Tổng quan nghiên cứu

Ngành du lịch hiện nay là một trong những ngành công nghiệp không khói phát triển nhanh nhất trên thế giới, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội. Tỉnh Cao Bằng, nằm ở vùng Đông Bắc Việt Nam, sở hữu nguồn tài nguyên du lịch phong phú với nhiều di sản văn hóa, thiên nhiên đặc sắc như Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng, các di tích lịch sử và văn hóa đa dạng. Giai đoạn 2016-2019, du lịch Cao Bằng có sự tăng trưởng ổn định về lượng khách và chất lượng dịch vụ, tuy nhiên năng lực cạnh tranh của điểm đến này vẫn chưa được khẳng định rõ ràng trên thị trường trong nước và quốc tế.

Luận văn tập trung nghiên cứu năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch Cao Bằng dưới góc nhìn của du khách nội địa, nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh, góp phần phát triển du lịch bền vững và hiệu quả. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh như tài nguyên du lịch, giá cả, hình ảnh điểm đến, sản phẩm du lịch, cơ sở hạ tầng, quản lý điểm đến, nguồn nhân lực, sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp du lịch. Thời gian khảo sát chính thức từ tháng 5/2021 đến tháng 2/2022, tập trung vào giai đoạn phát triển du lịch 2016-2019.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý và hoạch định chính sách tại Cao Bằng, giúp nâng cao vị thế điểm đến trong khu vực miền núi Đông Bắc và toàn quốc, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương thông qua ngành du lịch.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch tiêu biểu, bao gồm:

  • Mô hình năng lực cạnh tranh điểm đến của Dwyer và Kim (2003): Mô hình này phân tích năng lực cạnh tranh dựa trên các yếu tố tài nguyên ưu đãi (tự nhiên, di sản văn hóa), tài nguyên tái tạo (cơ sở hạ tầng, sự kiện đặc biệt), tài nguyên hỗ trợ (dịch vụ, khả năng tiếp cận), quản lý điểm đến, điều kiện thực tế và điều kiện nhu cầu. Mô hình nhấn mạnh vai trò của nhận thức và sự hài lòng của khách du lịch trong việc tạo nên năng lực cạnh tranh.

  • Mô hình của Ritchie và Crouch (2003): Bao gồm 5 nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến sức cạnh tranh và tính bền vững của điểm đến: nguồn lực và yếu tố thu hút cốt lõi, các yếu tố hỗ trợ, chính sách và quy hoạch, quản lý điểm đến, và các yếu tố hạn định. Mô hình phân biệt rõ lợi thế so sánh và lợi thế cạnh tranh.

  • Lý thuyết chiến lược cạnh tranh của Porter (1980, 1990): Tập trung vào các áp lực cạnh tranh và chiến lược lợi thế cạnh tranh như chi phí thấp và sự khác biệt sản phẩm, đồng thời nhấn mạnh vai trò của các yếu tố sản xuất, cầu, ngành hỗ trợ và cơ cấu cạnh tranh trong việc tạo ra lợi thế cạnh tranh cho điểm đến.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: năng lực cạnh tranh điểm đến, tài nguyên du lịch, sản phẩm du lịch, quản lý điểm đến, sự hài lòng của du khách, và sự tham gia của cộng đồng địa phương.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp cả định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Bao gồm tài liệu lý luận, sách chuyên khảo, báo cáo khoa học, số liệu thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Cao Bằng, Ủy ban nhân dân tỉnh, và các tổ chức quốc tế như UNWTO, Diễn đàn Kinh tế Thế giới.

  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua phỏng vấn sâu 15 chuyên gia trong lĩnh vực du lịch và khảo sát bảng hỏi với 220 khách du lịch nội địa đã từng lưu trú tại Cao Bằng từ tháng 11/2021 đến tháng 2/2022.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích nhân tố khám phá để xác định các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh, phân tích hồi quy đa biến để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến sự hài lòng của du khách, thống kê mô tả để tổng hợp đặc điểm mẫu và đánh giá thực trạng.

  • Lựa chọn mẫu: Mẫu nghiên cứu là khách du lịch nội địa, được chọn theo phương pháp chọn mẫu nhắm mục tiêu, đảm bảo đại diện cho đối tượng nghiên cứu trong bối cảnh lượng khách quốc tế giảm do dịch COVID-19.

