Tổng quan nghiên cứu

Ngân sách Nhà nước (NSNN) đóng vai trò trung tâm trong việc đảm bảo nguồn lực tài chính cho hoạt động của các cấp chính quyền, đặc biệt là ở cấp phường – cấp cơ sở gần dân nhất. Tại phường Lạc Viên, Quận Ngô Quyền, thành phố Hải Phòng, công tác chi ngân sách nhà nước trong giai đoạn 2019-2023 đã được triển khai nhằm đáp ứng các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng và nâng cao đời sống nhân dân. Với diện tích hơn 37 ha, dân số khoảng 12.000 người, phường Lạc Viên là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của quận Ngô Quyền, có vị trí địa lý thuận lợi và nhiều dự án phát triển đô thị trọng điểm. Tuy nhiên, công tác chi ngân sách tại đây vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập cần được hoàn thiện để nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn nhà nước.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng chi ngân sách nhà nước tại phường Lạc Viên trong giai đoạn 2019-2023, đánh giá những kết quả đạt được và tồn tại, từ đó đề xuất các biện pháp hoàn thiện công tác chi ngân sách nhằm tăng cường quản lý, sử dụng ngân sách hiệu quả hơn. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ hoạt động chi ngân sách nhà nước trên địa bàn phường trong 5 năm qua, với số liệu thu thập từ các báo cáo tài chính, kế toán của UBND phường và các cơ quan liên quan.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách cấp phường, đồng thời hỗ trợ các cấp chính quyền địa phương trong việc hoạch định chính sách tài chính phù hợp, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Các chỉ số như tổng chi ngân sách phường bình quân năm 2023 đạt khoảng 2.896 triệu đồng, tỷ lệ thực hiện dự toán chi ngân sách luôn duy trì trên 98%, cho thấy sự ổn định trong quản lý tài chính nhưng vẫn còn tiềm năng cải thiện về hiệu quả chi tiêu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý ngân sách nhà nước, tập trung vào:

  • Lý thuyết ngân sách nhà nước: NSNN là công cụ tài chính quan trọng của Nhà nước để thực hiện các chức năng quản lý kinh tế - xã hội, điều chỉnh vĩ mô và phân phối nguồn lực hiệu quả. NSNN bao gồm các khoản thu - chi được dự toán và thực hiện trong một năm tài chính theo quy định pháp luật.

  • Mô hình phân cấp quản lý ngân sách: Phân cấp quản lý ngân sách theo nguyên tắc tập trung dân chủ, phân định rõ nhiệm vụ thu - chi giữa các cấp ngân sách trung ương và địa phương, trong đó ngân sách phường là cấp ngân sách cơ sở có quyền tự chủ tương đối nhưng vẫn phụ thuộc vào ngân sách cấp trên.

  • Khái niệm và vai trò ngân sách phường: Ngân sách phường là quỹ tiền tệ do chính quyền cấp phường quản lý, phục vụ cho các nhiệm vụ quản lý kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng và phát triển văn hóa, xã hội tại địa phương. Ngân sách phường bao gồm chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên, chịu sự giám sát của Hội đồng nhân dân cùng cấp.

Các khái niệm chính bao gồm: dự toán ngân sách, chấp hành dự toán, quyết toán ngân sách, cân đối thu - chi ngân sách, nguyên tắc quản lý ngân sách phường, và cơ chế kiểm tra, giám sát ngân sách.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ UBND Quận Ngô Quyền, Phòng Tài chính - Kế hoạch, Chi cục Thuế, Chi cục Thống kê, cùng các báo cáo quyết toán ngân sách phường Lạc Viên giai đoạn 2019-2023. Số liệu sơ cấp được lấy từ cán bộ phụ trách kế toán tài chính phường.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để xác định xu hướng biến động thu - chi ngân sách, phân tích kinh tế và kiểm định thực trạng dựa trên số liệu thu thập được. Các phần mềm thống kê được áp dụng để xử lý và tổng hợp dữ liệu.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung toàn bộ số liệu ngân sách của phường Lạc Viên trong 5 năm, không sử dụng mẫu chọn lọc nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác của phân tích.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và xử lý số liệu từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2023, phân tích và viết báo cáo từ tháng 7 đến tháng 9 năm 2023.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khoa học, khách quan và thực tiễn, giúp đánh giá chính xác thực trạng công tác chi ngân sách tại phường Lạc Viên.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình thực hiện chi ngân sách ổn định và sát dự toán: Tổng chi ngân sách phường Lạc Viên giai đoạn 2019-2023 duy trì mức bình quân khoảng 2.896 triệu đồng năm 2023, với tỷ lệ thực hiện dự toán chi luôn đạt trên 98%, thể hiện sự tuân thủ nghiêm ngặt kế hoạch tài chính và khả năng cân đối thu - chi hiệu quả.

