Khảo Sát Kiến Thức, Thái Độ và Thực Hành Về Phòng Chống Sốt Dengue Tại Xã Tân Mỹ, Huyện Trà Ôn, Tỉnh Vĩnh Long

• Tác giả: Phạm Minh Phước
• Người hướng dẫn: TS.Bs Nguyễn Văn Qui
• Trường học: Trường Đại Học Y Dược Cần Thơ
• Chuyên ngành: Y Tế Công Cộng
• Đề tài: Khảo Sát Kiến Thức và Thực Hành Phòng Chống Sốt Dengue Tại Xã Tân Mỹ, Vĩnh Long
• Loại tài liệu: Luận Văn Chuyên Khoa Cấp I
• Năm xuất bản: 2012
• Địa điểm: Vĩnh Long

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 2.1. Tổng quan về bệnh sốt Dengue/ sốt xuất huyết Dengue (SD/SXHD)
• 2.1.1. Tác nhân gây bệnh SD/SXHD
• 2.1.2. Trung gian truyền bệnh SD/SXHD
• 2.2. Những đặc điểm dịch tể học bệnh sốt Dengue/sốt xuất huyết Dengue
• 2.2.1. Tình hình bệnh sốt Dengue/sốt xuất huyết Dengue trên thế giới
• 2.2.2. Tình hình bệnh sốt dengue/sốt xuất huyết dengue tại Việt Nam
• 2.3. Tình hình mắc bệnh SD/SXHD
• 2.3.1. Tình hình mắc và chết SD/SXHD ở Việt Nam từ 2006-2008
• 2.3.2. Tình hình mắc bệnh SD/SXHD tại tỉnh Vĩnh Long
• 2.3.3. Tình hình mắc bệnh SD/SXHD tại Huyện Trà Ôn
• 2.4. Vai trò của thông tin giáo dục truyền thông
• 2.5. Hướng dẫn các kiến thức về phòng bệnh SD/SXHD
• 2.5.1. Kiến thức về muỗi truyền bệnh
• 2.5.2. Đặc điểm vi rút và chu kỳ lây bệnh
• 2.5.3. Tính cảm nhiễm và miễn dịch
• 2.5.4. Triệu chứng và chuẩn đoán SD/SXHD
• 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Phương pháp nghiên cứu
• 3.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 3.2.2. Phương pháp chọn mẫu
• 3.2.3. Nội dung nghiên cứu
• 3.2.4. Phương pháp thu thập dữ liệu
• 3.2.5. Các bước tiến hành thu thập số liệu
• 3.2.6. Xử lý và phân tích dữ liệu
• 3.2.7. Đạo đức của nghiên cứu
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Thông tin chung về đối tượng được phỏng vấn
• 4.2. Kiến thức, thực hành về phòng chống SD/SXHD
• 4.2.1. Nguồn thông tin hộ gia đình nghe qua
• 4.2.2. Những biểu hiện người dân nghi ngờ SD/SXHD
• 4.2.3. Kiến thức hiểu biết của ĐTNC về tác nhân gây bệnh
• 4.2.4. Kiến thức của ĐTNC hiểu biết loại muỗi truyền bệnh
• 4.2.5. Kiến thức của ĐTNC hiểu biết thời điểm truyền bệnh
• 4.2.6. Hiểu biết của ĐTNC về muỗi truyền bệnh sống ở đâu
• 4.2.7. Thái độ, thực hành của người dân về phòng chống SD/SXHD
• 4.2.8. Các yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ P/C SXHD
• 5. BÀN LUẬN
• 5.1. Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu
• 5.2. Kiến thức của người dân về phòng chống SXH
• 5.3. Thái độ phòng chống bệnh SD/SXHD của người dân
• 5.4. Thực hành phòng chống SD/SXHD của người dân
• 5.5. Tiếp cận dịch vụ truyền thông giáo dục sức khỏe về SD/SXHD
• 5.6. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành
• 5.7. Kiến thức, thái độ và phòng chống SD/SXHD
• 5.8. Tiếp cận dịch vụ truyền thông
• 5.9. Mối liên quan giữa thực hành và kiến thức p/c SXH
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Sốt Dengue Tại Vĩnh Long Thách Thức và Giải Pháp

