Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2016 - 2020, ngành du lịch tỉnh Tây Ninh đã có nhiều đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội với doanh thu đạt 4.320 tỷ đồng, tăng gần gấp đôi so với giai đoạn 2011 - 2015. Tuy nhiên, sự phát triển này vẫn chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có của địa phương. Các sản phẩm du lịch còn đơn điệu, thiếu trọng điểm, sự liên kết giữa các điểm du lịch chưa cao, chất lượng dịch vụ còn hạn chế. Cơ sở hạ tầng và vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch còn thiếu và yếu kém, nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là làm cơ sở lý luận để phát triển du lịch bền vững, đánh giá thực trạng phát triển du lịch bền vững ở tỉnh Tây Ninh và đề xuất các giải pháp phát triển bền vững giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào ngành du lịch tỉnh Tây Ninh trong khoảng thời gian 2016 - 2020, với nội dung nghiên cứu về ba khía cạnh bền vững: kinh tế, xã hội và môi trường.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách phát triển du lịch bền vững, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành du lịch tỉnh Tây Ninh trong khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam và cả nước. Đồng thời, nghiên cứu giúp nhận diện các nhân tố ảnh hưởng, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch, bảo vệ môi trường và phát triển cộng đồng địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình phát triển bền vững, trong đó có:

  • Khái niệm phát triển bền vững: Được định nghĩa theo Báo cáo Brundtland (1987) là sự phát triển đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai, bao gồm ba trụ cột kinh tế, xã hội và môi trường.
  • Lý thuyết phát triển du lịch bền vững: Tập trung vào việc cân bằng giữa phát triển kinh tế, bảo tồn môi trường và phát triển xã hội, đảm bảo lợi ích lâu dài cho cộng đồng địa phương và khách du lịch.
  • Các khái niệm chính:
    • Tài nguyên du lịch: Bao gồm tài nguyên tự nhiên và văn hóa làm cơ sở hình thành sản phẩm du lịch.
    • Cơ sở hạ tầng và vật chất kỹ thuật du lịch: Hệ thống giao thông, nhà ga, khách sạn, dịch vụ hỗ trợ.
    • Nguồn nhân lực du lịch: Chất lượng và trình độ của đội ngũ lao động và cán bộ quản lý.
    • Sự tham gia của cộng đồng: Vai trò của cư dân địa phương, doanh nghiệp và khách du lịch trong phát triển bền vững.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

  • Thu thập dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp số liệu thống kê ngành du lịch Tây Ninh giai đoạn 2016 - 2020, các đề án phát triển du lịch, tài liệu nghiên cứu trong và ngoài nước.
  • Thu thập dữ liệu sơ cấp: Điều tra xã hội học qua bảng câu hỏi khảo sát chuyên gia, cán bộ quản lý nhà nước, doanh nghiệp du lịch và khách du lịch tại các điểm du lịch chính.
  • Phân tích thống kê: Sử dụng các công cụ mô tả, tổng hợp, so sánh số liệu để đánh giá thực trạng phát triển du lịch bền vững.
  • Phương pháp chuyên gia: Thu thập ý kiến đánh giá, nhận định về các nhân tố ảnh hưởng và giải pháp phát triển.
  • Phương pháp toán học: Áp dụng các mô hình đánh giá và hệ thống tiêu chí phát triển bền vững phù hợp với điều kiện thực tế của Tây Ninh.

Cỡ mẫu khảo sát gồm khoảng 150 chuyên gia và cán bộ quản lý, cùng 300 khách du lịch và người dân địa phương, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng phát triển du lịch bền vững còn hạn chế: Lượng khách du lịch tăng trung bình khoảng 8% mỗi năm, tuy nhiên số lượt khách lưu trú quốc tế chiếm chưa đến 15%, cho thấy tiềm năng khai thác thị trường quốc tế còn thấp. Doanh thu du lịch tăng gần gấp đôi giai đoạn 2011 - 2015 nhưng vẫn chưa tương xứng với tiềm năng tài nguyên phong phú của tỉnh.

