Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục Việt Nam, hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập (KT,ĐG KQHT) của học sinh tiểu học giữ vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng dạy và học. Tại trường Tiểu học Cao Xanh, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, với quy mô 25 lớp và hơn 1.500 học sinh, công tác KT,ĐG đang đối mặt với nhiều thách thức về nhận thức, kỹ năng tổ chức và quản lý. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng và đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của học sinh trong giai đoạn 2014-2016. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại địa phương, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho việc đổi mới công tác KT,ĐG theo Thông tư 30 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Qua đó, giúp nhà trường và các cấp quản lý có định hướng rõ ràng trong việc tổ chức, chỉ đạo và giám sát hoạt động KT,ĐG, góp phần phát triển năng lực và phẩm chất học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và kiểm tra đánh giá kết quả học tập. Theo quan điểm quản lý, quản lý là quá trình tác động có mục đích của chủ thể quản lý đến đối tượng nhằm đạt mục tiêu đề ra, bao gồm bốn chức năng chính: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra. Chu trình quản lý được xem là một vòng tuần hoàn liên tục, trong đó kiểm tra đánh giá là giai đoạn cuối cùng và là tiền đề cho các hoạt động tiếp theo.

Về kiểm tra, đánh giá, nghiên cứu vận dụng mô hình đánh giá quá trình (Formative Evaluation) và đánh giá tổng kết (Summative Evaluation) nhằm theo dõi sự tiến bộ và xác định mức độ đạt được mục tiêu học tập. Các phương pháp kiểm tra bao gồm quan sát, vấn đáp và viết (trắc nghiệm tự luận và khách quan), được thiết kế dựa trên ma trận mục tiêu - nội dung để đảm bảo tính toàn diện và khách quan.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, kiểm tra đánh giá kết quả học tập, đổi mới kiểm tra đánh giá theo Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT, và các chức năng quản lý trong hoạt động KT,ĐG.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính gồm số liệu thống kê từ Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hạ Long, khảo sát ý kiến của 30 giáo viên và 2 cán bộ quản lý tại trường Tiểu học Cao Xanh, cùng các báo cáo, văn bản pháp luật liên quan như Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm thống kê mô tả, phân tích định tính và định lượng nhằm đánh giá thực trạng công tác KT,ĐG và quản lý hoạt động này. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ 2014 đến 2016, tập trung khảo sát thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý phù hợp với bối cảnh đổi mới giáo dục tiểu học.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng nhận thức và kỹ năng của giáo viên về KT,ĐG: Khoảng 70% giáo viên tại trường Tiểu học Cao Xanh chưa thực sự nắm vững mục đích và quy trình kiểm tra đánh giá theo Thông tư 30. Chỉ 40% giáo viên áp dụng đa dạng các hình thức kiểm tra như quan sát, vấn đáp và trắc nghiệm khách quan, còn lại chủ yếu sử dụng phương pháp truyền thống, thiên về điểm số.

  2. Quản lý hoạt động KT,ĐG của Ban giám hiệu: 80% cán bộ quản lý cho biết việc chỉ đạo và giám sát hoạt động KT,ĐG chưa được thực hiện thường xuyên và đồng bộ. Việc lập kế hoạch kiểm tra chưa chi tiết, chưa có hệ thống đánh giá hiệu quả công tác kiểm tra định kỳ và thường xuyên.

  3. Sử dụng kết quả KT,ĐG: Kết quả khảo sát cho thấy 95% giáo viên và 90% phụ huynh nhận xét việc cung cấp thông tin phản hồi về kết quả học tập còn hạn chế, chưa kịp thời và chưa đầy đủ để hỗ trợ học sinh cải thiện.

  4. Chất lượng cơ sở vật chất và điều kiện tổ chức: Trường có 19 phòng học kiên cố, đủ đáp ứng nhu cầu học 2 buổi/ngày cho hơn 1.500 học sinh. Tuy nhiên, thiết bị hỗ trợ kiểm tra đánh giá hiện đại còn thiếu, ảnh hưởng đến việc đổi mới phương pháp kiểm tra.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của KT,ĐG trong đổi mới giáo dục, thiếu bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên về kỹ năng xây dựng đề kiểm tra và đánh giá đa dạng. So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục tiểu học tại các địa phương khác, thực trạng tại trường Cao Xanh tương đồng về mặt hạn chế trong quản lý và áp dụng phương pháp kiểm tra hiện đại.

Việc chưa sử dụng hiệu quả kết quả KT,ĐG để điều chỉnh phương pháp dạy học và hỗ trợ học sinh làm giảm tác động tích cực của kiểm tra đánh giá đối với chất lượng giáo dục. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giáo viên áp dụng các hình thức kiểm tra khác nhau và biểu đồ tròn về mức độ hài lòng của phụ huynh với thông tin phản hồi từ nhà trường.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực quản lý và chuyên môn cho đội ngũ giáo viên, đồng thời tăng cường vai trò chỉ đạo, giám sát của Ban giám hiệu trong hoạt động KT,ĐG nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục tiểu học.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức tập huấn chuyên sâu về đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá: Triển khai các khóa bồi dưỡng kỹ năng xây dựng đề kiểm tra đa dạng, áp dụng ma trận mục tiêu - nội dung, và sử dụng các hình thức kiểm tra hiện đại cho toàn bộ giáo viên trong vòng 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT phối hợp với Ban giám hiệu trường.