Sốt Dengue/Sốt Xuất Huyết Dengue (SD/SXHD) là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi rút Dengue gây ra, lây truyền chủ yếu qua muỗi Aedes aegypti. Bệnh lưu hành tại Việt Nam, đặc biệt ở Đồng bằng Nam Bộ, Duyên hải Trung Bộ và Đồng bằng Duyên hải Bắc Bộ. Trẻ em, người di cư, người sống ở khu đô thị hóa, kinh tế thấp, vùng trữ nước không kiểm soát và mật độ muỗi cao có nguy cơ cao mắc bệnh. Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu hay vắc-xin. Diệt bọ gậy (lăng quăng) với sự tham gia của cộng đồng là biện pháp hiệu quả nhất. Theo tài liệu gốc, năm 2010, Việt Nam có 128.831 ca mắc SD/SXHD và 109 ca tử vong, tăng 25,3% so với năm 2009. Vĩnh Long là một trong những tỉnh có số ca mắc cao. Xã Tân Mỹ, Trà Ôn, Vĩnh Long, với 80% dân tộc Khơme sinh sống và kinh tế khó khăn, đối mặt với nhiều thách thức trong phòng chống dịch bệnh. Khảo sát kiến thức, thực hành phòng chống sốt dengue là cần thiết để cải thiện tình hình.

1.1. Dịch Tễ Học Sốt Dengue Tình Hình Bệnh Trên Thế Giới

Từ năm 1953-1964, SD/SXHD được ghi nhận ở nhiều nước Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương, đôi khi gây ra dịch lớn. Hiện nay, bệnh đã xuất hiện trên 100 quốc gia, đe dọa hơn 2,5 tỷ người ở vùng nhiệt đới và bán nhiệt đới. Tổ chức Y tế Thế giới ước tính năm 2007 có 50 triệu ca nhiễm mỗi năm và 500.000 ca nhập viện, chủ yếu ở trẻ em dưới 15 tuổi. Khu vực Đông Nam Á có khoảng 1,3 tỷ người sống trong vùng nguy cơ. Bảy trong mười quốc gia thông báo dịch thường xuyên là Bangladesh, Ấn Độ, Indonesia, Malaysia, Myanmar, Sri Lanka và Thái Lan. Tình hình sốt dengue trên toàn cầu vẫn còn diễn biến phức tạp.

1.2. Thực Trạng Sốt Dengue Tình Hình Bệnh Tại Việt Nam

Tại Việt Nam, SXH là một trong mười bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ mắc và tử vong cao nhất. Ước tính khoảng 70 triệu người sống trong vùng SXH lưu hành có nguy cơ mắc bệnh. Bệnh liên quan đến mùa mưa và thói quen dự trữ nước sinh hoạt bằng bể hở cũng như vứt các vật dụng phế thải. Bệnh SXH xảy ra quanh năm và diễn biến thành dịch ở hầu hết các lứa tuổi, với số ca mắc cao và tỷ lệ tử vong cũng khá cao. Theo Cục Y tế Dự phòng, năm 2010, cả nước ghi nhận 128.831 ca mắc và 109 ca tử vong; số mắc tăng 22% và số tử vong tăng 25,3% so với năm 2009. Cần có những biện pháp phòng chống dịch bệnh hiệu quả.

II. Nguyên Nhân Sốt Dengue Cách Nhận Biết Phòng Ngừa Muỗi

Bệnh SD/SXHD không lây trực tiếp từ người sang người mà do muỗi đốt người bệnh rồi truyền vi rút sang người lành. Hai loài muỗi truyền bệnh là Aedes aegypti và Aedes albopictus, trong đó quan trọng nhất là Aedes aegypti. Muỗi cái Aedes aegypti bị nhiễm vi rút, khi đốt người sẽ truyền vi rút qua vết đốt. Chúng thường sống trong nhà gần người, đậu nghỉ ở những nơi tối, trên quần áo sẫm màu. Muỗi thường hoạt động đốt người vào ban ngày, cao điểm là sáng sớm và chiều tối. Nhiệt độ và độ ẩm ảnh hưởng đến chu kỳ phát triển của muỗi. Muỗi đẻ trứng ở những nơi nước sạch chứa trong lu, khạp, hồ, các mảnh chai lọ, bát vỡ, vỏ xe cũ, gáo dừa, máng chứa nước mưa. Trứng nở sau khi bị ngập nước. Lăng quăng của muỗi Aedes aegypti ưa thích nước có độ pH hơi axít, nhất là nước mưa. Vòng đời của muỗi Aedes cần được kiểm soát.

