Khảo Sát Kiến Thức, Thái Độ và Thực Hành Về Phòng Chống Sốt Dengue Tại Xã Tân Mỹ, Huyện Trà Ôn, Tỉnh Vĩnh Long

Từ năm 1953-1964, SD/SXHD được ghi nhận ở nhiều nước Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương, đôi khi gây ra dịch lớn. Hiện nay, bệnh đã xuất hiện trên 100 quốc gia, đe dọa hơn 2,5 tỷ người ở vùng nhiệt đới và bán nhiệt đới. Tổ chức Y tế Thế giới ước tính năm 2007 có 50 triệu ca nhiễm mỗi năm và 500.000 ca nhập viện, chủ yếu ở trẻ em dưới 15 tuổi. Khu vực Đông Nam Á có khoảng 1,3 tỷ người sống trong vùng nguy cơ. Bảy trong mười quốc gia thông báo dịch thường xuyên là Bangladesh, Ấn Độ, Indonesia, Malaysia, Myanmar, Sri Lanka và Thái Lan. Tình hình sốt dengue trên toàn cầu vẫn còn diễn biến phức tạp.

Tại Việt Nam, SXH là một trong mười bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ mắc và tử vong cao nhất. Ước tính khoảng 70 triệu người sống trong vùng SXH lưu hành có nguy cơ mắc bệnh. Bệnh liên quan đến mùa mưa và thói quen dự trữ nước sinh hoạt bằng bể hở cũng như vứt các vật dụng phế thải. Bệnh SXH xảy ra quanh năm và diễn biến thành dịch ở hầu hết các lứa tuổi, với số ca mắc cao và tỷ lệ tử vong cũng khá cao. Theo Cục Y tế Dự phòng, năm 2010, cả nước ghi nhận 128.831 ca mắc và 109 ca tử vong; số mắc tăng 22% và số tử vong tăng 25,3% so với năm 2009. Cần có những biện pháp phòng chống dịch bệnh hiệu quả.

Vi rút Dengue thuộc nhóm Arbovirus, họ Flaviviridae. Virus là nhóm bao gồm các vi rút gây bệnh cho động vật được truyền qua côn trùng tiết túc. Ở Việt Nam đã phân lập được 4 tiếp vi rút Dengue; tiếp Den 2, Den 1 chiếm ưu thế trong những năm 1991- 1995; Den 2 chiếm 90,5% trong vụ dịch lớn nhất ở Việt Nam 1987, type Den 1 chiếm 50% số phân lập được trong các vụ dịch năm 1990 và dao động từ 47,3% đến 62,5% trong thời gian 1991- 1994. Trong khi đó type Den 4 chiếm tỷ lệ thấp nhất năm 1991, vắng mặt trong thời kỳ 1992-1997 nhưng xuất hiện lại cùng với Den 1 và trở thành type gây dịch chủ yếu năm 1998. Các loại virus Dengue cần được giám sát để phòng ngừa hiệu quả.

Bệnh không lây truyền trực tiếp từ người sang người mà do muỗi đốt người bệnh rồi truyền vi rút sang người lành qua vết đốt. Ở Việt Nam, hai loài muỗi truyền bệnh SXHD là Aedes aegypti và Aedes albopictus, trong đó quan trọng nhất là Aedes aegypti. Muỗi cái Aedes aegypti bị nhiễm vi rút , khi đốt người sẽ truyền vi rút qua vết đốt, do đặc điểm sinh lý của muỗi cái rất ái tính với người. Thông thường, muỗi cái Aedes aegypti bị nhiễm virút Dengue, khi hút máu người bệnh thì sau đó muỗi có khả năng truyền vi rút suốt đời. Kiểm soát muỗi Aedes là biện pháp quan trọng để ngăn chặn dịch bệnh.

