Kiến Thức và Thực Hành Phòng Bệnh Tay Chân Miệng Cho Trẻ Dưới 5 Tuổi Tại Quảng Ninh

• Tác giả: Lê Việt Hưng
• Người hướng dẫn: TS. Lê Minh Thi
• Trường học: Trường Đại học Y tế công cộng
• Chuyên ngành: Y tế công cộng
• Đề tài: Kiến Thức và Thực Hành Phòng Bệnh Tay Chân Miệng Cho Trẻ Dưới 5 Tuổi Tại Quảng Ninh
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Khái niệm và thông tin chung về bệnh tay-chân-miệng
• 1.1.1. Khái niệm về bệnh tay chân miệng
• 1.1.2. Tác nhân gây bệnh
• 1.1.3. Đường lây truyền bệnh tay chân miệng
• 1.1.4. Đặc điểm bệnh tay chân miệng
• 1.1.5. Một số biện pháp phòng, chống bệnh tay chân miệng
• 1.2. Tình hình mắc bệnh tay chân miệng trên thế giới và Việt Nam
• 1.2.1. Tình hình mắc bệnh tay-chân-miệng trên thế giới
• 1.2.2. Tình hình bệnh Tay chân miệng tại Việt Nam
• 1.2.3. Tình hình bệnh Tay chân miệng tại tỉnh Quảng Bình
• 1.3. Nghiên cứu về kiến thức, thực hành và một số yếu tố liên quan đến phòng chống bệnh tay-chân-miệng trên thế giới và Việt Nam
• 1.3.1. Nghiên cứu trên thế giới
• 1.3.2. Nghiên cứu tại Việt Nam
• 1.4. Thông tin về địa bàn nghiên cứu
• 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Tiêu chí lựa chọn
• 4.3. Tiêu chí loại trừ
• 4.4. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 4.5. Thiết kế nghiên cứu
• 4.6. Phương pháp chọn mẫu
• 4.7. Phương pháp thu thập số liệu
• 4.8. Các biến số nghiên cứu
• 4.9. Các khái niệm, tiêu chuẩn đánh giá
• 4.10. Tiêu chuẩn đánh giá
• 4.11. Phương pháp phân tích số liệu
• 4.12. Vấn đề đạo đức của nghiên cứu
• 5. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 5.1. Thông tin chung của đối tượng nghiên cứu
• 5.2. Kiến thức về bệnh Tay chân miệng của đối tượng nghiên cứu
• 5.3. Thực hành phòng chống bệnh TCM của ĐTNC
• 5.4. Các yếu tố liên quan đến việc thực hành xử trí của bà mẹ
• 5.5. Thông tin chung của đối tượng nghiên cứu
• 5.6. Kiến thức về phòng bệnh Tay chân miệng của đối tượng nghiên cứu
• 5.7. Thực hành phòng bệnh TCM của ĐTNC
• 5.8. Các số yếu tố liên quan đến việc kiến thức, thực hành về phòng bệnh Tay chân miệng của đối tượng nghiên cứu
• 5.9. Những hạn chế của nghiên cứu
• 5.10. Kiến thức, thực hành phòng bệnh tay chân miệng của các bà mẹ có con dưới 5 tuổi tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình năm 2022
• 5.11. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thực hành phòng bệnh tay chân miệng của các bà mẹ có con dưới 5 tuổi tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình năm 2022
• 6. KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Phụ lục 1: PHIẾU ĐỒNG Ý THAM GIA NGHIÊN CỨU
• Bộ câu hỏi phỏng vấn bà mẹ có con dưới 5 tuổi
• Phụ lục 4: Đánh giá kiến thức, thực hành phòng bệnh TCM

I. Tổng quan về Bệnh Tay Chân Miệng tại Quảng Ninh

Bệnh tay chân miệng (TCM) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây truyền qua đường tiêu hóa, thường gặp ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi. Đặc trưng của bệnh là sốt nhẹ kèm phát ban điển hình ở da, có hoặc không có loét miệng. Phát ban thường xuất hiện dạng sẩn mụn nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, hoặc cả hai. Hầu hết các ca bệnh đều diễn biến nhẹ, nhưng một số trường hợp có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như viêm màng não, viêm não, viêm cơ tim, phù phổi cấp, thậm chí tử vong. Hiện nay, bệnh TCM đã lưu hành ở nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam và Quảng Ninh. Do chưa có vắc xin phòng bệnh và thuốc điều trị đặc hiệu, việc nâng cao kiến thức phòng bệnh tay chân miệng và thực hành các biện pháp vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường là vô cùng quan trọng.

