Tổng quan nghiên cứu

Du lịch tàu biển là một trong những xu hướng phát triển mạnh mẽ trên thế giới, đặc biệt tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Theo dự báo của Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO), đến năm 2017, lượng khách du lịch tàu biển tại khu vực này sẽ đạt khoảng 3,7 triệu lượt. Việt Nam, với hơn 3.200 km bờ biển và nhiều vịnh biển đẹp như Nha Trang, Hạ Long, có tiềm năng lớn để phát triển loại hình du lịch này. Tuy nhiên, thực tế cho thấy lượng khách du lịch tàu biển đến Nha Trang còn khá khiêm tốn, năm 2013 chỉ có 29 chuyến tàu cập cảng, đưa khoảng 33.000 khách lên bờ, giảm so với năm trước đó. Nguyên nhân chính được xác định là chất lượng dịch vụ du lịch tàu biển chưa đồng bộ, chưa đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của khách tham quan quốc tế.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng chất lượng dịch vụ du lịch tàu biển tại Nha Trang, Khánh Hòa trong giai đoạn 2011-2015 và đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng nhằm thu hút và giữ chân khách du lịch tàu biển. Nghiên cứu tập trung vào các dịch vụ trên bờ phục vụ khách tham quan quốc tế, bao gồm thủ tục xuất nhập cảnh, cơ sở vật chất kỹ thuật, nguồn nhân lực và tài nguyên du lịch. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ chính quyền địa phương và doanh nghiệp du lịch xây dựng chiến lược phát triển bền vững loại hình du lịch tàu biển, góp phần nâng cao doanh thu và vị thế du lịch Nha Trang trên bản đồ du lịch quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về chất lượng dịch vụ, đặc biệt là mô hình SERVQUAL của Parasuraman và cộng sự (1988), với 5 yếu tố cấu thành chất lượng dịch vụ gồm: sự tin cậy (Reliability), sự đảm bảo (Assurance), các yếu tố hữu hình (Tangibles), sự thấu hiểu và chia sẻ (Empathy), và tinh thần trách nhiệm (Responsiveness). Mô hình này được áp dụng để đánh giá chất lượng dịch vụ du lịch tàu biển từ góc nhìn của khách tham quan quốc tế.

Ngoài ra, luận văn còn hệ thống hóa các khái niệm chuyên ngành như: du lịch tàu biển, khách du lịch tàu biển, khách tham quan quốc tế, dịch vụ du lịch tàu biển, tài nguyên du lịch, và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ. Lý thuyết về đặc điểm dịch vụ du lịch tàu biển cũng được phân tích, nhấn mạnh tính phi vật chất, tính thời vụ, tính đồng thời của sản xuất và tiêu dùng, tính trọn gói, và sự tham gia của khách hàng trong quá trình cung cấp dịch vụ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn. Nguồn dữ liệu bao gồm:

  • Số liệu thứ cấp: Thống kê về lượt khách du lịch quốc tế và khách tàu biển tại Nha Trang giai đoạn 2011-2015, báo cáo của Sở Du lịch Khánh Hòa, Sở Kế hoạch và Đầu tư, các tài liệu pháp luật liên quan, và các nghiên cứu trước đây.
  • Số liệu sơ cấp: Thu thập qua khảo sát thực địa tại cảng Nha Trang và các điểm tham quan như Tháp Bà Ponagar, chùa Long Sơn, Viện Hải Dương học, khu du lịch Làng Tre, Đình Xuân Lạc, chùa Lộc Thọ. Phương pháp điều tra xã hội học được áp dụng với bảng hỏi thiết kế theo thang đo Likert 5 mức độ, tập trung vào đánh giá của khách tham quan quốc tế về các yếu tố dịch vụ. Cỡ mẫu là 200 khách, được chọn ngẫu nhiên trong hai giai đoạn từ tháng 11/2015 đến tháng 4/2016.

Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS 20.0 để xử lý thống kê mô tả, phân tích tần suất, trung bình và so sánh các chỉ số đánh giá chất lượng dịch vụ. Ngoài ra, tác giả tiến hành phỏng vấn chuyên sâu với các chuyên gia, lãnh đạo sở ngành và doanh nghiệp để bổ sung thông tin và đánh giá thực trạng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng lượng khách du lịch tàu biển tại Nha Trang: Giai đoạn 2011-2015, tổng lượt khách tham quan quốc tế bằng tàu biển tại Nha Trang dao động khoảng 30.000 lượt/năm, với số chuyến tàu cập cảng giảm từ 38 chuyến năm 2011 xuống còn 29 chuyến năm 2013. So với các điểm đến tương đồng trong khu vực, Nha Trang có lượng khách tàu biển thấp hơn khoảng 20-30%.

