Luận Án Tiến Sĩ Về Kỹ Năng Quản Lý Cảm Xúc Của Giáo Viên Mầm Non

• Tác giả: Lê Thị Thanh Huyền
• Người hướng dẫn: GS.TS Trần Quốc Thành
• Trường học: Học Viện Khoa Học Xã Hội
• Chuyên ngành: Tâm Lý Học
• Đề tài: Kỹ Năng Quản Lý Cảm Xúc Của Giáo Viên Mầm Non
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU KỸ NĂNG QUẢN LÝ CẢM XÚC CỦA GIÁO VIÊN MẦM NON
• 1.1. Những nghiên cứu về quản lý cảm xúc
• 1.2. Hướng nghiên cứu về quản lý cảm xúc của các đối tượng khác nhau
• 1.3. Hướng nghiên cứu về lao động cảm xúc, công việc cảm xúc và quản lý cảm xúc của giáo viên
• 1.4. Những nghiên cứu về kỹ năng quản lý cảm xúc
• 1.5. Hướng nghiên cứu về kỹ năng quản lý cảm xúc với tư cách là một thành phần của trí tuệ cảm xúc
• 1.6. Hướng nghiên cứu kỹ năng quản lý cảm xúc trong giáo dục kỹ năng sống
• 1.7. Những nghiên cứu về yêu cầu nghề nghiệp đối với giáo viên mầm non
• 1.8. Hướng nghiên cứu về phẩm chất, năng lực và trí tuệ cảm xúc của giáo viên mầm non
• 1.9. Hướng nghiên cứu về kỹ năng nghề nghiệp của giáo viên mầm non
• 1.10. Hướng nghiên cứu về giải pháp đổi mới, phát triển phẩm chất, năng lực và kỹ năng nghề nghiệp của giáo viên mầm non
• 1.11. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KỸ NĂNG QUẢN LÝ CẢM XÚC CỦA GIÁO VIÊN MẦM NON
• 2.1. Lý luận về quản lý cảm xúc
• 2.2. Các lý thuyết về cảm xúc
• 2.3. Cấu trúc của cảm xúc
• 2.4. Vai trò của cảm xúc
• 2.5. Phân loại cảm xúc
• 2.6. Cảm xúc của giáo viên mầm non
• 2.7. Lý luận về giáo viên mầm non
• 2.8. Tính đặc thù trong nghề nghiệp của giáo viên mầm non
• 2.9. Chuẩn nghề nghiệp của giáo viên mầm non
• 2.10. Lý luận về kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non
• 2.11. Kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non
• 2.12. Tiêu chí và mức độ đánh giá kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non trong quá trình chăm sóc – giáo dục trẻ
• 2.13. Các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non
• 2.14. Nhận thức của giáo viên mầm non về quản lý cảm xúc và kỹ năng quản lý cảm xúc
• 2.15. Áp lực công việc của GVMN
• 2.16. Cách thức giao tiếp trong tập thể sư phạm
• 2.17. Cơ hội phát triển trong công việc
• 2.18. Mức độ gắn bó với tổ chức
• 2.19. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KỸ NĂNG QUẢN LÝ CẢM XÚC CỦA GIÁO VIÊN MẦM NON TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
• 3.1. Tổ chức nghiên cứu
• 3.2. Các giai đoạn nghiên cứu
• 3.3. Địa bàn và mẫu nghiên cứu
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 3.4.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu
• 3.4.2. Phương pháp chuyên gia
• 3.4.3. Phương pháp thảo luận nhóm tập trung
• 3.4.4. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
• 3.4.5. Phương pháp bài tập tình huống
• 3.4.6. Phương pháp trắc nghiệm tâm lý
• 3.4.7. Phương pháp quan sát
• 3.4.8. Phương pháp phỏng vấn
• 3.4.9. Phương pháp nghiên cứu trường hợp
• 3.4.10. Phương pháp thực nghiệm
• 3.4.11. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học
• 3.5. Tiểu kết chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN VỀ KỸ NĂNG QUẢN LÝ CẢM XÚC CỦA GIÁO VIÊN MẦM NON TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
• 4.1. Thực trạng cảm xúc của giáo viên mầm non trong quá trình chăm sóc – giáo dục trẻ
• 4.2. Mức độ xuất hiện cảm xúc tích cực và tiêu cực trong công việc của giáo viên mầm non
• 4.3. Mức độ ảnh hưởng của cảm xúc đến hiệu quả công việc của giáo viên mầm non
• 4.4. Thực trạng kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non
• 4.5. Thực trạng chung về kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non
• 4.6. Thực trạng các kỹ năng thành phần thuộc kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non
• 4.7. So sánh kỹ năng quản lý cảm xúc chung của giáo viên mầm non với các biến nhân khẩu
• 4.8. Mối tương quan giữa các kỹ năng thành phần trong kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non
• 4.9. Các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non
• 4.10. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non
• 4.11. Một số mô hình dự báo sự thay đổi kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non tại TP. Hồ Chí Minh từ các yếu tố ảnh hưởng
• 4.12. Nghiên cứu trường hợp về kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non
• 4.12.1. Trường hợp 1: Cô giáo Đ
• 4.12.2. Trường hợp 2: Cô giáo B
• 4.12.3. Nhận xét chung về 2 trường hợp
• 4.13. Đề xuất các biện pháp nâng cao kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non
• 4.13.1. Cơ sở đề xuất một số biện pháp nâng cao kỹ năng quản cảm xúc của giáo viên mầm non
• 4.13.2. Một số biện pháp nâng cao kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non
• 4.13.3. Thực nghiệm biện pháp rèn luyện kỹ năng quản lý cảm xúc cho giáo viên mầm non thông qua tập huấn chuyên đề
• 4.14. Tiểu kết chương 4
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC BÀI BÁO KHOA HỌC ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN NGHIÊN CỨU NÀY
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng quan về đề tài và lý luận