2.1. Tác Nhân Gây Sốt Dengue Virus Dengue và Các Biến Thể

Vi rút Dengue thuộc nhóm Arbovirus, họ Flaviviridae. Virus là nhóm bao gồm các vi rút gây bệnh cho động vật được truyền qua côn trùng tiết túc. Ở Việt Nam đã phân lập được 4 tiếp vi rút Dengue; tiếp Den 2, Den 1 chiếm ưu thế trong những năm 1991- 1995; Den 2 chiếm 90,5% trong vụ dịch lớn nhất ở Việt Nam 1987, type Den 1 chiếm 50% số phân lập được trong các vụ dịch năm 1990 và dao động từ 47,3% đến 62,5% trong thời gian 1991- 1994. Trong khi đó type Den 4 chiếm tỷ lệ thấp nhất năm 1991, vắng mặt trong thời kỳ 1992-1997 nhưng xuất hiện lại cùng với Den 1 và trở thành type gây dịch chủ yếu năm 1998. Các loại virus Dengue cần được giám sát để phòng ngừa hiệu quả.

2.2. Trung Gian Truyền Bệnh Đặc Điểm Muỗi Aedes Aegypti

Bệnh không lây truyền trực tiếp từ người sang người mà do muỗi đốt người bệnh rồi truyền vi rút sang người lành qua vết đốt. Ở Việt Nam, hai loài muỗi truyền bệnh SXHD là Aedes aegypti và Aedes albopictus, trong đó quan trọng nhất là Aedes aegypti. Muỗi cái Aedes aegypti bị nhiễm vi rút , khi đốt người sẽ truyền vi rút qua vết đốt, do đặc điểm sinh lý của muỗi cái rất ái tính với người. Thông thường, muỗi cái Aedes aegypti bị nhiễm virút Dengue, khi hút máu người bệnh thì sau đó muỗi có khả năng truyền vi rút suốt đời. Kiểm soát muỗi Aedes là biện pháp quan trọng để ngăn chặn dịch bệnh.

III. Khảo Sát Kiến Thức Thực Hành Phòng Chống Sốt Dengue

Đánh giá kiến thức về sốt dengue của người dân là bước quan trọng để thực hiện giáo dục truyền thông hiệu quả. Cần khảo sát kiến thức, thái độ và thực hành của người dân về bệnh sốt xuất huyết nhằm cung cấp thông tin thực tế để hướng dẫn các biện pháp phòng chống cơ bản, đặc biệt là diệt véc tơ truyền bệnh, loại trừ bọ gậy với sự tham gia của cộng đồng. Nghiên cứu này nhằm xác định tỷ lệ người dân tộc Khơmer có kiến thức, thái độ, thực hành đúng về phòng chống sốt Dengue/sốt xuất huyết Dengue tại xã Tân Mỹ, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long năm 2012; tìm hiểu tỷ lệ kênh thông tin người dân tộc Khơmer ưa thích về phòng chống bệnh và tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến người dân tộc Khơmer có kiến thức thái độ thực hành đúng. Dữ liệu thu thập được sẽ góp phần xây dựng chương trình giáo dục sức khỏe phù hợp.

3.1. Phương Pháp Nghiên Cứu Đối Tượng Thiết Kế Nghiên Cứu

Nghiên cứu tập trung vào người dân tộc Khơmer tại xã Tân Mỹ. Thiết kế nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng để khảo sát kiến thức, thái độ và thực hành của người dân về phòng chống sốt Dengue. Phương pháp chọn mẫu được thực hiện ngẫu nhiên để đảm bảo tính đại diện cho cộng đồng. Nội dung nghiên cứu bao gồm các câu hỏi về kiến thức về bệnh, thái độ đối với các biện pháp phòng ngừa, và thực hành hàng ngày để ngăn chặn sự lây lan của bệnh. Các bước tiến hành bao gồm thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích dữ liệu bằng các công cụ thống kê. Đạo đức nghiên cứu được đảm bảo trong suốt quá trình thực hiện.