  • Timeline nghiên cứu: Từ tháng 5/2021 đến tháng 2/2022, gồm các giai đoạn tổng quan tài liệu, xây dựng khung nghiên cứu, phỏng vấn chuyên gia, khảo sát khách du lịch, xử lý và phân tích dữ liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tài nguyên du lịch là yếu tố quan trọng nhất: 100% chuyên gia đồng thuận tài nguyên du lịch (bao gồm tài nguyên tự nhiên và văn hóa) là nhân tố quyết định năng lực cạnh tranh điểm đến Cao Bằng. Du khách đánh giá cao cảnh quan thiên nhiên, di sản văn hóa đa dạng và các làng nghề truyền thống đặc sắc. Khoảng 85% khách du lịch hài lòng với các giá trị tài nguyên này.

  2. Giá cả và hình ảnh điểm đến có ảnh hưởng lớn: 93% chuyên gia cho rằng giá cả hợp lý và hình ảnh điểm đến an toàn, thân thiện, hấp dẫn là yếu tố then chốt thu hút du khách. Khảo sát cho thấy 78% khách đánh giá giá cả tương xứng với chất lượng dịch vụ, trong khi 82% hài lòng với hình ảnh điểm đến.

  3. Cơ sở hạ tầng và quản lý điểm đến còn hạn chế: Mặc dù hệ thống giao thông và cơ sở vật chất kỹ thuật đã được cải thiện, nhưng chỉ có khoảng 60% khách du lịch đánh giá cơ sở hạ tầng đa dạng và tiện nghi. Vệ sinh môi trường và an ninh trật tự được đánh giá chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến trải nghiệm du khách.

  4. Nguồn nhân lực và sự tham gia cộng đồng còn yếu: Nguồn nhân lực du lịch thiếu kỹ năng chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp, chỉ 55% khách hài lòng về thái độ phục vụ. Sự tham gia của cộng đồng địa phương trong phát triển du lịch còn hạn chế, ảnh hưởng đến tính bền vững và sức hấp dẫn của điểm đến.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Cao Bằng có tiềm năng lớn về tài nguyên du lịch, là nền tảng để phát triển năng lực cạnh tranh điểm đến. Tuy nhiên, các yếu tố hỗ trợ như cơ sở hạ tầng, quản lý điểm đến và nguồn nhân lực chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu phát triển bền vững. So sánh với các nghiên cứu tại các điểm đến miền núi khác, Cao Bằng cần tập trung nâng cao chất lượng dịch vụ và cải thiện hình ảnh điểm đến để tăng sức cạnh tranh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ hài lòng của du khách với từng yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh, bảng phân tích hồi quy đa biến minh họa mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến sự hài lòng tổng thể. Kết quả này phù hợp với mô hình của Dwyer và Kim, nhấn mạnh vai trò của tài nguyên du lịch và quản lý điểm đến trong việc tạo ra lợi thế cạnh tranh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch: Phát triển các sản phẩm du lịch đặc sắc, phù hợp với nhu cầu đa dạng của du khách, như du lịch cộng đồng, trải nghiệm văn hóa dân tộc, du lịch sinh thái. Mục tiêu tăng 20% sản phẩm mới trong vòng 3 năm, do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Cao Bằng chủ trì.

  2. Cải thiện cơ sở hạ tầng và dịch vụ kỹ thuật: Đầu tư nâng cấp hệ thống giao thông, cơ sở lưu trú, dịch vụ ăn uống và các tiện ích hỗ trợ. Đảm bảo 80% cơ sở đạt chuẩn quốc gia trong 5 năm tới, phối hợp giữa chính quyền địa phương và doanh nghiệp du lịch.

  3. Tăng cường công tác quản lý điểm đến: Xây dựng chính sách quản lý môi trường, an ninh trật tự, vệ sinh điểm đến, đồng thời nâng cao năng lực quản lý và marketing điểm đến. Thực hiện các chương trình đào tạo quản lý trong 2 năm, do Ban quản lý khu du lịch và Sở Du lịch phối hợp thực hiện.

