào gốc màng ối thành tế bào giống tế bào beta tụy nội tiết
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Đặc điểm hình thái tế bào gốc màng ối

Nghiên cứu tập trung vào đặc điểm hình thái của tế bào gốc màng ối, bao gồm cấu trúc vi thể và siêu vi thể. Sử dụng kỹ thuật nhuộm HE, kính hiển vi điện tử quét (SEM) và truyền qua (TEM), các nhà nghiên cứu đã mô tả chi tiết cấu trúc lớp biểu mô đơn, màng đáy và lớp trung mô của màng ối. Kết quả cho thấy tế bào gốc màng ối có khả năng tự thay mới và duy trì tính gốc trong môi trường nuôi cấy.

1.1. Cấu trúc vi thể màng ối

Cấu trúc vi thể của màng ối được quan sát qua tiêu bản nhuộm HE, cho thấy lớp biểu mô đơn hình trụ và lớp trung mô gồm các tế bào giống nguyên bào sợi. Độ dày màng ối thay đổi tùy vị trí, với vùng gần cuống rốn dày hơn so với vùng xa cuống rốn.

1.2. Cấu trúc siêu vi thể màng ối

Kính hiển vi điện tử quét (SEM) và truyền qua (TEM) cho thấy chi tiết cấu trúc siêu vi thể của màng ối, bao gồm các vi nhung mao và kênh gian bào. Các tế bào biểu mô màng ối có đậm độ điện tử khác nhau, phản ánh sự đa dạng trong chức năng và cấu trúc.

II. Khả năng biệt hóa tế bào gốc màng ối

Nghiên cứu đánh giá khả năng biệt hóa của tế bào gốc màng ối thành tế bào beta tụy. Quá trình biệt hóa được thực hiện thông qua các bước phân lập, nuôi cấy và kích thích bằng các yếu tố tăng trưởng. Kết quả cho thấy tế bào gốc màng ối có thể biệt hóa thành các tế bào giống tế bào beta tụy, thể hiện qua sự biểu hiện của các dấu ấn đặc trưng như insulin.

2.1. Phân lập và nuôi cấy tế bào gốc màng ối

Tế bào gốc được phân lập từ màng ối người và nuôi cấy trong môi trường đặc biệt. Quá trình này đảm bảo duy trì tính gốc và khả năng tăng sinh của tế bào. Các tế bào sau khi phân lập được đánh giá qua các dấu ấn như OCT-4.

2.2. Biệt hóa thành tế bào beta tụy

Tế bào gốc màng ối được kích thích biệt hóa thành tế bào beta tụy thông qua các yếu tố tăng trưởng và môi trường nuôi cấy đặc biệt. Kết quả cho thấy sự biểu hiện của insulin và các dấu ấn đặc trưng khác của tế bào beta tụy.

III. Ứng dụng và ý nghĩa thực tiễn

Nghiên cứu này mở ra tiềm năng ứng dụng tế bào gốc màng ối trong điều trị bệnh đái tháo đường type 1. Khả năng biệt hóa thành tế bào beta tụy giúp thay thế các tế bào bị tổn thương, cải thiện chức năng sản xuất insulin. Đây là bước tiến quan trọng trong lĩnh vực y học tái tạo và trị liệu tế bào.

3.1. Tiềm năng trong điều trị đái tháo đường

Việc biệt hóa tế bào gốc màng ối thành tế bào beta tụy mang lại hy vọng cho bệnh nhân đái tháo đường type 1. Các tế bào mới có thể thay thế các tế bào bị tổn thương, giúp cải thiện chức năng sản xuất insulin.

3.2. Hướng nghiên cứu tương lai

Nghiên cứu cần tiếp tục đánh giá hiệu quả lâu dài và an toàn của việc cấy ghép tế bào beta tụy được biệt hóa từ tế bào gốc màng ối. Các thử nghiệm lâm sàng sẽ là bước tiếp theo để xác nhận tính khả thi của phương pháp này.