3.2. Kết Quả Nghiên Cứu Thông Tin Chung Về Đối Tượng

Nghiên cứu thu thập thông tin về độ tuổi, giới tính, nghề nghiệp, trình độ học vấn của đối tượng. Bên cạnh đó, nghiên cứu còn tìm hiểu về nguồn nước sinh hoạt, dụng cụ chứa nước của các hộ dân. Từ đó, đánh giá tỷ lệ khảo sát kiến thức, thực hành phòng chống sốt dengue ở từng nhóm đối tượng khác nhau. Kết quả này giúp xác định nhóm đối tượng cần được ưu tiên trong các chương trình giáo dục sức khỏe.

IV. Kết Quả Khảo Sát Kiến Thức Và Thực Hành Tại Xã Tân Mỹ

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ người dân nghe về bệnh SD/SXHD khá cao, tuy nhiên, kiến thức về tác nhân gây bệnh, loại muỗi truyền bệnh và thời điểm truyền bệnh còn hạn chế. Thực hành phòng tránh muỗi đốt, diệt lăng quăng chưa được thực hiện thường xuyên. Phương tiện thông tin chủ yếu mà các hộ gia đình tiếp cận là truyền hình. Tỷ lệ vệ sinh và dụng cụ chứa nước xung quanh nhà chưa đạt yêu cầu. Hiệu quả phòng chống sốt dengue còn thấp do nhiều yếu tố. Tỷ lệ kiến thức phòng bệnh SXHD còn thấp. Cần có những giải pháp cụ thể để nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của người dân.

4.1. Đánh Giá Kiến Thức Biểu Hiện Tác Nhân Và Muỗi Truyền Bệnh

Nghiên cứu đã đánh giá kiến thức của đối tượng về các biểu hiện khi mắc bệnh SD/SXHD, tác nhân gây bệnh, loại muỗi gây ra bệnh, thời điểm muỗi truyền bệnh đốt người và nơi muỗi thường đẻ trứng. Kết quả cho thấy nhiều người dân vẫn chưa nắm vững các thông tin cơ bản này, ảnh hưởng đến khả năng phòng ngừa và xử lý bệnh kịp thời. Kiến thức về sốt dengue cần được nâng cao thông qua các chương trình giáo dục sức khỏe cộng đồng.

4.2. Đánh Giá Thực Hành Biện Pháp Phòng Tránh Muỗi Đốt Diệt Lăng Quăng

Nghiên cứu cũng đã đánh giá thực hành của người dân về các biện pháp phòng tránh muỗi đốt, diệt lăng quăng tại nhà. Kết quả cho thấy nhiều người dân vẫn chưa thực hiện đầy đủ và thường xuyên các biện pháp này, tạo điều kiện cho muỗi sinh sản và phát triển. Biện pháp phòng chống sốt dengue cần được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả.

V. Yếu Tố Liên Quan Ảnh Hưởng Đến Kiến Thức Phòng Chống SXH

Nghiên cứu đã phân tích các yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ và thực hành của người dân về phòng chống SXHD. Các yếu tố như trình độ học vấn, nghề nghiệp, thu nhập, tiếp cận thông tin và tham gia các hoạt động phòng chống dịch bệnh có ảnh hưởng đáng kể đến kiến thức và hành vi của người dân. Sự liên quan giữa đặc điểm và thái độ của đối tượng nghiên cứu được phỏng vấn. Cần có những chính sách và chương trình phù hợp để tác động đến các yếu tố này, từ đó nâng cao hiệu quả phòng bệnh sốt xuất huyết. Truyền thông về sốt dengue đóng vai trò quan trọng.

