I. Tổng Quan Về Kiểm Soát Chi Ngân Sách Nhà Nước Tại KBNN
Kiểm soát chi ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò then chốt trong quản lý quỹ NSNN. Nền tảng pháp lý, cơ chế kiểm soát, quy trình kiểm soát chi đã đi vào nề nếp, chất lượng công tác kiểm soát chi ngày càng được nâng cao. Trong chiến lược phát triển Kho bạc Nhà nước (KBNN) đến năm 2020, kiểm soát chi là một trong những nội dung trọng tâm cần được cải cách, hoàn thiện, đảm bảo yêu cầu quản lý chặt chẽ, an toàn, thông thoáng, hiện đại, tiến tới Kho bạc Điện tử. Luật NSNN là dấu mốc quan trọng trong cải cách tài chính công. Với mục tiêu quản lý thống nhất NSNN, Luật NSNN phân định rõ trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan quản lý ngân sách các cấp, đơn vị sử dụng ngân sách. Luật quy định cụ thể điều kiện chi ngân sách, nguyên tắc cấp phát, hình thức thanh toán và hồ sơ, chứng từ đối với từng khoản chi, tạo cơ sở cho sự chủ động, linh hoạt của các cơ quan, đơn vị trong quản lý và sử dụng NSNN, nâng cao hiệu quả phân bổ, sử dụng nguồn lực công, tăng cường kỷ cương, kỷ luật tài chính.
1.1. Khái niệm vai trò và sự cần thiết của kiểm soát chi NSNN
Kiểm soát chi NSNN là quá trình xem xét, đánh giá tính hợp pháp, hợp lệ của các khoản chi, đảm bảo tuân thủ theo các quy định của pháp luật và chính sách kiểm soát chi. Vai trò của kiểm soát chi NSNN là đảm bảo sử dụng NSNN hiệu quả, tiết kiệm, đúng mục đích, ngăn ngừa thất thoát ngân sách và lãng phí. Sự cần thiết của kiểm soát chi NSNN xuất phát từ yêu cầu quản lý chặt chẽ nguồn lực công, đảm bảo minh bạch, công khai và trách nhiệm giải trình trong sử dụng NSNN.
1.2. Nguyên tắc và nội dung kiểm soát chi NSNN qua KBNN
Nguyên tắc kiểm soát chi NSNN qua KBNN bao gồm: tuân thủ pháp luật, đảm bảo tính công khai, minh bạch, kiểm tra thường xuyên, liên tục và có sự phối hợp giữa các bên liên quan. Nội dung kiểm soát chi NSNN qua KBNN bao gồm: kiểm soát trước khi chi, kiểm soát trong khi chi và kiểm soát sau khi chi. Kiểm soát trước khi chi tập trung vào kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ, chứng từ. Kiểm soát trong khi chi tập trung vào việc theo dõi, giám sát quá trình thực hiện chi. Kiểm soát sau khi chi tập trung vào việc đánh giá hiệu quả sử dụng NSNN.
II. Thực Trạng Kiểm Soát Chi Tại Kho Bạc Nhà Nước Ninh Kiều
Kho bạc Nhà nước Ninh Kiều (TP. Cần Thơ) có chức năng quản lý quỹ NSNN trên địa bàn. Quy trình kiểm soát chi thường xuyên và chi đầu tư tại KBNN Ninh Kiều tuân thủ theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, thực tế triển khai vẫn còn một số hạn chế. Dự toán chi ngân sách của nhiều đơn vị chưa sát với thực tế, dẫn đến việc điều chỉnh thường xuyên. Việc chấp hành dự toán chưa thực sự tốt, trách nhiệm của người thực hiện ngân sách vào việc lập, chấp hành dự toán chi ngân sách chưa cao. Các nguyên tắc chi, điều kiện chi NSNN chưa được các đơn vị chủ động chấp hành.
