I. Tổng quan về ngân sách nhà nước và chi ngân sách
Luận văn thạc sĩ của Lê Xuân Tuấn, dưới sự hướng dẫn của PGS. Lâm Chí Dũng, tập trung vào việc kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) thông qua Kho bạc Nhà nước (KBNN) trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. Ngân sách nhà nước được định nghĩa là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được quyết định bởi cơ quan có thẩm quyền và thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. Chi NSNN đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng. Luận văn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiết kiệm chi tiêu NSNN và nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách. Kiểm soát chi NSNN qua KBNN được xem là một biện pháp quan trọng để đạt được mục tiêu này. KBNN có vai trò kiểm tra, kiểm soát việc tuân thủ các quy định, chế độ tài chính đối với các khoản chi NSNN.
1.1. Chu trình quản lý chi NSNN bao gồm các khâu:
- Lập dự toán: Các cơ quan, đơn vị lập dự toán chi NSNN dựa trên nhiệm vụ được giao và gửi cho cơ quan Tài chính. Cơ quan Tài chính tổng hợp, lập dự toán trình UBND và HĐND quyết định.
- Chấp hành dự toán: Sau khi dự toán được phê chuẩn, các cơ quan nhà nước phân bổ dự toán cho các đơn vị sử dụng NSNN.
- Quyết toán: Sau khi kết thúc năm ngân sách, các đơn vị sử dụng NSNN lập quyết toán chi NSNN và gửi cho cơ quan Tài chính.
II. Kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN
Luận văn đi sâu phân tích vai trò của KBNN trong công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN. KBNN đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo chi tiêu NSNN đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả. KBNN thực hiện kiểm soát chi NSNN thông qua việc kiểm tra hồ sơ, chứng từ, đối chiếu số liệu, từ chối thanh toán các khoản chi sai nguyên tắc, chế độ.
2.1. Nội dung công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN bao gồm:
- Kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ, chứng từ chi NSNN.
- Kiểm tra việc tuân thủ các quy định, chế độ, định mức chi tiêu.
- Đối chiếu số liệu giữa các chứng từ, sổ sách kế toán.
- Từ chối thanh toán các khoản chi không đúng quy định.
2.2. Các tiêu chí đánh giá công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN:
- Tỷ lệ chi NSNN đúng mục đích.
- Tỷ lệ chi NSNN tiết kiệm, hiệu quả.
- Số lượng các khoản chi sai nguyên tắc bị KBNN từ chối.
- Ý thức chấp hành các quy định về chi tiêu NSNN của các đơn vị sử dụng NSNN.
III. Thực trạng kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN tại Đắk Nông
Luận văn phân tích thực trạng công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN trên địa bàn tỉnh Đắk Nông giai đoạn 2011-2013. Thông qua việc đánh giá kết quả chi NSNN, tỷ lệ giải quyết hồ sơ, tỷ lệ từ chối thanh toán, luận văn chỉ ra những kết quả đạt được cũng như những hạn chế, tồn tại trong công tác kiểm soát chi. Một số hạn chế được nêu ra bao gồm: việc kiểm soát chi NSNN ở một số đơn vị còn chưa chặt chẽ, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát chi còn hạn chế, năng lực cán bộ KBNN còn cần nâng cao. Luận văn cũng phân tích nguyên nhân của những hạn chế này, bao gồm cả nguyên nhân khách quan và chủ quan. Ví dụ, "Kết quả chi thường xuyên NSNN giai đoạn 2011-2013 (Theo cấp ngân sách)" (Bảng 2.1) và "Kết quả từ chối thanh toán chi thường xuyên NSNN qua KBNN Đắk Nông giai đoạn 2011-2013" (Bảng 2.4) là những bằng chứng được sử dụng để minh họa cho thực trạng này. Việc phân tích thực trạng này dựa trên số liệu thống kê, báo cáo của KBNN Đắk Nông và các văn bản pháp luật liên quan.
IV. Giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN tại Đắk Nông
Dựa trên những phân tích về thực trạng và nguyên nhân, luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. Các giải pháp được đề xuất tập trung vào việc nâng cao năng lực cán bộ KBNN, ứng dụng công nghệ thông tin, hoàn thiện quy trình nghiệp vụ kiểm soát chi, tăng cường kiểm tra, kiểm soát nội bộ, xây dựng mối quan hệ tốt với UBND, cơ quan tài chính và các đơn vị sử dụng NSNN. Cụ thể, luận văn đề xuất "Nhóm giải pháp hoàn thiện công tác nhân sự và ứng dụng công nghệ thông tin nhằm nâng cao năng lực kiểm soát chi NSNN của KBNN Đắk Nông" và "Nhóm giải pháp liên quan đến quy trình và nghiệp vụ KSC NSNN". Luận văn cũng kiến nghị với Bộ Tài chính, KBNN và các Bộ, ngành, địa phương về việc hoàn thiện cơ chế chính sách, tạo điều kiện thuận lợi cho KBNN thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ kiểm soát chi NSNN. Những giải pháp này được kỳ vọng sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng NSNN, phòng chống tham nhũng, lãng phí.