1.1. Định nghĩa và Tác nhân gây bệnh tay chân miệng ở trẻ em

Bệnh TCM do các virus đường ruột như Coxsackievirus A16 (CA16) và Enterovirus 71 (EV71) gây ra. CA16 thường ít gây biến chứng thần kinh và tự khỏi trong vài ngày, trong khi EV71 nguy hiểm hơn, dễ gây biến chứng thần kinh và tim mạch, có thể dẫn đến tử vong. Tại Việt Nam, EV71 và CA16 là hai tác nhân chủ yếu gây bệnh. Việc xác định đúng tác nhân gây bệnh là quan trọng để có biện pháp phòng ngừa và điều trị bệnh tay chân miệng phù hợp, đặc biệt trong các đợt dịch tễ bệnh tay chân miệng tại Quảng Ninh.

1.2. Đường lây truyền và đặc điểm lây lan của tay chân miệng

Bệnh TCM lây truyền từ người sang người qua đường tiêu hóa, qua nước uống, bàn tay, đồ dùng, đặc biệt là đồ chơi bị nhiễm virus từ phân, dịch nốt phỏng, vết loét hoặc dịch tiết đường hô hấp, nước bọt. Bệnh cũng có thể lây qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết đường hô hấp. Giai đoạn lây lan mạnh nhất là tuần đầu tiên bị bệnh. Virus có thể tồn tại lâu trong môi trường, tăng nguy cơ lây nhiễm. Do đó, việc vệ sinh cá nhân, đặc biệt là rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, là biện pháp quan trọng để ngăn ngừa biện pháp phòng ngừa tay chân miệng.

II. Thách thức phòng bệnh tay chân miệng cho trẻ ở Quảng Ninh

Mặc dù có nhiều nỗ lực trong công tác phòng chống dịch bệnh, bệnh tay chân miệng vẫn là một thách thức lớn đối với sức khỏe trẻ em ở Quảng Ninh. Tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, đặc biệt vào mùa hè và mùa thu. Việc thiếu hụt vắc xin phòng bệnh tay chân miệng và thuốc điều trị đặc hiệu đặt ra gánh nặng lớn cho hệ thống y tế và cộng đồng. Hơn nữa, kiến thức phòng bệnh tay chân miệng của một bộ phận người dân, đặc biệt là các bậc phụ huynh, còn hạn chế, dẫn đến việc thực hành các biện pháp phòng ngừa chưa hiệu quả. Điều này làm tăng nguy cơ lây lan bệnh và gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của trẻ.

2.1. Thực trạng dịch tễ bệnh tay chân miệng tại Quảng Ninh Số liệu thống kê

Tỉnh Quảng Ninh ghi nhận các ca bệnh TCM hàng năm, với tỷ lệ mắc bệnh cao ở một số địa phương. Số ca bệnh thường tăng vào các tháng mùa hè và mùa thu, gây áp lực lên hệ thống y tế. Việc theo dõi sát sao tình hình dịch tễ bệnh tay chân miệng tại Quảng Ninh là rất quan trọng để có các biện pháp ứng phó kịp thời và hiệu quả. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và cộng đồng để kiểm soát dịch bệnh.

2.2. Hạn chế trong kiến thức và thực hành phòng bệnh của phụ huynh

Nghiên cứu chỉ ra rằng một số phụ huynh còn thiếu kiến thức về đường lây truyền, dấu hiệu bệnh tay chân miệng, và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Điều này dẫn đến việc thực hành các biện pháp vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường chưa đúng cách, làm tăng nguy cơ lây lan bệnh trong cộng đồng và gia đình. Cần có các chương trình giáo dục sức khỏe cộng đồng để nâng cao kiến thức phòng bệnh tay chân miệng cho phụ huynh.

