Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ học phân tử gen K13 và đáp ứng của Plasmodium falciparum với Dihydroartemisinin Piperaquin Phosphate tại các vùng sốt rét lưu hành

• Tác giả: Đỗ Mạnh Hà
• Người hướng dẫn: PGS. Bùi Quang Phúc
• Trường học: Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung Ương
• Chuyên ngành: Dịch tễ học
• Đề tài: Nghiên Cứu Đặc Điểm Dịch Tễ Học Phân Tử Gen K13 Và Đáp Ứng Của Plasmodium falciparum Với Dihydroartemisinin Piperaquin Phosphate
• Loại tài liệu: luận án tiến sỹ y học
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tình hình bệnh sốt rét trên thế giới và Việt Nam
• 1.1.1. Sốt rét và một số yếu tố liên quan dịch tễ bệnh sốt rét
• 2. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Đặc điểm dịch tễ học phân tử gen K13

Nghiên cứu về đặc điểm dịch tễ học của gen K13 trong Plasmodium falciparum là rất quan trọng trong việc hiểu rõ tình hình kháng thuốc. Gen K13 đã được xác định là một chỉ điểm phân tử liên quan đến kháng thuốc artemisinin. Các nghiên cứu cho thấy rằng sự xuất hiện của các đột biến trong gen K13 có thể dẫn đến sự giảm nhạy cảm của Plasmodium falciparum với các thuốc điều trị như Dihydroartemisinin. Tại Việt Nam, tỷ lệ đột biến gen K13 đã được ghi nhận ở nhiều tỉnh, cho thấy sự lan rộng của kháng thuốc trong quần thể ký sinh trùng. Việc phân tích các đột biến này không chỉ giúp xác định mức độ kháng thuốc mà còn cung cấp thông tin quan trọng cho các chiến lược điều trị và phòng ngừa bệnh sốt rét. Theo một nghiên cứu, tỷ lệ đột biến gen K13 ở các tỉnh như Bình Phước, Gia Lai, Khánh Hòa, Ninh Thuận và Quảng Trị đã cho thấy sự khác biệt rõ rệt, điều này cho thấy sự cần thiết phải theo dõi thường xuyên tình hình kháng thuốc trong cộng đồng.

1.1. Tình hình đột biến gen K13

Đột biến gen K13 đã được xác định là một yếu tố quan trọng trong việc đánh giá kháng thuốc của Plasmodium falciparum. Các nghiên cứu cho thấy rằng các đột biến như C580Y, P553L và C469F có liên quan chặt chẽ đến khả năng kháng thuốc. Tại các tỉnh nghiên cứu, tỷ lệ đột biến gen K13 đã tăng lên đáng kể trong những năm gần đây, cho thấy sự gia tăng kháng thuốc trong quần thể ký sinh trùng. Việc theo dõi và phân tích các đột biến này là cần thiết để có thể đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sự xuất hiện của các đột biến này có thể ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị của các phác đồ thuốc hiện tại, đặc biệt là Dihydroartemisinin - Piperaquin Phosphate.

II. Đánh giá đáp ứng của Plasmodium falciparum với Dihydroartemisinin Piperaquin Phosphate

Đánh giá đáp ứng của Plasmodium falciparum với Dihydroartemisinin - Piperaquin Phosphate là một phần quan trọng trong nghiên cứu này. Các thử nghiệm lâm sàng cho thấy rằng hiệu quả điều trị của phác đồ này đã giảm sút theo thời gian, với tỷ lệ đáp ứng lâm sàng đầy đủ giảm từ 97,8% xuống còn 70% trong một số khu vực. Điều này cho thấy sự cần thiết phải theo dõi thường xuyên và đánh giá hiệu quả của các phác đồ điều trị. Các yếu tố như tỷ lệ đột biến gen K13 và tình hình dịch tễ học của bệnh sốt rét có thể ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị. Việc phân tích mối liên hệ giữa đột biến gen K13 và hiệu quả điều trị sẽ giúp xác định các biện pháp can thiệp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả điều trị sốt rét.

2.1. Hiệu lực điều trị của DHA PPQ

Hiệu lực điều trị của Dihydroartemisinin - Piperaquin Phosphate đã được đánh giá qua nhiều nghiên cứu lâm sàng. Kết quả cho thấy rằng phác đồ này vẫn có hiệu quả trong việc làm sạch ký sinh trùng, tuy nhiên thời gian làm sạch ký sinh trùng đã kéo dài hơn so với trước đây. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tỷ lệ tồn tại ký sinh trùng thể vô tính sau 72 giờ đã tăng lên, cho thấy sự cần thiết phải điều chỉnh phác đồ điều trị. Việc theo dõi hiệu quả điều trị và mối liên hệ với các đột biến gen K13 sẽ giúp cải thiện chiến lược điều trị và phòng ngừa bệnh sốt rét trong tương lai.

III. Tình hình kháng thuốc và các yếu tố liên quan

Tình hình kháng thuốc của Plasmodium falciparum đối với các thuốc điều trị sốt rét đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự kháng thuốc không chỉ liên quan đến các đột biến gen K13 mà còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác như môi trường, điều kiện sống và thói quen sử dụng thuốc. Việc hiểu rõ các yếu tố này sẽ giúp xây dựng các chiến lược phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn. Các nghiên cứu cũng cho thấy rằng việc sử dụng thuốc không đúng cách và không đủ liều có thể dẫn đến sự phát triển của kháng thuốc. Do đó, việc giáo dục cộng đồng về cách sử dụng thuốc đúng cách là rất cần thiết.

3.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến kháng thuốc

Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến tình hình kháng thuốc của Plasmodium falciparum. Trong đó, việc sử dụng thuốc không đúng cách là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự phát triển của kháng thuốc. Ngoài ra, điều kiện sống và môi trường cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của ký sinh trùng. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những khu vực có tỷ lệ mắc sốt rét cao thường có tỷ lệ kháng thuốc cao hơn. Việc theo dõi và phân tích các yếu tố này sẽ giúp đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời nhằm giảm thiểu tình trạng kháng thuốc trong cộng đồng.