NGHIÊN CỨU CHUỖI GIÁ TRỊ CÁ TRA Ở TỈNH TIỀN GIANG HUẾ - NĂM 2023

• Trường học: Trường Đại học Kinh tế - Đại học Huế
• Chuyên ngành: Nghiên cứu chuỗi giá trị
• Đề tài: Nghiên cứu Chuỗi Giá Trị Cá Tra Ở Tỉnh Tiền Giang
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Huế

• Lời cam đoan
• Danh mục các thuật ngữ viết tắt
• Mục lục
• Danh mục biểu bảng
• Danh mục sơ đồ, hình vẽ
• Tính cấp thiết của đề tài
• Mục tiêu nghiên cứu
• Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
• Những đóng góp của luận án
• Kết cấu của luận án
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHUỖI GIÁ TRỊ CÁ TRA
• 1.1. Cơ sở lý luận về chuỗi giá trị nông sản
• 1.1.1. Khái niệm về chuỗi giá trị
• 1.1.2. Cấu trúc và các tác nhân tham gia chuỗi giá trị
• 1.1.3. Chuỗi giá trị (Value Chain) và chuỗi cung (Supply Chain)
• 1.2. Chuỗi giá trị cá tra
• 1.2.1. Khái niệm chuỗi giá trị cá tra
• 1.2.2. Đặc điểm chuỗi giá trị cá tra
• 1.3. Nội nghiên cứu tích chuỗi giá trị
• 1.3.1. Lập sơ đồ chuỗi giá trị nông sản
• 1.3.2. Phân tích quá trình tạo giá trị gia tăng trong chuỗi giá trị
• 1.3.3. Phân tích mối liên kết giữa các tác nhân trong chuỗi giá trị
• 1.3.4. Nghiên cứu khả năng cạnh tranh của sản phẩm
• 1.4. Mô hình Cấu trúc – Hành vi – Kết quả thị trường (SCP) và sự vận dụng trong phân tích chuỗi giá trị
• 1.4.1. Phát triển thị trường
• 1.4.2. Mô hình Cấu trúc – Hành vi – Kết quả thị trường (Structure – Conduct – Performance paradigm SCP)
• 1.4.3. Vận dụng mô hình SCP trong phân tích chuỗi giá trị
• 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển chuỗi giá trị cá tra
• 1.5.1. Nhóm yếu tố về điều kiện tự nhiên
• 1.5.2. Nhóm yếu tố thuộc về chủ thể tham gia hoạt động trong chuỗi giá trị
• 1.5.3. Nhóm yếu tố thị trường
• 1.5.4. Nhóm yếu tố thuộc về chính phủ và các cơ quan nhà nước
• 1.5.5. Nhóm yếu tố khác
• 1.6. Tổng quan các công trình nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu
• 2.1.1. Điều kiện tự nhiên
• 2.1.2. Điều kiện kinh tế và xã hội
• 2.1.3. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội ảnh hưởng đến phát triển ngành hàng cá tra của tỉnh
• 2.2. Cách tiếp cận, phương pháp nghiên cứu và khung phân tích chuỗi giá trị cá tra Tiền Giang
• 2.2.1. Cách tiếp cận
• 2.2.2. Khung phân tích chuỗi giá trị cá tra Tiền Giang
• 2.2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3. Hệ thống chỉ tiêu phân tích
• 2.4. TIỂU KẾT CHƯƠNG II
• 3. CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CHUỖI GIÁ TRỊ CÁ TRA TỈNH TIỀN GIANG
• 3.1. Thực trạng ngành hàng cá tra ở tỉnh Tiền Giang
• 3.1.1. Về tình hình con giống, thức ăn và thuốc phòng trừ dịch bệnh
• 3.1.2. Tình hình nuôi cá tra ở tỉnh Tiền Giang
• 3.1.3. Tình hình chế biến cá tra Tiền Giang
• 3.1.4. Tình hình tiêu thụ cá tra của Việt Nam và Tiền Giang trong thời gian qua
• 3.2. Phân tích chuỗi giá trị cá trị Tiền Giang
• 3.2.1. Cấu trúc chuỗi giá trị cá tra Tiền Giang
• 3.2.2. Kênh thị trường chuỗi giá trị cá tra Tiền Giang
• 3.2.3. Đánh giá các tác nhân tham gia chuỗi giá trị cá tra Tiền Giang
• 3.2.4. Phân tích kinh tế chuỗi giá trị cá tra
• 3.2.5. Phân tích mối liên kết giữa các tác nhân trong chuỗi giá trị cá tra
• 3.2.6. Phân tích rủi ro trong chuỗi giá trị cá tra tỉnh Tiền Giang
• 3.2.7. Đánh giá lợi thế cạnh tranh ngành hàng cá tra Tiền Giang
• 3.2.8. Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thị trường cá tra Tiền Giang, vận dụng mô hình cấu trúc SCP
• 4. CHƯƠNG 4: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHUỖI GIÁ TRỊ CÁ TRA TỈNH TIỀN GIANG
• 4.1. Mục tiêu và định hướng phát triển ngành hàng cá tra của tỉnh Tiền Giang
• 4.1.1. Mục tiêu phát triển ngành hàng cá tra
• 4.1.2. Định hướng phát triển ngành hàng cá tra tỉnh Tiền Giang
• 4.1.3. Phân tích SWOT
• 4.2. Giải pháp nâng cao chuỗi giá trị cá tra tỉnh Tiền Giang
• 4.2.1. Giải pháp đối với các cơ quan quản lý nhà nước tỉnh Tiền Giang
• 4.2.2. Giải pháp đối với các tác nhân của chuỗi
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 4.2.1. Kiến nghị cấp trung ương
• 4.2.2. Kiến nghị cấp địa chính quyền phương
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Bảnh hỏi dành cho hộ nuôi cá tra Tiền Giang
• Bảng hỏi dành cho người thu gom, thương lái và đại lý mua bán cá tra Tiền Giang
• Bảng hỏi dành cho doanh nghiệp chế biến cá tra tỉnh Tiền Giang
• Đề cương nghiên cứu, thảo luận nhóm chuyên gia tỉnh Tiền Giang
• Danh sách nhóm chuyên gia
• Bảng hỏi cấu trúc các nhân tố tác động đến hiệu quả thị trường cá tra tỉnh Tiền Giang (mô hình SCP)
• Kiểm định đơn nhân tố Harman (the Harman’s Single Factor Test)
• Phụ lục 08. Tóm lược trích xuất kết quả phân tích đường dẫn tác động của mô hình SCP (trên Smart PLS 4. Mô hình cấu trúc đường dẫn quan hệ giữa các yếu tố SCP và chỉ số kiểm định mô hình đo lường (PLS SEM – ALGORITHM)
• Kết quả kiểm định ước lượng mô hình (Boostrapping, N = 5000; p = 0,05)
• Khả năng dự báo của mô hình (LV Prediction Summary)