  2. Cơ sở hạ tầng và vật chất kỹ thuật chưa đáp ứng yêu cầu: Hệ thống giao thông, khách sạn và dịch vụ hỗ trợ còn thiếu và yếu, chỉ có khoảng 60% các điểm du lịch có cơ sở vật chất đạt chuẩn phục vụ khách du lịch. Điều này làm giảm khả năng thu hút và giữ chân khách.

  3. Nguồn nhân lực du lịch thiếu và yếu về chất lượng: Tỷ lệ lao động có trình độ chuyên môn trong ngành du lịch chỉ đạt khoảng 40%, kỹ năng ngoại ngữ và nghiệp vụ phục vụ còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ và trải nghiệm khách hàng.

  4. Sự tham gia của cộng đồng địa phương còn hạn chế: Khoảng 30% cư dân địa phương tham gia trực tiếp vào các hoạt động du lịch, trong khi đó sự phối hợp giữa các doanh nghiệp và cộng đồng chưa chặt chẽ, dẫn đến việc chia sẻ lợi ích chưa đồng đều và chưa phát huy hết tiềm năng phát triển bền vững.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do đầu tư cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, thiếu chiến lược phát triển sản phẩm du lịch đa dạng và hấp dẫn, cũng như thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao. So với các nghiên cứu về du lịch bền vững tại các tỉnh khác như Bà Rịa – Vũng Tàu hay Thanh Hóa, Tây Ninh còn chậm trong việc xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng và phát triển thị trường quốc tế.

Việc thiếu sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phương cũng làm giảm tính bền vững của phát triển du lịch, bởi cộng đồng là chủ thể bảo tồn tài nguyên và văn hóa, đồng thời là người hưởng lợi trực tiếp từ du lịch. Các biểu đồ về số lượng khách du lịch, doanh thu và tỷ lệ lao động có trình độ chuyên môn minh họa rõ sự chênh lệch giữa tiềm năng và thực tế phát triển.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong phát triển du lịch bền vững. Đây cũng là những yếu tố then chốt để Tây Ninh có thể phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn theo định hướng của tỉnh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện và nâng cấp cơ sở hạ tầng du lịch

    • Đầu tư xây dựng hệ thống giao thông kết nối các điểm du lịch trọng điểm, nâng cấp cơ sở lưu trú đạt chuẩn quốc tế.
    • Mục tiêu: Tăng 30% số lượng cơ sở lưu trú đạt chuẩn trong vòng 3 năm.
    • Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh, Sở Giao thông Vận tải, các nhà đầu tư.

  2. Đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch

    • Phát triển các sản phẩm du lịch văn hóa, sinh thái, du lịch tâm linh gắn với bản sắc địa phương.
    • Mục tiêu: Tạo ra ít nhất 5 sản phẩm du lịch mới có sức hút đến năm 2025.
    • Chủ thể thực hiện: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các doanh nghiệp du lịch.

  3. Đào tạo và nâng cao năng lực nguồn nhân lực du lịch

    • Tổ chức các khóa đào tạo chuyên môn, kỹ năng ngoại ngữ và nghiệp vụ phục vụ khách du lịch.
    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ lao động có trình độ chuyên môn lên 60% trong 5 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Các trường đào tạo nghề, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, doanh nghiệp.

  4. Tăng cường sự tham gia của cộng đồng địa phương

    • Xây dựng các chương trình hỗ trợ cộng đồng tham gia phát triển du lịch, bảo tồn văn hóa và môi trường.
    • Mục tiêu: Đảm bảo ít nhất 50% cư dân địa phương tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào các hoạt động du lịch.
    • Chủ thể thực hiện: UBND các huyện, xã, các tổ chức cộng đồng, doanh nghiệp du lịch.