  2. Cơ cấu chi ngân sách chủ yếu là chi thường xuyên: Chi thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi ngân sách, với các khoản chi cho công tác dân quân tự vệ, an ninh trật tự, chi lương cán bộ, chi hoạt động văn hóa xã hội và các dịch vụ công cộng. Ví dụ, chi công tác dân quân tự vệ đạt 100% dự toán hàng năm, cho thấy sự ưu tiên đảm bảo an ninh trật tự tại địa phương.

  3. Chi đầu tư phát triển còn hạn chế: Mặc dù chi đầu tư phát triển được ưu tiên trong dự toán, nhưng tỷ lệ chi thực tế cho các công trình hạ tầng kinh tế - xã hội như đường giao thông, trường học, nhà văn hóa còn thấp so với nhu cầu phát triển đô thị nhanh của phường. Điều này ảnh hưởng đến khả năng nâng cấp cơ sở hạ tầng và thu hút đầu tư.

  4. Công tác quản lý và giám sát chi ngân sách có nhiều tiến bộ nhưng vẫn còn tồn tại: Việc lập dự toán, chấp hành và quyết toán ngân sách được thực hiện theo quy trình chặt chẽ, tuy nhiên vẫn còn một số hạn chế về trình độ cán bộ quản lý, sự phối hợp giữa các phòng ban và việc kiểm soát chi tiêu chưa tối ưu, dẫn đến một số khoản chi chưa thực sự tiết kiệm và hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ đặc điểm ngân sách phường Lạc Viên là cấp ngân sách cơ sở với nguồn thu hạn chế, phụ thuộc nhiều vào ngân sách cấp trên. Mặc dù tỷ lệ thực hiện dự toán chi cao, nhưng cơ cấu chi chủ yếu tập trung vào chi thường xuyên, hạn chế chi đầu tư phát triển, ảnh hưởng đến khả năng cải thiện hạ tầng và dịch vụ công cộng.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành quản lý ngân sách địa phương, kết quả này phù hợp với xu hướng chung của các phường đô thị tại các thành phố lớn, nơi ngân sách phường thường gặp khó khăn trong việc cân đối giữa chi thường xuyên và chi đầu tư. Việc nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách đòi hỏi sự đổi mới trong công tác lập dự toán, tăng cường kiểm tra giám sát và nâng cao năng lực cán bộ tài chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ thực hiện dự toán chi ngân sách qua các năm, bảng chi tiết cơ cấu chi thường xuyên và chi đầu tư phát triển, giúp minh họa rõ nét xu hướng và điểm nghẽn trong công tác chi ngân sách phường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách phường: Áp dụng phương pháp dự toán dựa trên phân tích nhu cầu thực tế và dự báo nguồn thu, thay vì chủ yếu dựa vào số liệu năm trước. Mục tiêu tăng độ chính xác dự toán chi đầu tư phát triển lên ít nhất 20% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND phường phối hợp Phòng Tài chính - Kế hoạch quận.

  2. Tăng cường quản lý và giám sát chi ngân sách: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát nội bộ chặt chẽ hơn, đặc biệt đối với các khoản chi thường xuyên và chi đầu tư xây dựng cơ bản. Mục tiêu giảm thiểu chi tiêu lãng phí ít nhất 10% trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Hội đồng nhân dân phường, Ban Tài chính phường.

  3. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý ngân sách: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý tài chính công, kỹ năng lập dự toán và kiểm soát chi tiêu cho cán bộ tài chính phường. Mục tiêu hoàn thành đào tạo cho 100% cán bộ liên quan trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Trường Đại học Hải Phòng phối hợp UBND phường.