Nghiên cứu tập trung vào người dân tộc Khơmer tại xã Tân Mỹ. Thiết kế nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng để khảo sát kiến thức, thái độ và thực hành của người dân về phòng chống sốt Dengue. Phương pháp chọn mẫu được thực hiện ngẫu nhiên để đảm bảo tính đại diện cho cộng đồng. Nội dung nghiên cứu bao gồm các câu hỏi về kiến thức về bệnh, thái độ đối với các biện pháp phòng ngừa, và thực hành hàng ngày để ngăn chặn sự lây lan của bệnh. Các bước tiến hành bao gồm thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích dữ liệu bằng các công cụ thống kê. Đạo đức nghiên cứu được đảm bảo trong suốt quá trình thực hiện.

Nghiên cứu thu thập thông tin về độ tuổi, giới tính, nghề nghiệp, trình độ học vấn của đối tượng. Bên cạnh đó, nghiên cứu còn tìm hiểu về nguồn nước sinh hoạt, dụng cụ chứa nước của các hộ dân. Từ đó, đánh giá tỷ lệ khảo sát kiến thức, thực hành phòng chống sốt dengue ở từng nhóm đối tượng khác nhau. Kết quả này giúp xác định nhóm đối tượng cần được ưu tiên trong các chương trình giáo dục sức khỏe.

Nghiên cứu đã đánh giá kiến thức của đối tượng về các biểu hiện khi mắc bệnh SD/SXHD, tác nhân gây bệnh, loại muỗi gây ra bệnh, thời điểm muỗi truyền bệnh đốt người và nơi muỗi thường đẻ trứng. Kết quả cho thấy nhiều người dân vẫn chưa nắm vững các thông tin cơ bản này, ảnh hưởng đến khả năng phòng ngừa và xử lý bệnh kịp thời. Kiến thức về sốt dengue cần được nâng cao thông qua các chương trình giáo dục sức khỏe cộng đồng.

Nghiên cứu cũng đã đánh giá thực hành của người dân về các biện pháp phòng tránh muỗi đốt, diệt lăng quăng tại nhà. Kết quả cho thấy nhiều người dân vẫn chưa thực hiện đầy đủ và thường xuyên các biện pháp này, tạo điều kiện cho muỗi sinh sản và phát triển. Biện pháp phòng chống sốt dengue cần được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả.

Nghiên cứu đã đánh giá mức độ tiếp cận dịch vụ truyền thông giáo dục sức khỏe về SD/SXHD của người dân. Kết quả cho thấy những người dân tiếp cận được nhiều thông tin hơn thường có kiến thức tốt hơn về bệnh và các biện pháp phòng ngừa. Cần tăng cường các hoạt động truyền thông đa dạng và phù hợp với từng nhóm đối tượng để nâng cao nhận thức cộng đồng. Truyền thông về sốt dengue cần được thực hiện thường xuyên và hiệu quả.

Nghiên cứu đã phân tích mối liên quan giữa kiến thức, thái độ và thực hành của người dân về phòng chống SXHD. Kết quả cho thấy những người có kiến thức tốt hơn thường có thái độ tích cực hơn và thực hành phòng bệnh hiệu quả hơn. Cần chú trọng đến việc nâng cao kiến thức và thay đổi thái độ của người dân để thúc đẩy hành vi phòng bệnh chủ động. Nâng cao nhận thức cộng đồng là chìa khóa để phòng chống dịch bệnh.

Cần tăng cường các hoạt động giáo dục sức khỏe cộng đồng về SD/SXHD, tập trung vào những kiến thức cơ bản về bệnh, cách phòng ngừa và xử lý. Đồng thời, cần cải thiện điều kiện vệ sinh môi trường, đảm bảo nguồn nước sạch và thu gom xử lý rác thải đúng cách. Vệ sinh môi trường là yếu tố quan trọng để ngăn chặn sự lây lan của bệnh.

Cần tăng cường sự tham gia của cộng đồng vào các hoạt động phòng chống SD/SXHD, khuyến khích người dân chủ động diệt lăng quăng, phòng tránh muỗi đốt và báo cáo các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế, chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội để triển khai các chương trình phòng chống dịch bệnh một cách hiệu quả. Hợp tác cộng đồng là chìa khóa để phòng chống dịch bệnh thành công.