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Chuỗi Giá Trị Cá Tra Tiền Giang 2023

Nghiên cứu chuỗi giá trị cá tra tại Tiền Giang năm 2023 là vô cùng quan trọng. Nhu cầu tiêu dùng thủy sản, đặc biệt là cá tra, trên thế giới đang tăng mạnh. Xuất khẩu cá tra mang lại nguồn ngoại tệ lớn cho Việt Nam. Tuy nhiên, ngành hàng này đang đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm biến động thị trường, rào cản kỹ thuật và các vấn đề nội tại trong chuỗi. Tiền Giang, một tỉnh trọng điểm trong sản xuất cá tra của Đồng bằng sông Cửu Long, cần có những giải pháp để nâng cao hiệu quả và tính bền vững của chuỗi. Nghiên cứu này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về chuỗi giá trị, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp. Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), năm 2021 xuất khẩu thủy sản cả nước đạt 8,9 tỷ USD, trong đó cá tra luôn chiếm vị trí cao. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của chuỗi giá trị cá tra đối với nền kinh tế.

1.1. Tầm Quan Trọng của Ngành Cá Tra với Kinh Tế Tiền Giang

Ngành cá tra đóng vai trò then chốt trong kinh tế Tiền Giang. Sự phát triển của ngành không chỉ tạo ra công ăn việc làm cho người dân mà còn đóng góp đáng kể vào ngân sách địa phương. Tuy nhiên, sự phát triển này còn nhiều bất cập, thiếu quy hoạch đồng bộ, và mối liên kết giữa các tác nhân trong chuỗi còn lỏng lẻo. Việc nghiên cứu và đưa ra các giải pháp phù hợp sẽ giúp khai thác tối đa tiềm năng của ngành cá tra, góp phần vào sự phát triển bền vững của Tiền Giang.