  2. Đánh giá của khách tham quan quốc tế về chất lượng dịch vụ: Qua khảo sát 200 khách, điểm trung bình đánh giá các yếu tố chất lượng dịch vụ dao động từ 3,2 đến 3,8 trên thang 5 điểm. Trong đó, yếu tố cơ sở vật chất kỹ thuật và cơ sở hạ tầng cảng (Tangibles) được đánh giá thấp nhất với điểm trung bình 3,2, trong khi sự hiểu biết và chia sẻ (Empathy) của nhân viên du lịch được đánh giá cao nhất với 3,8 điểm.

  3. Thủ tục xuất nhập cảnh còn nhiều hạn chế: 45% khách phản ánh thủ tục nhập cảnh tại cảng Nha Trang còn chậm, gây mất thời gian và ảnh hưởng đến trải nghiệm. Chi phí và quy trình chưa thực sự thuận tiện so với các cảng biển trong khu vực.

  4. Nguồn nhân lực du lịch chưa đáp ứng yêu cầu: Đánh giá của khách cho thấy chỉ khoảng 60% nhân viên phục vụ có thái độ thân thiện và chuyên nghiệp, còn lại có hiện tượng thiếu đồng bộ trong phong cách phục vụ và kỹ năng giao tiếp.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy chất lượng dịch vụ du lịch tàu biển tại Nha Trang còn nhiều hạn chế, đặc biệt là về cơ sở vật chất và thủ tục hành chính. Nguyên nhân chủ yếu do đầu tư cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, quy trình xuất nhập cảnh phức tạp và nguồn nhân lực chưa được đào tạo bài bản. So sánh với kinh nghiệm của Thái Lan và Singapore, hai quốc gia này đã đầu tư mạnh mẽ vào cảng biển hiện đại, đơn giản hóa thủ tục và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, từ đó thu hút lượng khách tàu biển tăng trưởng ổn định hàng năm.

Việc khách đánh giá cao sự thấu hiểu và chia sẻ của nhân viên cho thấy yếu tố con người vẫn là điểm sáng trong dịch vụ, tuy nhiên cần được củng cố và phát triển hơn nữa để tạo sự nhất quán và chuyên nghiệp. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh điểm đánh giá từng yếu tố chất lượng dịch vụ, giúp minh họa rõ ràng các điểm mạnh và điểm yếu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất kỹ thuật và hạ tầng cảng biển

    • Mục tiêu: Tăng điểm đánh giá yếu tố Tangibles lên ít nhất 4,0 trong 2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh Khánh Hòa phối hợp với Bộ Giao thông Vận tải.
    • Giải pháp: Cải tạo nhà ga, nâng cấp bến tàu, trang bị thiết bị hiện đại phục vụ khách du lịch tàu biển.

  2. Đơn giản hóa thủ tục xuất nhập cảnh cho khách tàu biển

    • Mục tiêu: Rút ngắn thời gian làm thủ tục xuống dưới 30 phút, tăng sự hài lòng của khách lên 85%.
    • Chủ thể thực hiện: Cảng vụ Nha Trang phối hợp với Cục Quản lý xuất nhập cảnh.
    • Giải pháp: Áp dụng thủ tục “một cửa”, tăng cường đào tạo nhân viên, sử dụng công nghệ thông tin trong quản lý.

  3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch

    • Mục tiêu: Đào tạo 100% nhân viên phục vụ đạt chuẩn kỹ năng giao tiếp và chuyên môn trong 1 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Sở Du lịch Khánh Hòa phối hợp với các trường đào tạo du lịch.
    • Giải pháp: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn kỹ năng phục vụ khách tàu biển, xây dựng quy chuẩn phục vụ chuyên nghiệp.

  4. Xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành trong cung cấp dịch vụ du lịch tàu biển

    • Mục tiêu: Thiết lập hệ thống phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan, doanh nghiệp trong 6 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh Khánh Hòa chủ trì, phối hợp các sở ngành liên quan.
    • Giải pháp: Thành lập ban chỉ đạo phát triển du lịch tàu biển, xây dựng quy trình phối hợp, tổ chức các cuộc họp định kỳ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về du lịch và cảng biển

    • Lợi ích: Có cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, quy hoạch phát triển du lịch tàu biển phù hợp với thực tiễn địa phương.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch đầu tư hạ tầng cảng và cải cách thủ tục hành chính.