2.1. Giới thiệu về Kho bạc Nhà nước Quận Ninh Kiều Cần Thơ
KBNN quận Ninh Kiều là đơn vị trực thuộc KBNN Cần Thơ, có chức năng quản lý quỹ NSNN trên địa bàn quận Ninh Kiều. KBNN Ninh Kiều thực hiện nhiệm vụ tập trung các nguồn thu NSNN, chi vốn NSNN cho các đơn vị theo kế hoạch ngân sách đã được duyệt. Mô hình tổ chức bộ máy của KBNN Ninh Kiều bao gồm các phòng chức năng như: Phòng Kế toán Nhà nước, Phòng Kiểm soát chi, Phòng Hành chính - Tổ chức,... Số lượng cán bộ công chức (CBCC) của KBNN Ninh Kiều còn hạn chế.
2.2. Quy trình và kết quả kiểm soát chi thường xuyên tại KBNN Ninh Kiều
Quy trình kiểm soát chi thường xuyên tại KBNN Ninh Kiều bao gồm các bước: tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ, kiểm tra tính phù hợp của nội dung chi với dự toán, thực hiện thanh toán. Kết quả kiểm soát chi thường xuyên cho thấy doanh số chi thường xuyên NSNN qua KBNN Ninh Kiều tăng qua các năm. Tuy nhiên, tỷ lệ hồ sơ bị từ chối thanh toán vẫn còn ở mức cao, cho thấy vẫn còn tình trạng sai sót trong hồ sơ, chứng từ.
2.3. Quy trình và kết quả kiểm soát chi đầu tư tại KBNN Ninh Kiều
Quy trình kiểm soát chi đầu tư tại KBNN Ninh Kiều tương tự như quy trình kiểm soát chi thường xuyên, nhưng có thêm một số bước đặc thù như: kiểm tra kế hoạch vốn đầu tư, kiểm tra tiến độ thực hiện dự án. Kết quả kiểm soát chi đầu tư cho thấy tiến độ giải ngân vốn đầu tư còn chậm, tỷ lệ vốn dư tạm ứng còn cao, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn đầu tư.
III. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Kiểm Soát Chi Ngân Sách Tại Ninh Kiều
Để nâng cao hiệu quả kiểm soát chi, cần đổi mới quy trình, hoàn thiện hệ thống công cụ, cải tiến công tác tổ chức thực hiện các cơ chế, chính sách, hoàn thiện công tác chấp hành dự toán, quyết toán, phân bổ kế hoạch vốn đầu tư. Cần hoàn thiện công tác thanh tra, kiểm tra kiểm soát chi NSNN qua KBNN Ninh Kiều. Đồng thời, cần hoàn thiện nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ kiểm soát chi và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong việc thực hiện nhiệm vụ kiểm soát chi NSNN.
3.1. Đổi mới quy trình kiểm soát chi ngân sách nhà nước
Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung quy trình kiểm soát chi theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm bớt các bước trung gian, tăng cường ứng dụng CNTT. Cần xây dựng quy trình kiểm soát chi điện tử, kết nối trực tuyến giữa KBNN và các đơn vị sử dụng ngân sách. Cần tăng cường phối hợp giữa KBNN và các cơ quan liên quan trong quá trình kiểm soát chi.
3.2. Hoàn thiện hệ thống công cụ kiểm soát chi ngân sách nhà nước
Cần hoàn thiện hệ thống định mức, tiêu chuẩn, chế độ chi tiêu, đảm bảo tính hợp lý, minh bạch, phù hợp với điều kiện thực tế. Cần tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện các định mức, tiêu chuẩn, chế độ chi tiêu. Cần xây dựng hệ thống thông tin về giá cả, thị trường, phục vụ cho công tác kiểm soát chi.
3.3. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ kiểm soát chi
Cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ kiểm soát chi. Cần nâng cao ý thức trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp của cán bộ kiểm soát chi. Cần có chính sách đãi ngộ hợp lý đối với cán bộ kiểm soát chi.