1.2. Mục Tiêu và Phạm Vi Nghiên Cứu Chuỗi Giá Trị Cá Tra 2023

Nghiên cứu này hướng đến việc cung cấp luận cứ khoa học và đề xuất các giải pháp hoàn thiện chuỗi giá trị cá tra tại Tiền Giang, nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế, lợi thế cạnh tranh và phát triển bền vững ngành hàng này. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các vấn đề liên quan đến chuỗi giá trị cá tra trên địa bàn tỉnh Tiền Giang, tập trung vào giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2023. Đối tượng nghiên cứu là các tác nhân tham gia vào hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu thụ cá tra.

II. Phân Tích Thực Trạng Chuỗi Giá Trị Cá Tra Tiền Giang Hiện Nay

Thực trạng chuỗi giá trị cá tra Tiền Giang cho thấy nhiều điểm đáng chú ý. Diện tích và sản lượng cá tra có xu hướng giảm. Mối liên kết giữa người nuôi và doanh nghiệp chế biến còn yếu. Chất lượng con giống và thức ăn chưa đảm bảo. Thị trường tiêu thụ còn phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu. Việc phân tích chi tiết từng khâu trong chuỗi giá trị, từ cung ứng đầu vào đến chế biến và tiêu thụ, là cần thiết để xác định các điểm nghẽn và tiềm năng cải thiện. Theo số liệu thống kê của Sở NN&PTNT tỉnh Tiền Giang, diện tích nuôi cá tra của tỉnh năm 2019 là 516,9 ha đến năm 2021 còn 449,1ha (giảm 13,1%); và sản lượng cá tra tương ứng thời gian trên là giảm.

2.1. Đánh Giá Các Tác Nhân Tham Gia Chuỗi Giá Trị Cá Tra

Trong chuỗi giá trị cá tra, mỗi tác nhân đóng một vai trò quan trọng. Người nuôi cá tra chịu trách nhiệm sản xuất, nhà cung cấp vật tư đầu vào đảm bảo nguồn cung, doanh nghiệp chế biến tạo ra sản phẩm giá trị gia tăng, và thương lái phân phối sản phẩm đến thị trường. Đánh giá năng lực, điểm mạnh, điểm yếu của từng tác nhân là cần thiết để xây dựng một chuỗi giá trị hiệu quả và bền vững. Cần có chính sách hỗ trợ phù hợp cho từng nhóm tác nhân để khuyến khích họ tham gia vào chuỗi một cách tích cực.

2.2. Phân Tích Chi Phí và Giá Trị Gia Tăng trong Chuỗi Cá Tra

Phân tích chi phí và giá trị gia tăng trong chuỗi giá trị cá tra giúp xác định khâu nào mang lại lợi nhuận cao nhất và khâu nào còn nhiều tiềm năng cải thiện. Chi phí sản xuất cá tra bao gồm chi phí con giống, thức ăn, thuốc thú y, và chi phí lao động. Giá trị gia tăng được tạo ra thông qua quá trình chế biến và marketing. Việc tối ưu hóa chi phí và tăng cường giá trị gia tăng sẽ giúp nâng cao khả năng cạnh tranh của cá tra Tiền Giang.

2.3. Rủi Ro Tiềm Ẩn Trong Chuỗi Giá Trị Cá Tra Tiền Giang

Chuỗi giá trị cá tra Tiền Giang đối diện với nhiều rủi ro khác nhau, đòi hỏi các nhà quản lý, người nuôi và doanh nghiệp phải có biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Các rủi ro này bao gồm rủi ro thị trường do biến động giá cả và nhu cầu tiêu dùng, rủi ro tài chính do thiếu vốn và lãi suất cao, rủi ro tự nhiên như dịch bệnh và thời tiết khắc nghiệt, và rủi ro liên quan đến quy hoạch và tổ chức sản xuất. Việc xác định và quản lý các rủi ro này là quan trọng để đảm bảo sự ổn định và phát triển của chuỗi.

III. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Chuỗi Giá Trị Cá Tra Tiền Giang

Để nâng cao hiệu quả chuỗi giá trị cá tra, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp này bao gồm quy hoạch vùng nuôi, xây dựng mô hình sản xuất liên kết, hoàn thiện cơ sở hạ tầng, cải thiện chất lượng con giống và thức ăn, tăng cường chế biến và marketing, và xây dựng thương hiệu cá tra Tiền Giang. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và người nuôi là yếu tố then chốt để thực hiện thành công các giải pháp này.