Luận án Tiến sĩ "Kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non" của Lê Thị Thanh Huyền tập trung vào một vấn đề quan trọng trong lĩnh vực giáo dục mầm non. Đề tài này rất cấp thiết bởi cảm xúc đóng vai trò then chốt trong hiệu quả công việc của giáo viên, đặc biệt là với trẻ mầm non – đối tượng nhạy cảm và dễ bị tổn thương. Luận án chỉ ra rằng cảm xúc vừa là động lực, vừa có thể là rào cản trong hoạt động của giáo viên. Vì vậy, kỹ năng quản lý cảm xúc là yếu tố then chốt, giúp giáo viên nhận diện, kiểm soát và điều chỉnh cảm xúc để nâng cao hiệu quả chăm sóc và giáo dục trẻ. Như Izard (1977) đã nói: “Cảm xúc tạo nên hệ động cơ chính của con người… không nên nghĩ cảm xúc là yếu tố đối lập hoàn toàn với trí tuệ” [175]. Luận án nhấn mạnh vào tính đặc thù của nghề giáo viên mầm non, đòi hỏi sự kết hợp giữa tình yêu trẻ, sự tận tâm và kỹ năng quản lý cảm xúc. Việc Bộ GD&ĐT đưa “Quản lý cảm xúc bản thân của người GVMN” vào chương trình bồi dưỡng thường xuyên càng khẳng định tính cấp thiết của vấn đề này [9]. Về mặt lý luận, luận án dựa trên các nguyên tắc tâm lý học như nguyên tắc hoạt động - nhân cách, nguyên tắc phát triển tâm lý, nguyên tắc tiếp cận hệ thống và nguyên tắc tiếp cận tâm lý học sư phạm. Điều này giúp xây dựng nền tảng lý thuyết vững chắc cho việc nghiên cứu và đề xuất giải pháp thực tiễn.

