Luận Văn Thạc Sĩ Về Tổ Chức và Hoạt Động của Hội Đồng Nhân Dân Cấp Xã Tại Thành Phố Tam Kỳ, Tỉnh Quảng Nam

HĐND cấp xã là cơ quan quyền lực nhà nước ở tại địa phương, bao gồm các đại biểu do nhân dân trong xã trực tiếp bầu ra, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân toàn xã, có quyền quyết định các vấn đề kinh tế - xã hội tại địa phương theo luật định và chịu trách nhiệm trước nhân dân trong toàn xã và chính quyền nhà nước cấp trên. HĐND cấp xã là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, là cơ quan đại diện của nhân dân ở địa phương, đồng thời là một bộ phận cấu thành thiết chế đại diện quyền lực nhà nước. Đại biểu HĐND cấp xã là do cử tri địa phương bầu ra, theo nguyên tắc bình đẳng, trực tiếp, bỏ phiếu kín.

HĐND xã là cấp gần dân nhất đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân, cấp nhỏ nhất trong hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương. HĐND xã là nơi đảm bảo cho pháp luật được thượng tôn và thực hiện nghiêm, bên cạnh đó còn đại diện cho ý chí nguyện vọng của nhân dân, tạo điều kiện để nhân dân phát huy quyền làm chủ của mình, nhằm đảm bảo quyền và nghĩa vụ của mọi công dân, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân phát triển ổn định đời sống vật chất và tinh thần. Tổ chức và hoạt động của HĐND cấp xã theo nguyên tắc tập trung dân chủ.

Cơ cấu đại biểu của Hội đồng nhân dân chưa hợp lý, trình độ năng lực của đại biểu chưa tương xứng và đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Phương thức hoạt động chậm được đổi mới. Hoạt động giám sát có triển khai nhưng chất lượng hiệu quả của từng cuộc giám sát chưa cao và thiếu toàn diện, việc giải quyết các vấn đề sau giám sát còn chậm và thiếu kịp thời. Những hạn chế, tồn tại nêu trên là do nhiều nguyên nhân trong đó có nguyên nhân khách quan và kể cả nguyên nhân chủ quan.

Nguyên nhân khách quan là do các văn bản, hướng dẫn quy định pháp luật chưa cụ thể và rõ ràng chưa phù hợp với tình hình thực tiễn ở mỗi địa phương. Đa số đại biểu HĐND cấp xã, phường là những cán bộ, công chức, người hoạt động không chuyên trách của xã, các chức danh chủ chốt trong Thường trực HĐND, trưởng, phó các ban HĐND lại kiêm nhiệm. Song về mặt chủ quan, trước hết là do việc nhận thức của một số cấp ủy Đảng, chính quyền, các ngành đoàn thể về vị trí vai trò của HĐND chưa đúng mức.

HĐND cấp xã có những điểm khác biệt so với HĐND cấp huyện, cấp tỉnh đó là về cơ cấu tổ chức, số lượng đại biểu, ngoài ra vấn đề quan trọng khác nhau nữa là ở nhiệm vụ, quyền hạn cũng như phạm vi, tầm ảnh hưởng của các quyết định các biện pháp tổ chức thực hiện tại địa phương, không được trái với các văn bản của cơ quan nhà nước cũng như với nghị quyết của HĐND cấp trên. Bên cạnh đó hoạt động của HĐND cấp xã, phường phải chịu sự giám sát của HĐND cấp huyện.

HĐND cấp xã có quyền giám sát, bỏ phiếu tín nhiệm đối với các chức danh của UBND cấp xã do đại biểu HĐND bầu. UBND là cơ quan chịu trách nhiệm cụ thể hóa triển khai, tổ chức thực hiện các chỉ tiêu, nhiệm vụ mà nghị quyết của HĐND ban hành. HĐND giám sát tình hình hoạt động của UBND và các ngành chuyên môn thuộc UBND trong việc thực hiện pháp luật, các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên và các nghị quyết của HĐND xã đã ban hành.

Công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác HĐND chưa thường xuyên và chưa quan tâm đúng mức. Từ thực trạng nêu trên chúng ta có thê khẳng định rằng, việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn về tổ chức và hoạt động của HĐND các cấp nói chung, của HĐND xã, phường nói riêng là vấn đề hết sức cấp thiết trong giai đoạn hiện nay.

Đặc biệt cần đi sâu nghiên cứu thực trạng hoạt động của HĐND cấp xã trên địa bàn thành phố Tam Kỳ để đưa ra những giải pháp đề xuất phù hợp hơn nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND cấp xã. Với nhiệm vụ công tác hiện nay, là cán bộ HĐND cấp xã bản thân mong muốn qua việc nghiên cứu đề tài này sẽ góp phần nhỏ bé vào việc giải quyết những vấn đề mà thực tiễn đang đặt ra đối với HĐND xã, phường nói chung và HĐND xã, phường trên địa bàn thành phố Tam Kỳ nói riêng.

HĐND cấp xã có thẩm quyền quyết định các chủ trương và biện pháp triển khai pháp luật cho phù hợp với tình hình thực tế của địa phương bằng cách cụ chế hóa thành các nghị quyết của HĐND. HĐND xã không có thẩm quyền quyết định mọi vấn đề trong đời sống xã hội ở địa phương mà bị hạn chế bởi quy định của Hiến pháp, Luật và các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên.

HĐND xã là cấp gần dân nhất đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân, cấp nhỏ nhất trong hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương. HĐND xã là nơi đảm bảo cho pháp luật được thượng tôn và thực hiện nghiêm, bên cạnh đó còn đại diện cho ý chí nguyện vọng của nhân dân, tạo điều kiện để nhân dân phát huy quyền làm chủ của mình, nhằm đảm bảo quyền và nghĩa vụ của mọi công dân, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân phát triển ổn định đời sống vật chất và tinh thần.

Nguyên nhân khách quan là do các văn bản, hướng dẫn quy định pháp luật chưa cụ thể và rõ ràng chưa phù hợp với tình hình thực tiễn ở mỗi địa phương. Đa số đại biểu HĐND cấp xã, phường là những cán bộ, công chức, người hoạt động không chuyên trách của xã, các chức danh chủ chốt trong Thường trực HĐND, trưởng, phó các ban HĐND lại kiêm nhiệm.

Song về mặt chủ quan, trước hết là do việc nhận thức của một số cấp ủy Đảng, chính quyền, các ngành đoàn thể về vị trí vai trò của HĐND chưa đúng mức. Việc nhận thức của một số đại biểu HĐND còn hạn chế, thiếu toàn diện. Công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác HĐND chưa thường xuyên và chưa quan tâm đúng mức.