2.3. Tiếp cận Bác sĩ chuyên khoa bệnh truyền nhiễm Quảng Ninh

Việc tiếp cận các Bác sĩ chuyên khoa bệnh truyền nhiễm Quảng Ninh còn hạn chế do thiếu thông tin hoặc khó khăn về địa lý. Điều này ảnh hưởng đến khả năng chẩn đoán và điều trị bệnh tay chân miệng kịp thời, đặc biệt ở các vùng sâu vùng xa. Cần tăng cường thông tin về các cơ sở y tế có chuyên môn và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận dịch vụ y tế.

III. Cách phòng bệnh tay chân miệng hiệu quả cho trẻ 5 tuổi

Để phòng ngừa bệnh tay chân miệng hiệu quả cho trẻ dưới 5 tuổi, cần thực hiện đồng bộ các biện pháp vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường và nâng cao nhận thức cộng đồng. Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng là biện pháp quan trọng nhất. Ngoài ra, cần vệ sinh đồ chơi, vật dụng cá nhân, và bề mặt tiếp xúc thường xuyên. Đảm bảo vệ sinh ăn uống, không cho trẻ dùng chung đồ dùng cá nhân. Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu bệnh tay chân miệng, cần đưa trẻ đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

3.1. Hướng dẫn chi tiết cách vệ sinh phòng bệnh tay chân miệng

Rửa tay bằng xà phòng dưới vòi nước chảy ít nhất 20 giây. Vệ sinh đồ chơi, vật dụng cá nhân bằng dung dịch khử khuẩn. Lau chùi bề mặt tiếp xúc thường xuyên bằng xà phòng hoặc chất tẩy rửa thông thường. Giữ gìn vệ sinh ăn uống, đảm bảo thức ăn chín kỹ, nước uống sạch. Tạo môi trường sống thông thoáng, sạch sẽ. Thực hiện tốt các biện pháp vệ sinh phòng bệnh tay chân miệng giúp giảm đáng kể nguy cơ lây nhiễm.

3.2. Tay chân miệng và cách ly Hướng dẫn cách ly trẻ bệnh

Khi trẻ bị TCM cần được cách ly tại nhà để tránh lây lan cho người khác. Cho trẻ nghỉ học, hạn chế tiếp xúc với các trẻ khác. Sử dụng riêng đồ dùng cá nhân cho trẻ bệnh. Rửa tay thường xuyên sau khi tiếp xúc với trẻ bệnh. Theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của trẻ, nếu có dấu hiệu chuyển nặng cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức. Cách ly và chăm sóc đúng cách giúp hạn chế sự lây lan của tay chân miệng và cách ly những người xung quanh.

IV. Chăm sóc trẻ bị tay chân miệng Hướng dẫn từ A Z

Khi trẻ mắc bệnh tay chân miệng, việc chăm sóc đúng cách đóng vai trò quan trọng trong việc giúp trẻ nhanh chóng hồi phục và tránh các biến chứng. Đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ, ăn uống dễ tiêu, và bù nước đầy đủ. Vệ sinh răng miệng thường xuyên cho trẻ bằng nước muối sinh lý. Theo dõi sát sao các dấu hiệu bệnh tay chân miệng để phát hiện sớm các biến chứng. Nếu trẻ có dấu hiệu sốt cao, co giật, li bì, khó thở, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức. Việc chăm sóc trẻ bị tay chân miệng đúng cách giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng và giúp trẻ nhanh chóng khỏe mạnh trở lại.

4.1. Cách giảm đau và điều trị bệnh tay chân miệng tại nhà

Sử dụng thuốc hạ sốt, giảm đau theo chỉ định của bác sĩ. Cho trẻ súc miệng bằng nước muối sinh lý. Bôi các loại kem hoặc gel giảm đau vào các vết loét miệng. Cho trẻ ăn thức ăn mềm, dễ nuốt, tránh thức ăn cay nóng hoặc có tính axit. Tránh để trẻ gãi các nốt mụn nước để tránh nhiễm trùng. Luôn tuân theo hướng dẫn của bác sĩ trong quá trình điều trị bệnh tay chân miệng cho trẻ.

