I. Nghiên cứu tên riêng người Êđê ở Tây Nguyên
Luận án tiến sĩ Nghiên cứu tên riêng người Êđê ở Tây Nguyên tập trung vào việc phân tích đặc điểm cấu tạo, phương thức định danh, ý nghĩa và nguồn gốc của tên riêng người Êđê. Nghiên cứu này không chỉ làm rõ bản chất ngôn ngữ học của lớp từ ngữ đặc biệt này mà còn góp phần khẳng định vị trí của chúng trong hệ thống từ vựng của ngôn ngữ Êđê. Đồng thời, luận án cũng làm sáng tỏ mối quan hệ giữa tên riêng với các yếu tố lịch sử, văn hóa và xã hội của tộc người này.
1.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là tên riêng người Êđê được định danh bằng ngôn ngữ Êđê. Phạm vi nghiên cứu chủ yếu tập trung vào các địa bàn cư trú của người Êđê ở Tây Nguyên, đặc biệt là tỉnh Đắk Lắk. Luận án cũng đề cập đến một số nhóm tộc người Êđê có sự khác biệt về hình thức tên gọi, được gọi là nhóm ngoại biên.
1.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng phương pháp miêu tả và điền dã ngôn ngữ - dân tộc học để thu thập và phân tích dữ liệu. Phương pháp miêu tả giúp làm rõ đặc điểm cấu trúc và ngữ nghĩa của tên riêng, trong khi phương pháp điền dã cung cấp thông tin thực tế từ các buôn làng người Êđê. Ngoài ra, luận án còn áp dụng các thủ pháp phân tích, thống kê và so sánh để đưa ra nhận định chính xác.
II. Đặc điểm cấu tạo và phương thức định danh
Luận án phân tích đặc điểm cấu tạo của tên riêng người Êđê, bao gồm các yếu tố như danh tố, tổ hợp định danh và các loại danh tố. Nghiên cứu chỉ ra rằng tên riêng người Êđê có cấu trúc phức tạp, phản ánh đặc điểm văn hóa và xã hội của tộc người này. Bên cạnh đó, luận án cũng làm rõ các phương thức định danh chủ yếu, bao gồm việc sử dụng các yếu tố tự nhiên, xã hội và tâm linh trong quá trình đặt tên.
2.1. Cấu tạo tên riêng người Êđê
Tên riêng người Êđê được cấu tạo từ các danh tố như danh tố tên cá nhân, danh tố họ và danh tố đệm. Mỗi danh tố có vai trò và ý nghĩa riêng, tạo nên sự đa dạng trong hệ thống tên gọi. Luận án cũng phân loại các hình thức tổ hợp định danh, giúp hiểu rõ hơn về cấu trúc và quy tắc đặt tên của người Êđê.
2.2. Phương thức định danh
Các phương thức định danh của tên riêng người Êđê bao gồm việc sử dụng các yếu tố tự nhiên (như tên động vật, thực vật), yếu tố xã hội (như nghề nghiệp, địa vị) và yếu tố tâm linh (như tên thánh). Những phương thức này không chỉ phản ánh mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên mà còn thể hiện đặc trưng văn hóa mẫu hệ của người Êđê.
III. Ý nghĩa và nguồn gốc tên riêng
Luận án đi sâu vào phân tích ý nghĩa và nguồn gốc của tên riêng người Êđê. Nghiên cứu chỉ ra rằng tên riêng không chỉ là công cụ định danh mà còn mang ý nghĩa văn hóa, lịch sử và tâm linh. Bên cạnh đó, luận án cũng làm rõ quá trình phát triển của lớp từ ngữ tên họ, từ đó khẳng định sự đa dạng và phong phú trong hệ thống tên gọi của người Êđê.
3.1. Ý nghĩa tên riêng
Tên riêng người Êđê mang nhiều ý nghĩa, từ việc phản ánh đặc điểm cá nhân đến việc thể hiện mối quan hệ gia đình và xã hội. Luận án phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tâm lý biểu nghĩa trong tên riêng, giúp hiểu rõ hơn về cách người Êđê sử dụng tên gọi để truyền tải thông điệp văn hóa.
3.2. Nguồn gốc tên riêng
Nguồn gốc của tên riêng người Êđê được xác định thông qua các yếu tố lịch sử, văn hóa và xã hội. Luận án làm rõ quá trình hình thành và phát triển của lớp từ ngữ tên họ, từ đó khẳng định sự giao thoa giữa ngôn ngữ và văn hóa trong quá trình đặt tên của người Êđê.
IV. Đặc trưng ngôn ngữ văn hóa
Luận án khẳng định rằng tên riêng người Êđê không chỉ là công cụ định danh mà còn là biểu tượng văn hóa, phản ánh đặc trưng ngôn ngữ và xã hội của tộc người này. Nghiên cứu chỉ ra rằng tên riêng người Êđê thể hiện rõ nét đặc trưng văn hóa mẫu hệ, đồng thời phản ánh quá trình tiếp xúc và giao thoa văn hóa với các tộc người khác ở Tây Nguyên.
4.1. Văn hóa mẫu hệ
Tên riêng người Êđê phản ánh rõ nét đặc trưng văn hóa mẫu hệ, thể hiện qua việc sử dụng các yếu tố liên quan đến dòng họ và gia đình. Luận án phân tích cách người Êđê sử dụng tên gọi để duy trì và phát huy giá trị văn hóa truyền thống.
4.2. Tiếp xúc văn hóa
Luận án cũng làm rõ quá trình tiếp xúc và giao thoa văn hóa giữa người Êđê với các tộc người khác ở Tây Nguyên. Nghiên cứu chỉ ra rằng tên riêng người Êđê đã chịu ảnh hưởng từ các yếu tố văn hóa bên ngoài, tạo nên sự đa dạng trong hệ thống tên gọi.