  4. Phát triển nguồn nhân lực du lịch: Tổ chức đào tạo nâng cao kỹ năng chuyên môn, giao tiếp và đạo đức nghề nghiệp cho nhân viên du lịch. Mục tiêu tăng 30% nhân lực có chứng chỉ chuyên môn trong 3 năm, do các cơ sở đào tạo và doanh nghiệp du lịch phối hợp triển khai.

  5. Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng địa phương: Tuyên truyền nâng cao nhận thức, hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng, tạo điều kiện cho người dân tham gia quản lý và hưởng lợi từ du lịch. Thực hiện các dự án cộng đồng trong 3 năm, do chính quyền địa phương và các tổ chức phi chính phủ phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý và hoạch định chính sách du lịch: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chiến lược phát triển du lịch bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh điểm đến Cao Bằng.

  2. Doanh nghiệp du lịch và nhà đầu tư: Thông tin về các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh giúp doanh nghiệp định hướng phát triển sản phẩm, dịch vụ phù hợp với thị trường.

  3. Các nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực du lịch: Cung cấp mô hình nghiên cứu, phương pháp luận và dữ liệu thực nghiệm quý giá về năng lực cạnh tranh điểm đến tại địa phương miền núi.

  4. Cộng đồng địa phương và tổ chức phát triển du lịch cộng đồng: Hiểu rõ vai trò và cơ hội tham gia phát triển du lịch, từ đó nâng cao nhận thức và đóng góp vào sự phát triển bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch là gì?
    Năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch là khả năng của một điểm đến trong việc cung cấp sản phẩm và dịch vụ du lịch thỏa mãn du khách, tạo sự khác biệt và duy trì bền vững so với các điểm đến khác. Ví dụ, Cao Bằng tận dụng tài nguyên thiên nhiên và văn hóa đặc sắc để thu hút khách.

  2. Tại sao cần đánh giá năng lực cạnh tranh của điểm đến?
    Đánh giá giúp xác định điểm mạnh, điểm yếu và các yếu tố ảnh hưởng đến sức hấp dẫn của điểm đến, từ đó xây dựng chiến lược phát triển hiệu quả. Nghiên cứu tại Cao Bằng cho thấy cần cải thiện cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực để nâng cao năng lực cạnh tranh.

  3. Phương pháp nào được sử dụng để đánh giá năng lực cạnh tranh?
    Luận văn sử dụng kết hợp phỏng vấn chuyên gia, khảo sát khách du lịch nội địa, phân tích nhân tố khám phá và hồi quy đa biến để đánh giá các yếu tố cấu thành và mức độ ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh.

  4. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến năng lực cạnh tranh điểm đến Cao Bằng?
    Tài nguyên du lịch tự nhiên và văn hóa là yếu tố quan trọng nhất, tiếp theo là giá cả hợp lý và hình ảnh điểm đến an toàn, thân thiện. Các yếu tố hỗ trợ như cơ sở hạ tầng và quản lý điểm đến cũng đóng vai trò quan trọng.

  5. Làm thế nào để nâng cao năng lực cạnh tranh điểm đến?
    Cần đa dạng hóa sản phẩm du lịch, nâng cấp cơ sở hạ tầng, cải thiện quản lý điểm đến, phát triển nguồn nhân lực và khuyến khích sự tham gia của cộng đồng địa phương. Các giải pháp này đã được đề xuất cụ thể cho Cao Bằng trong luận văn.

Kết luận

  • Luận văn đã xây dựng và kiểm định khung nghiên cứu năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch Cao Bằng dựa trên 9 yếu tố cấu thành và sự hài lòng của du khách nội địa.
  • Tài nguyên du lịch tự nhiên và văn hóa là nền tảng quan trọng nhất tạo nên sức cạnh tranh của điểm đến.
  • Cơ sở hạ tầng, quản lý điểm đến, nguồn nhân lực và sự tham gia cộng đồng còn nhiều hạn chế cần được cải thiện.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, góp phần phát triển du lịch bền vững và nâng cao đời sống người dân địa phương.
  • Tiếp theo, cần triển khai các khuyến nghị trong giai đoạn 2023-2025, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng đối tượng khách du lịch quốc tế khi điều kiện cho phép.

Hành động ngay hôm nay để phát huy tiềm năng du lịch Cao Bằng, nâng cao vị thế điểm đến trong khu vực và trên bản đồ du lịch quốc gia!