II. Phương pháp nghiên cứu và phạm vi

Luận án sử dụng đa dạng các phương pháp nghiên cứu để thu thập và phân tích dữ liệu một cách toàn diện. Các phương pháp được sử dụng bao gồm: nghiên cứu văn bản tài liệu, phương pháp chuyên gia, thảo luận nhóm tập trung, điều tra bằng bảng hỏi, bài tập tình huống, trắc nghiệm tâm lý, quan sát, phỏng vấn, nghiên cứu trường hợp và thực nghiệm. Việc kết hợp nhiều phương pháp này giúp tăng tính khách quan và độ tin cậy cho kết quả nghiên cứu. Mẫu nghiên cứu đa dạng với 479 giáo viên mầm non tại 25 trường (công lập, tư thục, quốc tế) ở các quận Bình Thạnh, Tân Bình, Quận 1, Quận 3 và Quận 5, TP. Hồ Chí Minh. Ngoài ra, mẫu nghiên cứu còn bao gồm hiệu trưởng, hiệu phó và phụ huynh để có cái nhìn đa chiều về vấn đề. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào biểu hiện và mức độ kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non trong quá trình chăm sóc và giáo dục trẻ. Luận án tiếp cận kỹ năng quản lý cảm xúc như một năng lực, dựa trên lý thuyết trí tuệ cảm xúc và lý thuyết nhận thức. Khung phân tích bao gồm ba kỹ năng thành phần: nhận diện, kiểm soát và điều chỉnh cảm xúc. Hai tiêu chí đánh giá được sử dụng là tính linh hoạt và tính hiệu quả.

III. Kết quả nghiên cứu và đóng góp

Nghiên cứu cho thấy kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên mầm non tại TP. Hồ Chí Minh ở mức trung bình, với tính hiệu quả và linh hoạt chưa cao. Luận án cũng chỉ ra sự khác biệt về kỹ năng quản lý cảm xúc giữa các giáo viên có thâm niên công tác, trình độ đào tạo và loại hình trường khác nhau. Một số yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng quản lý cảm xúc được xác định bao gồm: kiểu tính cách, nhận thức về quản lý cảm xúc, áp lực công việc, cách thức giao tiếp, cơ hội phát triển và mức độ gắn bó với tổ chức. Luận án đã đề xuất và thực nghiệm một số biện pháp nâng cao kỹ năng quản lý cảm xúc cho giáo viên mầm non, ví dụ như tập huấn chuyên đề. Kết quả thực nghiệm cho thấy các biện pháp can thiệp có tác động tích cực đến việc cải thiện kỹ năng quản lý cảm xúc của giáo viên. Về đóng góp, luận án đã bổ sung vào kho tàng kiến thức về quản lý cảm xúc trong lĩnh vực giáo dục mầm non, một lĩnh vực còn ít được nghiên cứu. Luận án cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc xây dựng chương trình đào tạo và bồi dưỡng giáo viên mầm non, giúp họ phát triển kỹ năng quản lý cảm xúc, từ đó nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ.

IV. Ứng dụng thực tiễn và kiến nghị

Kết quả nghiên cứu của luận án có giá trị ứng dụng cao trong thực tiễn giáo dục mầm non. Các phát hiện về thực trạng, yếu tố ảnh hưởng và biện pháp can thiệp có thể được sử dụng để xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng cho giáo viên mầm non. Cụ thể, các trường mầm non có thể tổ chức các khóa tập huấn, hội thảo về quản lý cảm xúc, cung cấp cho giáo viên những kiến thức và kỹ năng cần thiết để kiểm soát và điều chỉnh cảm xúc của mình trong quá trình làm việc. Ngoài ra, việc xây dựng môi trường làm việc tích cực, hỗ trợ và tạo điều kiện cho giáo viên phát triển nghề nghiệp cũng góp phần nâng cao kỹ năng quản lý cảm xúc của họ. Luận án cũng kiến nghị cần có sự quan tâm và đầu tư hơn nữa từ các cơ quan quản lý giáo dục trong việc nghiên cứu và phát triển các chương trình hỗ trợ giáo viên mầm non về mặt tâm lý, đặc biệt là kỹ năng quản lý cảm xúc. Việc này không chỉ giúp nâng cao chất lượng giáo dục mầm non mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe tinh thần và sự phát triển bền vững của đội ngũ giáo viên.