  5. Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về phát triển du lịch

    • Ban hành các chính sách ưu đãi, quy định rõ ràng về bảo vệ môi trường và phát triển bền vững du lịch.
    • Mục tiêu: Hoàn thiện khung pháp lý và tăng cường kiểm tra, giám sát trong 2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các cơ quan quản lý nhà nước.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về du lịch và phát triển kinh tế - xã hội

    • Lợi ích: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách phát triển du lịch bền vững, hoạch định chiến lược đầu tư và quản lý hiệu quả nguồn lực.

  2. Doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực du lịch và dịch vụ

    • Lợi ích: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển bền vững, từ đó nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ và tăng cường hợp tác với cộng đồng địa phương.

  3. Các tổ chức đào tạo và nghiên cứu về du lịch, kinh tế và môi trường

    • Lợi ích: Là tài liệu tham khảo bổ sung kiến thức lý luận và thực tiễn, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

  4. Cộng đồng địa phương và các tổ chức xã hội

    • Lợi ích: Nắm bắt vai trò và quyền lợi trong phát triển du lịch, từ đó tham gia tích cực vào các hoạt động bảo tồn tài nguyên, phát triển kinh tế và văn hóa bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phát triển du lịch bền vững là gì?
    Phát triển du lịch bền vững là việc phát triển các hoạt động du lịch nhằm đáp ứng nhu cầu hiện tại của khách du lịch và cộng đồng địa phương, đồng thời bảo tồn tài nguyên và môi trường cho các thế hệ tương lai. Ví dụ, du lịch sinh thái tại Tây Ninh chú trọng bảo vệ cảnh quan tự nhiên và văn hóa bản địa.

  2. Tại sao Tây Ninh chưa phát triển du lịch tương xứng với tiềm năng?
    Nguyên nhân chính là do cơ sở hạ tầng còn yếu kém, sản phẩm du lịch đơn điệu, nguồn nhân lực thiếu chất lượng và sự tham gia của cộng đồng chưa cao. Điều này làm giảm sức hấp dẫn và khả năng cạnh tranh của du lịch địa phương.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến phát triển du lịch bền vững?
    Bao gồm cơ sở hạ tầng kỹ thuật, tài nguyên du lịch, nguồn nhân lực, chất lượng dịch vụ, sự tham gia của cộng đồng và quản lý nhà nước. Mỗi yếu tố đều đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo phát triển du lịch lâu dài và hiệu quả.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch?
    Cần tổ chức các khóa đào tạo chuyên môn, kỹ năng ngoại ngữ, nghiệp vụ phục vụ và nâng cao nhận thức về phát triển bền vững. Ví dụ, các chương trình đào tạo nghề du lịch tại địa phương đã giúp tăng tỷ lệ lao động có trình độ chuyên môn.

  5. Cộng đồng địa phương đóng vai trò gì trong phát triển du lịch bền vững?
    Cộng đồng là người bảo tồn tài nguyên, văn hóa và hưởng lợi trực tiếp từ du lịch. Sự tham gia tích cực của họ giúp duy trì môi trường, nâng cao chất lượng dịch vụ và tạo sự hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ xã hội, môi trường.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển bền vững và phát triển du lịch bền vững, đồng thời xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá phù hợp với điều kiện tỉnh Tây Ninh.
  • Thực trạng phát triển du lịch bền vững tại Tây Ninh còn nhiều hạn chế về cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và sự tham gia cộng đồng, chưa khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm hoàn thiện cơ sở hạ tầng, đa dạng hóa sản phẩm du lịch, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng cường sự tham gia cộng đồng và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần định hướng phát triển du lịch bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Tây Ninh đến năm 2030.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và chuyên sâu về phát triển du lịch bền vững tại các địa phương khác.

Hành động ngay hôm nay để góp phần xây dựng ngành du lịch Tây Ninh phát triển bền vững, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần nâng cao đời sống người dân và bảo vệ môi trường cho các thế hệ tương lai!