3.1. Quy Hoạch Vùng Nuôi Cá Tra Theo Hướng Bền Vững

Quy hoạch vùng nuôi cá tra theo hướng bền vững là giải pháp quan trọng để đảm bảo nguồn cung ổn định và chất lượng. Quy hoạch cần dựa trên các yếu tố như điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, và yêu cầu của thị trường. Đồng thời, cần áp dụng các tiêu chuẩn về môi trường và an toàn thực phẩm để đảm bảo tính bền vững của hoạt động nuôi trồng. Việc quy hoạch cần có sự tham gia của các bên liên quan để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.

3.2. Xây Dựng Mô Hình Liên Kết Giữa Hộ Nuôi và Doanh Nghiệp

Mô hình liên kết giữa hộ nuôi cá tra và doanh nghiệp chế biến là giải pháp hiệu quả để nâng cao giá trị gia tăng và đảm bảo đầu ra ổn định cho sản phẩm. Mô hình này giúp giảm thiểu rủi ro cho người nuôi, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn cung chất lượng, và nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm cá tra. Cần có chính sách khuyến khích và hỗ trợ các mô hình liên kết để nhân rộng và phát triển.

3.3. Nâng Cao Chất Lượng Con Giống và Thức Ăn Cá Tra

Chất lượng con giống và thức ăn đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo năng suất và chất lượng cá tra. Cần có các chương trình nghiên cứu và phát triển để tạo ra các giống cá tra có năng suất cao, kháng bệnh tốt, và phù hợp với điều kiện nuôi trồng tại Tiền Giang. Đồng thời, cần kiểm soát chặt chẽ chất lượng thức ăn, đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng và an toàn thực phẩm cho cá tra.

IV. Phát Triển Thị Trường Thương Hiệu Cá Tra Tiền Giang 2023

Phát triển thị trường và xây dựng thương hiệu cá tra Tiền Giang là giải pháp then chốt để nâng cao khả năng cạnh tranh và giá trị gia tăng của sản phẩm. Cần đa dạng hóa thị trường tiêu thụ, từ thị trường nội địa đến thị trường xuất khẩu. Đồng thời, cần xây dựng thương hiệu cá tra Tiền Giang gắn liền với chất lượng, an toàn thực phẩm, và sự bền vững. Các hoạt động marketing và xúc tiến thương mại cần được đẩy mạnh để quảng bá thương hiệu đến người tiêu dùng.

4.1. Nghiên Cứu Mở Rộng Thị Trường Tiêu Thụ Cá Tra

Việc nghiên cứu thị trường cá tra là cần thiết để tìm kiếm cơ hội mở rộng thị trường tiêu thụ. Nghiên cứu cần tập trung vào nhu cầu, sở thích, và thói quen tiêu dùng của khách hàng tại các thị trường khác nhau. Đồng thời, cần phân tích đối thủ cạnh tranh, các quy định về tiêu chuẩn và an toàn thực phẩm, và các rào cản thương mại. Kết quả nghiên cứu sẽ giúp doanh nghiệp có chiến lược thâm nhập thị trường phù hợp.

4.2. Xây Dựng Thương Hiệu Cá Tra Tiền Giang Chất Lượng

Thương hiệu cá tra Tiền Giang cần được xây dựng dựa trên chất lượng, an toàn thực phẩm, và sự bền vững. Thương hiệu cần có logo, slogan, và câu chuyện riêng để tạo sự khác biệt và dễ nhận biết. Cần thực hiện các hoạt động marketing và truyền thông để quảng bá thương hiệu đến người tiêu dùng. Đồng thời, cần kiểm soát chặt chẽ chất lượng sản phẩm để duy trì uy tín của thương hiệu.

4.3. Ứng Dụng Công Nghệ Trong Truy Xuất Nguồn Gốc Cá Tra

Ứng dụng công nghệ trong truy xuất nguồn gốc cá tra là giải pháp quan trọng để đảm bảo an toàn thực phẩm và xây dựng niềm tin cho người tiêu dùng. Công nghệ truy xuất nguồn gốc giúp theo dõi quá trình sản xuất, chế biến, và phân phối cá tra, từ đó xác định nguồn gốc và chất lượng sản phẩm. Thông tin truy xuất nguồn gốc cần được cung cấp đầy đủ, minh bạch, và dễ dàng tiếp cận cho người tiêu dùng.

V. Chính Sách Hỗ Trợ Phát Triển Ngành Cá Tra Tiền Giang 2023

Chính sách hỗ trợ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của ngành cá tra Tiền Giang. Các chính sách này cần tập trung vào hỗ trợ vốn, khoa học công nghệ, xúc tiến thương mại, và đào tạo nguồn nhân lực. Đồng thời, cần có cơ chế giám sát và đánh giá hiệu quả của các chính sách để đảm bảo tính khả thi và phù hợp với thực tế. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước và các bên liên quan là yếu tố then chốt để xây dựng và thực hiện các chính sách hiệu quả.