  2. Doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch tàu biển và lữ hành

    • Lợi ích: Hiểu rõ nhu cầu và đánh giá của khách tham quan quốc tế để cải tiến dịch vụ, nâng cao năng lực cạnh tranh.
    • Use case: Thiết kế sản phẩm du lịch phù hợp, đào tạo nhân viên phục vụ chuyên nghiệp.

  3. Các trường đại học và viện nghiên cứu trong lĩnh vực du lịch

    • Lợi ích: Tài liệu tham khảo cho nghiên cứu chuyên sâu về chất lượng dịch vụ du lịch tàu biển và phát triển du lịch biển.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, giảng dạy chuyên ngành du lịch.

  4. Nhà đầu tư và các tổ chức phát triển kinh tế biển

    • Lợi ích: Đánh giá tiềm năng và rủi ro khi đầu tư vào lĩnh vực du lịch tàu biển tại Nha Trang và khu vực lân cận.
    • Use case: Lập dự án đầu tư, hợp tác phát triển dịch vụ du lịch biển.

Câu hỏi thường gặp

  1. Du lịch tàu biển khác gì so với du lịch truyền thống?
    Du lịch tàu biển là loại hình du lịch cao cấp, khách di chuyển trên tàu có đầy đủ tiện nghi như khách sạn nổi, kết hợp tham quan nhiều điểm đến trong hành trình. Khác với du lịch truyền thống, thời gian đi bờ thường ngắn dưới 24 giờ và dịch vụ tập trung cả trên tàu và tại các cảng biển.

  2. Tại sao chất lượng dịch vụ du lịch tàu biển lại quan trọng?
    Chất lượng dịch vụ ảnh hưởng trực tiếp đến sự hài lòng, trải nghiệm của khách, từ đó quyết định khả năng quay lại và giới thiệu điểm đến. Dịch vụ tốt giúp tăng sức cạnh tranh của cảng và địa phương trên thị trường du lịch quốc tế.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng dịch vụ du lịch tàu biển?
    Bao gồm cơ sở vật chất kỹ thuật và hạ tầng cảng, thủ tục xuất nhập cảnh thuận tiện, nguồn nhân lực du lịch chuyên nghiệp, thông tin điểm đến đầy đủ và tài nguyên du lịch hấp dẫn.

  4. Làm thế nào để cải thiện thủ tục xuất nhập cảnh cho khách tàu biển?
    Áp dụng thủ tục một cửa, sử dụng công nghệ thông tin để xử lý nhanh chóng, đào tạo nhân viên có kỹ năng và thái độ phục vụ thân thiện, giảm chi phí và thủ tục hành chính rườm rà.

  5. Kinh nghiệm quốc tế nào có thể áp dụng cho Nha Trang?
    Thái Lan và Singapore đã thành công nhờ đầu tư cảng biển hiện đại, phát triển dịch vụ đa dạng, đơn giản hóa thủ tục và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Nha Trang có thể học hỏi mô hình phối hợp liên ngành và tập trung phát triển dịch vụ khách hàng.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa lý thuyết về chất lượng dịch vụ du lịch tàu biển và áp dụng mô hình SERVQUAL để đánh giá thực trạng tại Nha Trang, Khánh Hòa.
  • Kết quả khảo sát cho thấy chất lượng dịch vụ còn nhiều hạn chế, đặc biệt về cơ sở vật chất và thủ tục hành chính, ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách tham quan quốc tế.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, tập trung vào đầu tư hạ tầng, cải cách thủ tục, nâng cao nguồn nhân lực và xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành.
  • Nghiên cứu có giá trị thực tiễn cao, hỗ trợ địa phương và doanh nghiệp phát triển du lịch tàu biển bền vững trong giai đoạn 2016-2020.
  • Khuyến nghị các bên liên quan tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chính sách để đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của khách du lịch tàu biển.

Call-to-action: Các nhà quản lý, doanh nghiệp và nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu này để nâng cao chất lượng dịch vụ, góp phần phát triển du lịch tàu biển tại Nha Trang và khu vực Khánh Hòa.