IV. Ứng Dụng CNTT và Kinh Nghiệm Kiểm Soát Chi Hiệu Quả
Việc áp dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát chi NSNN là xu hướng tất yếu. CNTT giúp tăng cường tính minh bạch, hiệu quả, giảm thiểu sai sót, tiết kiệm thời gian, chi phí. Cần học hỏi kinh nghiệm kiểm soát chi từ các địa phương khác như KBNN Cái Răng (Cần Thơ), KBNN Sầm Sơn (Thanh Hóa),... để áp dụng vào thực tế tại KBNN Ninh Kiều.
4.1. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát chi
Cần đầu tư cơ sở hạ tầng CNTT hiện đại, đáp ứng yêu cầu kiểm soát chi điện tử. Cần xây dựng phần mềm kiểm soát chi tích hợp, liên thông giữa KBNN và các đơn vị sử dụng ngân sách. Cần tăng cường bảo mật thông tin trong quá trình kiểm soát chi.
4.2. Kinh nghiệm kiểm soát chi từ các địa phương khác
KBNN Cái Răng có kinh nghiệm trong việc kiểm soát chi thường xuyên, đảm bảo chi đúng mục đích, đúng đối tượng, tiết kiệm chi phí. KBNN Sầm Sơn có kinh nghiệm trong việc kiểm soát chi đầu tư, đảm bảo tiến độ giải ngân, chất lượng công trình. Cần nghiên cứu, học hỏi và áp dụng những kinh nghiệm này vào thực tế tại KBNN Ninh Kiều.
V. Kiến Nghị và Giải Pháp Cải Cách Thủ Tục Hành Chính KSC NSNN
Để hoàn thiện KSC NSNN, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành. Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến KSC NSNN, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ. Cần tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát hoạt động KSC NSNN. Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách kiểm soát chi, nâng cao nhận thức của các đơn vị sử dụng ngân sách.
5.1. Kiến nghị với các cơ quan quản lý nhà nước
Đề nghị Bộ Tài chính sớm ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết Luật NSNN, các thông tư hướng dẫn kiểm soát chi. Đề nghị UBND thành phố Cần Thơ chỉ đạo các sở, ban, ngành phối hợp với KBNN Ninh Kiều trong công tác kiểm soát chi. Đề nghị HĐND thành phố Cần Thơ tăng cường giám sát hoạt động kiểm soát chi.
5.2. Giải pháp cải cách thủ tục hành chính trong KSC NSNN
Rà soát, cắt giảm các thủ tục hành chính rườm rà, phức tạp. Đơn giản hóa hồ sơ, chứng từ thanh toán. Tăng cường ứng dụng CNTT trong giải quyết thủ tục hành chính. Công khai, minh bạch các thủ tục hành chính.
VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Nâng Cao Kiểm Soát Chi NSNN
Kiểm soát chi NSNN là nhiệm vụ quan trọng, góp phần đảm bảo sử dụng NSNN hiệu quả, tiết kiệm, đúng mục đích. Để nâng cao hiệu quả kiểm soát chi NSNN tại KBNN Ninh Kiều, cần có sự đổi mới toàn diện từ quy trình, công cụ đến đội ngũ cán bộ. Cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả của các giải pháp đã đề xuất và tìm kiếm các giải pháp mới, phù hợp với điều kiện thực tế.
6.1. Tổng kết các kết quả nghiên cứu
Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về kiểm soát chi NSNN qua KBNN. Đã đánh giá thực trạng kiểm soát chi NSNN tại KBNN Ninh Kiều, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. Đã đề xuất các giải pháp hoàn thiện kiểm soát chi NSNN tại KBNN Ninh Kiều.
6.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo
Nghiên cứu về tác động của kiểm soát chi NSNN đến hiệu quả sử dụng NSNN. Nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm soát chi NSNN. Nghiên cứu về mô hình kiểm soát chi NSNN tiên tiến trên thế giới.