4.2. Dinh dưỡng hợp lý cho trẻ trong giai đoạn điều trị tay chân miệng

Cho trẻ ăn thức ăn mềm, lỏng, dễ tiêu hóa như cháo, súp, sữa. Chia nhỏ các bữa ăn trong ngày để trẻ dễ hấp thu. Khuyến khích trẻ uống nhiều nước, nước trái cây, hoặc oresol để bù điện giải. Tránh cho trẻ ăn các loại thức ăn cay nóng, có tính axit, hoặc khó tiêu. Đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng cho trẻ trong giai đoạn điều trị tay chân miệng để tăng cường sức đề kháng.

4.3. Biến chứng và cách xử trí biến chứng bệnh tay chân miệng

Các biến chứng nguy hiểm của TCM bao gồm viêm màng não, viêm não, viêm cơ tim, phù phổi cấp. Nếu trẻ có dấu hiệu sốt cao, co giật, li bì, khó thở, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức. Các biến chứng bệnh tay chân miệng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ, do đó việc phát hiện sớm và xử trí kịp thời là vô cùng quan trọng.

V. Nghiên cứu về Phòng bệnh Tay Chân Miệng tại Quảng Ninh

Các nghiên cứu về kiến thức và thực hành phòng bệnh tay chân miệng của phụ huynh tại Quảng Ninh cho thấy nhiều kết quả đáng quan tâm. Tỷ lệ phụ huynh có kiến thức đúng về bệnh còn chưa cao. Nghiên cứu của Lê Việt Hưng năm 2022 chỉ ra mối liên hệ giữa kiến thức và thực hành phòng bệnh. Việc cải thiện kiến thức và thay đổi hành vi của phụ huynh là yếu tố then chốt để kiểm soát dịch bệnh trong cộng đồng.

5.1. Kết quả nghiên cứu Kiến thức phòng bệnh tay chân miệng của phụ huynh

Kết quả cho thấy, nhiều phụ huynh chưa nắm vững các thông tin cơ bản về đường lây truyền, dấu hiệu bệnh tay chân miệng, và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Điều này cho thấy cần tăng cường các hoạt động truyền thông, giáo dục sức khỏe để nâng cao kiến thức cho phụ huynh.

5.2. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thực hành phòng bệnh

Nghiên cứu cho thấy có mối liên hệ giữa trình độ học vấn, thu nhập, và tiếp cận thông tin y tế với thực hành phòng bệnh tay chân miệng của phụ huynh. Các yếu tố này cần được xem xét trong việc xây dựng các chương trình can thiệp hiệu quả.

VI. Nâng cao Sức khỏe trẻ em Quảng Ninh Giải pháp toàn diện

Để nâng cao sức khỏe trẻ em Quảng Ninh nói chung và phòng chống bệnh tay chân miệng nói riêng, cần có một giải pháp toàn diện, bao gồm tăng cường hệ thống y tế cơ sở, nâng cao năng lực cho cán bộ y tế, đẩy mạnh công tác truyền thông giáo dục sức khỏe, và tăng cường sự phối hợp giữa các ban ngành, đoàn thể. Đặc biệt chú trọng đến việc nâng cao kiến thức phòng bệnh tay chân miệng và thay đổi hành vi của cộng đồng.

6.1. Vai trò của vệ sinh phòng bệnh trong kiểm soát dịch bệnh

Vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn sự lây lan của bệnh tay chân miệng. Cần đẩy mạnh các hoạt động truyền thông về vệ sinh, khuyến khích cộng đồng thực hiện các biện pháp vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường một cách thường xuyên.

6.2. Tầm quan trọng của việc tiêm vắc xin phòng bệnh nếu có

Hiện tại, chưa có vắc xin phòng bệnh tay chân miệng được cấp phép sử dụng rộng rãi tại Việt Nam. Tuy nhiên, nếu có vắc xin phòng bệnh, việc tiêm chủng sẽ là một biện pháp hiệu quả để bảo vệ trẻ em khỏi bệnh.

