I. Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý ngân sách nhà nước cấp xã
Trong bối cảnh hiện nay, quản lý ngân sách nhà nước cấp xã đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Việc hiểu rõ về ngân sách nhà nước và các khái niệm liên quan đến quản lý ngân sách là cần thiết để có thể áp dụng hiệu quả tại huyện Thủy Nguyên, Hải Phòng. Ngân sách nhà nước cấp xã không chỉ là công cụ tài chính mà còn là phương tiện để thực hiện các chính sách của nhà nước tại địa phương. Theo Nghị định số 60/2003/NĐ-CP, ngân sách nhà nước được phân cấp rõ ràng, trong đó ngân sách cấp xã là một phần không thể thiếu trong hệ thống ngân sách. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có một hệ thống quản lý ngân sách hiệu quả để đảm bảo các nguồn lực được sử dụng đúng mục đích và hiệu quả.
1.1. Khái niệm và đặc điểm của ngân sách nhà nước cấp xã
Ngân sách nhà nước cấp xã là một bộ phận của ngân sách nhà nước bao gồm các khoản thu, chi được quản lý theo quy định của pháp luật. Đặc điểm của ngân sách cấp xã là nó không chỉ là quỹ tiền tệ mà còn là đơn vị dự toán đặc biệt. Hoạt động thu, chi ngân sách cấp xã phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật, đồng thời phải phù hợp với nhu cầu thực tế của địa phương. Việc quản lý ngân sách cấp xã không chỉ đơn thuần là thực hiện các khoản thu, chi mà còn phải đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong sử dụng ngân sách.
II. Thực trạng công tác quản lý ngân sách nhà nước cấp xã tại huyện Thủy Nguyên
Trong giai đoạn 2018-2022, huyện Thủy Nguyên đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong công tác quản lý ngân sách nhà nước cấp xã. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế cần khắc phục. Cụ thể, việc phân cấp quản lý ngân sách chưa thực sự hiệu quả, dẫn đến tình trạng một số xã không cân đối được thu - chi. Ngoài ra, công tác kiểm tra, thanh tra cũng chưa được thực hiện thường xuyên, gây khó khăn trong việc giám sát và đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách. Những hạn chế này cần được nhận diện và giải quyết kịp thời nhằm đảm bảo quản lý ngân sách nhà nước cấp xã được thực hiện một cách hiệu quả và bền vững.
2.1. Đánh giá thực trạng quản lý ngân sách tại huyện Thủy Nguyên
Đánh giá tổng thể cho thấy, mặc dù huyện Thủy Nguyên đã có những bước tiến trong việc quản lý ngân sách, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề cần cải thiện. Các khoản thu từ ngân sách nhà nước cấp xã chủ yếu phụ thuộc vào nguồn thu từ các doanh nghiệp và dịch vụ, trong khi đó nguồn thu từ tài nguyên thiên nhiên vẫn chưa được khai thác triệt để. Điều này dẫn đến việc thiếu hụt ngân sách trong một số thời điểm, ảnh hưởng đến khả năng thực hiện các chương trình phát triển kinh tế - xã hội. Cần có những biện pháp cụ thể để tăng cường hiệu quả quản lý ngân sách, như rà soát lại các khoản thu, chi và cải cách quy trình lập dự toán ngân sách.
III. Biện pháp hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nước cấp xã
Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý ngân sách nhà nước cấp xã tại huyện Thủy Nguyên, cần thực hiện một số biện pháp chủ yếu. Đầu tiên, cần tăng cường kỷ cương trong thu, chi ngân sách, đảm bảo mọi hoạt động đều tuân thủ theo quy định của pháp luật. Thứ hai, hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách xã nhằm đảm bảo tính chính xác và khả thi. Cuối cùng, cần đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức thực hiện nhiệm vụ quản lý ngân sách để nâng cao năng lực và trách nhiệm trong công việc. Những biện pháp này không chỉ giúp cải thiện tình hình tài chính của cấp xã mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện Thủy Nguyên.
3.1. Tăng cường kỷ cương thu chi ngân sách
Việc tăng cường kỷ cương trong thu, chi ngân sách là cần thiết để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý tài chính. Cần có các quy định cụ thể về quy trình thu, chi và kiểm soát ngân sách, đồng thời áp dụng các biện pháp giám sát chặt chẽ hơn từ phía các cơ quan chức năng. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu tình trạng tham nhũng, lãng phí mà còn nâng cao ý thức trách nhiệm của các cán bộ công chức trong việc sử dụng ngân sách nhà nước. Những biện pháp này sẽ góp phần tạo ra một môi trường quản lý ngân sách minh bạch và hiệu quả hơn tại huyện Thủy Nguyên.