  4. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền và huy động nguồn lực tại địa phương: Khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia đóng góp vào ngân sách phường thông qua các hình thức hợp pháp, đồng thời nâng cao nhận thức về tiết kiệm và sử dụng ngân sách hiệu quả. Mục tiêu tăng nguồn thu tại chỗ lên 15% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: UBND phường, Mặt trận Tổ quốc phường.

  5. Cải tiến quy trình chi ngân sách, đặc biệt chi đầu tư phát triển: Rà soát, đơn giản hóa thủ tục chi, đảm bảo chi đúng tiến độ và mục đích, tăng tính minh bạch và công khai. Mục tiêu rút ngắn thời gian giải ngân các dự án đầu tư ít nhất 25% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế toán tài chính phường, Kho bạc Nhà nước.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý tài chính cấp phường và quận: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách, hỗ trợ công tác lập dự toán, chấp hành và quyết toán ngân sách.

  2. Lãnh đạo UBND phường và các phòng ban liên quan: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp hoàn thiện công tác chi ngân sách, từ đó xây dựng kế hoạch tài chính phù hợp với điều kiện địa phương.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Tài chính công: Cung cấp tài liệu tham khảo về quản lý ngân sách nhà nước cấp cơ sở, phương pháp nghiên cứu và phân tích số liệu thực tế.

  4. Các cơ quan kiểm tra, giám sát ngân sách: Hỗ trợ trong việc đánh giá hiệu quả quản lý ngân sách phường, phát hiện các điểm yếu và đề xuất biện pháp cải tiến.

Câu hỏi thường gặp

  1. Ngân sách phường Lạc Viên chủ yếu chi cho những lĩnh vực nào?
    Chi ngân sách phường tập trung chủ yếu vào chi thường xuyên như chi lương cán bộ, an ninh trật tự, hoạt động văn hóa xã hội và chi đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng. Ví dụ, chi công tác dân quân tự vệ đạt 100% dự toán hàng năm.

  2. Tỷ lệ thực hiện dự toán chi ngân sách phường trong giai đoạn 2019-2023 ra sao?
    Tỷ lệ thực hiện dự toán chi ngân sách luôn duy trì trên 98%, thể hiện sự tuân thủ nghiêm ngặt kế hoạch tài chính và khả năng cân đối thu - chi hiệu quả.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý chi ngân sách phường là gì?
    Khó khăn gồm nguồn thu hạn chế, phụ thuộc ngân sách cấp trên, trình độ cán bộ quản lý còn hạn chế, quy trình chi tiêu chưa tối ưu và một số khoản chi chưa tiết kiệm.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả chi ngân sách phường?
    Cần hoàn thiện công tác lập dự toán dựa trên nhu cầu thực tế, tăng cường kiểm tra giám sát, nâng cao năng lực cán bộ, cải tiến quy trình chi và huy động nguồn lực tại địa phương.

  5. Vai trò của Hội đồng nhân dân phường trong quản lý ngân sách là gì?
    Hội đồng nhân dân phường có trách nhiệm phê chuẩn dự toán, giám sát việc thực hiện chi ngân sách, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong sử dụng ngân sách nhà nước.

Kết luận

  • Ngân sách phường Lạc Viên trong giai đoạn 2019-2023 duy trì sự ổn định với tỷ lệ thực hiện dự toán chi trên 98%, chủ yếu tập trung vào chi thường xuyên và an ninh trật tự.
  • Công tác quản lý chi ngân sách đã có nhiều tiến bộ nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về cơ cấu chi đầu tư phát triển và năng lực quản lý.
  • Các biện pháp hoàn thiện bao gồm nâng cao chất lượng lập dự toán, tăng cường kiểm tra giám sát, đào tạo cán bộ và cải tiến quy trình chi tiêu.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các cấp chính quyền địa phương trong việc nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách cấp phường.
  • Đề xuất các bước tiếp theo gồm triển khai đào tạo cán bộ, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý ngân sách và tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong giám sát chi ngân sách.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý và cán bộ tài chính phường Lạc Viên cần nhanh chóng áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương bền vững.