5.1. Chính Sách Về Vốn Ưu Đãi Cho Người Nuôi Cá Tra

Chính sách về vốn ưu đãi cho người nuôi cá tra là cần thiết để giúp họ có đủ nguồn lực để đầu tư vào sản xuất và nâng cao chất lượng. Vốn ưu đãi cần được cung cấp với lãi suất thấp, thời gian vay dài, và thủ tục đơn giản. Đồng thời, cần có cơ chế kiểm soát việc sử dụng vốn để đảm bảo hiệu quả. Chính sách cần ưu tiên cho các hộ nuôi tham gia vào các mô hình liên kết và áp dụng các tiêu chuẩn bền vững.

5.2. Hỗ Trợ Khoa Học Công Nghệ Trong Nuôi Cá Tra

Hỗ trợ khoa học công nghệ là giải pháp quan trọng để nâng cao năng suất và chất lượng cá tra. Cần có các chương trình nghiên cứu và chuyển giao công nghệ mới cho người nuôi. Đồng thời, cần khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các sản phẩm giá trị gia tăng từ cá tra. Hỗ trợ cần tập trung vào các lĩnh vực như giống cá tra, thức ăn, phòng bệnh, và công nghệ chế biến.

5.3. Tăng Cường Xúc Tiến Thương Mại Cá Tra Tiền Giang

Tăng cường xúc tiến thương mại là giải pháp quan trọng để mở rộng thị trường tiêu thụ cá tra Tiền Giang. Cần tổ chức các hội chợ, triển lãm, và chương trình xúc tiến thương mại trong và ngoài nước. Đồng thời, cần hỗ trợ doanh nghiệp tham gia vào các hoạt động marketing và quảng bá sản phẩm. Xúc tiến thương mại cần tập trung vào các thị trường tiềm năng và các kênh phân phối hiệu quả.

VI. Kết Luận Triển Vọng Chuỗi Giá Trị Cá Tra Tiền Giang

Nghiên cứu chuỗi giá trị cá tra Tiền Giang năm 2023 đã cung cấp những phân tích sâu sắc về thực trạng và tiềm năng phát triển của ngành. Các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả, tính bền vững, và khả năng cạnh tranh. Triển vọng của ngành cá tra Tiền Giang là rất lớn, nhưng cần có sự nỗ lực và phối hợp của tất cả các bên liên quan để hiện thực hóa tiềm năng này. Sự thay đổi và thích ứng linh hoạt với thị trường là chìa khóa cho sự thành công.

6.1. Tóm Tắt Các Kết Quả Nghiên Cứu Quan Trọng

Các kết quả nghiên cứu cho thấy chuỗi giá trị cá tra Tiền Giang còn nhiều điểm yếu cần khắc phục. Mối liên kết giữa các tác nhân còn lỏng lẻo, chất lượng con giống và thức ăn chưa đảm bảo, và thị trường tiêu thụ còn phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu. Tuy nhiên, cũng có nhiều tiềm năng phát triển, đặc biệt là trong lĩnh vực chế biến và marketing. Các giải pháp đề xuất cần được thực hiện đồng bộ và toàn diện để đạt được hiệu quả cao nhất.

6.2. Các Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Chuỗi Cá Tra

Nghiên cứu về chuỗi giá trị cá tra cần tiếp tục được thực hiện để cập nhật thông tin và đánh giá hiệu quả của các giải pháp. Các hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào tác động của biến đổi khí hậu, ứng dụng công nghệ mới, và phát triển thị trường bền vững. Đồng thời, cần nghiên cứu về các khía cạnh xã hội và môi trường của chuỗi giá trị để đảm bảo tính bền vững toàn diện.

6.3. Khuyến Nghị Chính Sách Cho Ngành Cá Tra Tiền Giang

Các khuyến nghị chính sách cần tập trung vào hỗ trợ vốn, khoa học công nghệ, xúc tiến thương mại, và đào tạo nguồn nhân lực. Đồng thời, cần có cơ chế giám sát và đánh giá hiệu quả của các chính sách để đảm bảo tính khả thi và phù hợp với thực tế. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước và các bên liên quan là yếu tố then chốt để xây dựng và thực hiện các chính sách hiệu quả.