  2. Xây dựng kế hoạch kiểm tra, đánh giá chi tiết và đồng bộ: Ban giám hiệu cần lập kế hoạch kiểm tra định kỳ và thường xuyên rõ ràng, có biểu mẫu theo dõi tiến độ và kết quả, đảm bảo thực hiện đúng quy trình trong năm học 2024-2025.

  3. Tăng cường giám sát và hỗ trợ giáo viên trong quá trình thực hiện KT,ĐG: Thiết lập nhóm chuyên gia hoặc tổ chuyên môn để thường xuyên giám sát, hỗ trợ kỹ thuật và phản hồi cho giáo viên nhằm nâng cao chất lượng kiểm tra, đánh giá. Thời gian thực hiện: liên tục trong năm học.

  4. Phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng: Tăng cường cung cấp thông tin phản hồi kết quả học tập cho phụ huynh qua sổ theo dõi chất lượng giáo dục và các buổi họp phụ huynh nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của học sinh. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, giáo viên chủ nhiệm, phụ huynh học sinh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng và Ban giám hiệu các trường tiểu học: Giúp nâng cao năng lực quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá, từ đó cải thiện chất lượng giáo dục tại đơn vị mình.

  2. Giáo viên tiểu học: Cung cấp kiến thức và kỹ năng đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá, giúp giáo viên tổ chức các hoạt động đánh giá hiệu quả, khách quan và phù hợp với đặc điểm học sinh.

  3. Cán bộ quản lý giáo dục cấp phòng, sở: Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch bồi dưỡng và giám sát công tác kiểm tra, đánh giá trong các trường tiểu học trên địa bàn.

  4. Nghiên cứu sinh, học viên cao học chuyên ngành quản lý giáo dục: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, hỗ trợ nghiên cứu sâu hơn về đổi mới giáo dục tiểu học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao kiểm tra, đánh giá lại quan trọng trong giáo dục tiểu học?
    Kiểm tra, đánh giá giúp thu thập thông tin phản hồi về quá trình học tập, từ đó điều chỉnh phương pháp dạy học và hỗ trợ học sinh phát triển toàn diện. Ví dụ, qua đánh giá thường xuyên, giáo viên có thể phát hiện kịp thời học sinh gặp khó khăn để hỗ trợ.

  2. Các hình thức kiểm tra nào phù hợp với học sinh tiểu học?
    Phương pháp quan sát, vấn đáp và viết (trắc nghiệm tự luận, khách quan) đều phù hợp, trong đó quan sát và vấn đáp giúp đánh giá kỹ năng mềm và thái độ học tập, còn trắc nghiệm khách quan giúp đánh giá kiến thức một cách khách quan.

  3. Làm thế nào để quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá hiệu quả?
    Cần xây dựng kế hoạch chi tiết, giám sát thường xuyên, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên và phối hợp chặt chẽ với phụ huynh để sử dụng kết quả đánh giá hỗ trợ học sinh.

  4. Thông tư 30 có điểm gì đổi mới trong kiểm tra, đánh giá học sinh tiểu học?
    Thông tư 30 nhấn mạnh đánh giá thường xuyên kết hợp với định kỳ, sử dụng nhận xét định tính và định lượng, không áp lực điểm số, nhằm động viên và hỗ trợ học sinh tiến bộ.

  5. Làm sao để phụ huynh tham gia hiệu quả vào công tác đánh giá học sinh?
    Thông qua sổ theo dõi chất lượng giáo dục và các buổi họp phụ huynh, nhà trường cung cấp thông tin chi tiết về kết quả học tập và nhận xét, giúp phụ huynh hiểu và phối hợp hỗ trợ con em mình.

Kết luận

  • Hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập là khâu then chốt trong nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại trường Tiểu học Cao Xanh.
  • Thực trạng cho thấy còn nhiều hạn chế về nhận thức, kỹ năng và quản lý hoạt động KT,ĐG, ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục.
  • Nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý đồng bộ, bao gồm tập huấn, lập kế hoạch, giám sát và phối hợp với gia đình nhằm nâng cao chất lượng kiểm tra, đánh giá.
  • Các biện pháp đề xuất có tính khả thi và phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục theo Thông tư 30 và thực tiễn địa phương.
  • Đề nghị các cấp quản lý và nhà trường triển khai ngay các giải pháp trong năm học tới để thúc đẩy sự tiến bộ của học sinh và nâng cao chất lượng dạy học.

Hãy bắt đầu áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả để tạo môi trường học tập tích cực, phát huy tối đa năng lực của học sinh tiểu học tại trường Tiểu học Cao Xanh!