Tổng quan nghiên cứu

Bệnh tay chân miệng (TCM) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi rút Coxsackievirus A16 (CVA16) và Enterovirus A71 (EV-A71) gây ra, chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ em dưới 5 tuổi. Tại Việt Nam, bệnh TCM lưu hành quanh năm với hai đỉnh dịch vào các tháng 3-5 và 9-12, gây ra nhiều ca mắc và tử vong, đặc biệt tại các tỉnh miền Trung và miền Nam. Tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình, tỷ lệ mắc bệnh TCM hàng năm luôn ở mức cao so với toàn tỉnh, với số ca mắc năm 2020 là 12 ca và năm 2021 là 5 ca, không có trường hợp tử vong. Kiến thức và thực hành phòng bệnh của các bà mẹ có con dưới 5 tuổi được xác định là yếu tố then chốt trong công tác phòng chống bệnh TCM.

Nghiên cứu nhằm mục tiêu mô tả kiến thức, thực hành phòng bệnh TCM và phân tích các yếu tố liên quan của các bà mẹ có con dưới 5 tuổi tại huyện Quảng Ninh năm 2022. Nghiên cứu được thực hiện trên 374 bà mẹ tại hai xã có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất, sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang với công cụ thu thập dữ liệu là phiếu phỏng vấn tự điền. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nhận thức, cải thiện thực hành phòng bệnh TCM, góp phần giảm thiểu tỷ lệ mắc và tử vong do bệnh tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết Hành vi Y tế (Health Belief Model): Giải thích mối quan hệ giữa kiến thức, thái độ và hành vi thực hành phòng bệnh của các bà mẹ, nhấn mạnh vai trò của nhận thức về nguy cơ và lợi ích trong việc thực hiện các biện pháp phòng bệnh.
• Mô hình Kiến thức - Thái độ - Thực hành (KAP): Đánh giá mức độ kiến thức, thái độ và thực hành của đối tượng nghiên cứu về bệnh TCM, từ đó xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi phòng bệnh.
• Các khái niệm chính bao gồm: kiến thức về tác nhân gây bệnh, đường lây truyền, biểu hiện lâm sàng, các dấu hiệu chuyển nặng; thực hành vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, xử trí khi nghi ngờ trẻ mắc bệnh; các yếu tố nhân khẩu học và điều kiện kinh tế xã hội ảnh hưởng đến kiến thức và thực hành.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang.
• Đối tượng nghiên cứu: 374 bà mẹ có con dưới 5 tuổi cư trú tại hai xã Xuân Ninh và Võ Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.
• Chọn mẫu: Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống từ danh sách bà mẹ có con dưới 5 tuổi tại hai xã, với khoảng cách mẫu k=3.
• Công cụ thu thập dữ liệu: Phiếu phỏng vấn tự điền gồm 50 câu hỏi về kiến thức và thực hành phòng bệnh TCM, được kiểm tra và hiệu chỉnh trước khi khảo sát chính thức.
• Phân tích số liệu: Dữ liệu được nhập và xử lý bằng phần mềm Epidata 3.0 và SPSS 20.0. Thống kê mô tả tần suất, tỷ lệ; kiểm định Chi-square để xác định mối liên quan giữa các biến với mức ý nghĩa p<0,05.
• Thời gian nghiên cứu: Thu thập số liệu từ tháng 01 đến tháng 05 năm 2022.
• Vấn đề đạo đức: Nghiên cứu được Hội đồng đạo đức Trường Đại học Y tế công cộng phê duyệt, đảm bảo tính tự nguyện, bảo mật thông tin và không gây ảnh hưởng tâm lý cho người tham gia.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Kiến thức về bệnh TCM: 97,9% bà mẹ đã từng nghe về bệnh TCM, trong đó 56,4% có kiến thức chung đạt yêu cầu về phòng bệnh. 91% nhận thức được mức độ nguy hiểm của bệnh, 91,5% biết bệnh lây truyền từ người sang người, 93,2% biết bệnh có thể phòng ngừa được. Tuy nhiên, chỉ 53,3% biết bệnh do vi rút gây ra, 50% biết chưa có vắc xin phòng bệnh, 41,2% biết chưa có thuốc điều trị đặc hiệu.

2. Thực hành phòng bệnh TCM: 68,7% bà mẹ có thực hành đúng về phòng bệnh. 75,6% sử dụng nước sạch với xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn để rửa tay trước khi chăm sóc trẻ. Tỷ lệ rửa tay thường xuyên với xà phòng đạt 83,6%. Vệ sinh đồ chơi cho trẻ được thực hiện bởi 96,7% bà mẹ, trong đó 63% rửa bằng nước sạch và xà phòng. Vệ sinh sàn nhà nơi trẻ chơi được thực hiện thường xuyên bởi 68,3% bà mẹ, với 74,2% sử dụng dung dịch khử khuẩn.

3. Các yếu tố liên quan: Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa kiến thức và thực hành phòng bệnh TCM (OR=10,35, p<0,001). Trình độ học vấn, nghề nghiệp, số con và khả năng tiếp cận thông tin từ cán bộ y tế cũng ảnh hưởng tích cực đến kiến thức và thực hành của bà mẹ.

4. Nguồn thông tin: 92,1% bà mẹ nhận thông tin qua truyền hình, báo chí, internet; 61,5% qua đài truyền thanh xã/thôn; chỉ 39,6% nhận thông tin từ cán bộ y tế thôn/xã, trong khi nhu cầu tiếp nhận thông tin từ cán bộ y tế rất cao.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy kiến thức và thực hành phòng bệnh TCM của các bà mẹ tại huyện Quảng Ninh còn nhiều hạn chế, đặc biệt về nhận thức về tác nhân gây bệnh và các biện pháp xử trí khi nghi ngờ trẻ mắc bệnh. Tỷ lệ kiến thức đạt 56,4% và thực hành đạt 68,7% phản ánh sự cần thiết phải tăng cường truyền thông giáo dục sức khỏe. Mối liên quan chặt chẽ giữa kiến thức và thực hành phù hợp với các nghiên cứu trong và ngoài nước, khẳng định vai trò của kiến thức trong việc hình thành hành vi phòng bệnh hiệu quả.

Nguồn thông tin chủ yếu qua các phương tiện truyền thông đại chúng, trong khi vai trò của cán bộ y tế tại cộng đồng chưa được khai thác tối đa. Điều này cho thấy cần đẩy mạnh công tác truyền thông từ cán bộ y tế để cung cấp thông tin chính xác, kịp thời và phù hợp với đặc điểm địa phương. Việc nâng cao trình độ học vấn và tạo điều kiện tiếp cận thông tin cho các bà mẹ cũng là yếu tố quan trọng để cải thiện thực hành phòng bệnh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ kiến thức và thực hành đạt yêu cầu theo từng nhóm tuổi, trình độ học vấn, nghề nghiệp; bảng phân tích mối liên quan giữa các yếu tố nhân khẩu học với kiến thức và thực hành; biểu đồ thể hiện các nguồn thông tin được tiếp nhận.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường truyền thông giáo dục sức khỏe: Chủ động tổ chức các buổi tuyên truyền, tập huấn về bệnh TCM cho các bà mẹ có con dưới 5 tuổi, đặc biệt tại các xã có tỷ lệ mắc cao. Sử dụng đa dạng các hình thức truyền thông như hội thảo, tờ rơi, mạng xã hội, truyền thanh địa phương. Mục tiêu nâng tỷ lệ kiến thức đạt trên 75% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Trung tâm Y tế huyện, Trạm Y tế xã.

2. Phát huy vai trò cán bộ y tế cơ sở: Đào tạo, nâng cao năng lực cho cán bộ y tế thôn, xã trong việc cung cấp thông tin chính xác, tư vấn và hỗ trợ kỹ năng phòng bệnh cho bà mẹ. Tăng tỷ lệ tiếp cận thông tin từ cán bộ y tế lên trên 60% trong 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Sở Y tế, Trung tâm Y tế huyện.

3. Cải thiện điều kiện vệ sinh môi trường và nước sạch: Hỗ trợ các hộ gia đình nâng cấp nhà tiêu hợp vệ sinh, cung cấp nguồn nước sạch đảm bảo tiêu chuẩn, khuyến khích sử dụng xà phòng và dung dịch sát khuẩn trong sinh hoạt hàng ngày. Mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo thiếu điều kiện vệ sinh xuống dưới 5% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, các phòng ban liên quan.

4. Khuyến khích thực hành vệ sinh cá nhân và xử trí đúng khi nghi ngờ trẻ mắc bệnh: Tuyên truyền về tầm quan trọng của rửa tay đúng cách, vệ sinh đồ chơi, nhà cửa và xử trí kịp thời khi trẻ có dấu hiệu bệnh. Mục tiêu tăng tỷ lệ thực hành đúng lên trên 80% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Trung tâm Y tế huyện, Trạm Y tế xã, các tổ chức cộng đồng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ y tế công cộng và nhân viên y tế cơ sở: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về kiến thức, thực hành phòng bệnh TCM, giúp xây dựng kế hoạch truyền thông và can thiệp phù hợp tại cộng đồng.

2. Nhà quản lý y tế và chính quyền địa phương: Thông tin về tình hình bệnh và các yếu tố ảnh hưởng giúp hoạch định chính sách, phân bổ nguồn lực và triển khai các chương trình phòng chống dịch hiệu quả.

3. Các nhà nghiên cứu và học viên y tế công cộng: Cơ sở dữ liệu và phương pháp nghiên cứu có thể tham khảo để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo về bệnh truyền nhiễm và giáo dục sức khỏe.

4. Các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng: Thông tin về thực trạng và nhu cầu truyền thông giúp thiết kế các chương trình hỗ trợ, nâng cao nhận thức và thực hành phòng bệnh cho nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.

Câu hỏi thường gặp

1. Bệnh tay chân miệng lây truyền qua những con đường nào?
   Bệnh lây truyền chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ bọng nước, phân, nước bọt của người bệnh, qua đường tiêu hóa và hô hấp. Ví dụ, trẻ chơi chung đồ chơi hoặc dùng chung vật dụng có thể bị lây nhiễm.

2. Làm thế nào để phòng ngừa bệnh tay chân miệng hiệu quả cho trẻ?
   Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng với nước sạch, vệ sinh đồ chơi và nơi ở sạch sẽ, không cho trẻ tiếp xúc với người bệnh, đảm bảo ăn uống hợp vệ sinh là các biện pháp hiệu quả được WHO và Bộ Y tế khuyến cáo.

3. Tại sao kiến thức của bà mẹ về bệnh tay chân miệng lại quan trọng?
   Kiến thức giúp bà mẹ nhận biết sớm dấu hiệu bệnh, thực hiện các biện pháp phòng ngừa và xử trí kịp thời, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nghiêm trọng ở trẻ.

4. Có thuốc điều trị hoặc vắc xin phòng bệnh tay chân miệng không?
   Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu hoặc vắc xin phòng bệnh tay chân miệng, do đó phòng bệnh chủ yếu dựa vào các biện pháp vệ sinh và nâng cao nhận thức cộng đồng.

5. Yếu tố nào ảnh hưởng đến thực hành phòng bệnh tay chân miệng của các bà mẹ?
   Trình độ học vấn, nghề nghiệp, số con, khả năng tiếp cận thông tin từ cán bộ y tế và truyền thông đại chúng là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến thực hành phòng bệnh của bà mẹ.

Kết luận

• Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, chủ yếu ảnh hưởng trẻ dưới 5 tuổi, lưu hành quanh năm tại huyện Quảng Ninh, Quảng Bình.
• Kiến thức chung về bệnh TCM của các bà mẹ đạt 56,4%, thực hành phòng bệnh đạt 68,7%, còn nhiều nội dung cần cải thiện.
• Có mối liên quan chặt chẽ giữa kiến thức và thực hành phòng bệnh TCM (OR=10,35, p<0,001).
• Nguồn thông tin từ cán bộ y tế còn thấp, trong khi nhu cầu tiếp nhận thông tin từ cán bộ y tế rất cao.
• Cần triển khai các giải pháp truyền thông, nâng cao năng lực cán bộ y tế và cải thiện điều kiện vệ sinh để giảm tỷ lệ mắc bệnh TCM tại cộng đồng.

Next steps: Tổ chức các chương trình truyền thông giáo dục sức khỏe, đào tạo cán bộ y tế cơ sở, cải thiện điều kiện vệ sinh môi trường và nước sạch trong vòng 12 tháng tới.

Call-to-action: Các cơ quan y tế và chính quyền địa phương cần phối hợp chặt chẽ để triển khai các biện pháp phòng chống bệnh tay chân miệng hiệu quả, bảo vệ sức khỏe trẻ em và cộng đồng.