5.1. Tiếp Cận Dịch Vụ Truyền Thông Ảnh Hưởng Đến Kiến Thức

Nghiên cứu đã đánh giá mức độ tiếp cận dịch vụ truyền thông giáo dục sức khỏe về SD/SXHD của người dân. Kết quả cho thấy những người dân tiếp cận được nhiều thông tin hơn thường có kiến thức tốt hơn về bệnh và các biện pháp phòng ngừa. Cần tăng cường các hoạt động truyền thông đa dạng và phù hợp với từng nhóm đối tượng để nâng cao nhận thức cộng đồng. Truyền thông về sốt dengue cần được thực hiện thường xuyên và hiệu quả.

5.2. Mối Liên Quan Giữa Kiến Thức và Thái Độ Tác Động Đến Thực Hành

Nghiên cứu đã phân tích mối liên quan giữa kiến thức, thái độ và thực hành của người dân về phòng chống SXHD. Kết quả cho thấy những người có kiến thức tốt hơn thường có thái độ tích cực hơn và thực hành phòng bệnh hiệu quả hơn. Cần chú trọng đến việc nâng cao kiến thức và thay đổi thái độ của người dân để thúc đẩy hành vi phòng bệnh chủ động. Nâng cao nhận thức cộng đồng là chìa khóa để phòng chống dịch bệnh.

VI. Kết Luận Giải Pháp Nâng Cao Phòng Chống Sốt Dengue Hiệu Quả

Nghiên cứu đã cung cấp những thông tin quan trọng về kiến thức, thái độ và thực hành của người dân tộc Khơmer tại xã Tân Mỹ về phòng chống SD/SXHD. Kết quả cho thấy cần có những giải pháp can thiệp phù hợp để nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi và cải thiện điều kiện sống của người dân. Sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế, chính quyền địa phương và cộng đồng là yếu tố then chốt để phòng chống dịch bệnh hiệu quả. Tầm quan trọng của phòng chống sốt dengue cần được nhấn mạnh.

6.1. Đề Xuất Giải Pháp Giáo Dục Sức Khỏe Vệ Sinh Môi Trường

Cần tăng cường các hoạt động giáo dục sức khỏe cộng đồng về SD/SXHD, tập trung vào những kiến thức cơ bản về bệnh, cách phòng ngừa và xử lý. Đồng thời, cần cải thiện điều kiện vệ sinh môi trường, đảm bảo nguồn nước sạch và thu gom xử lý rác thải đúng cách. Vệ sinh môi trường là yếu tố quan trọng để ngăn chặn sự lây lan của bệnh.

6.2. Tăng Cường Hợp Tác Cộng Đồng Y Tế và Chính Quyền Địa Phương

Cần tăng cường sự tham gia của cộng đồng vào các hoạt động phòng chống SD/SXHD, khuyến khích người dân chủ động diệt lăng quăng, phòng tránh muỗi đốt và báo cáo các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế, chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội để triển khai các chương trình phòng chống dịch bệnh một cách hiệu quả. Hợp tác cộng đồng là chìa khóa để phòng chống dịch bệnh thành công.

Tổng quan nghiên cứu

Sốt Dengue và sốt xuất huyết Dengue (SD/SXHD) là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi rút Dengue gây ra, truyền qua trung gian muỗi Aedes aegypti. Tại Việt Nam, đặc biệt là các tỉnh đồng bằng Nam Bộ như Vĩnh Long, bệnh lưu hành địa phương với số ca mắc tăng cao trong những năm gần đây. Năm 2010, cả nước ghi nhận 128.831 ca mắc và 109 ca tử vong, tăng 25,3% so với năm 2009. Tỉnh Vĩnh Long nằm trong nhóm các tỉnh có số ca mắc cao, với hơn 1.000 ca mỗi năm trong giai đoạn 2008-2011. Xã Tân Mỹ, huyện Trà Ôn, là vùng sâu với 80% dân số là người dân tộc Khơmer, có điều kiện kinh tế khó khăn, trình độ dân trí thấp và nhiều tập quán sinh hoạt chưa phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi truyền bệnh phát triển.

Nghiên cứu nhằm khảo sát kiến thức, thái độ và thực hành (KAP) về dự phòng SD/SXHD của người dân tộc Khơmer tại xã Tân Mỹ năm 2012, với mục tiêu xác định tỷ lệ người dân có kiến thức, thái độ, thực hành đúng về phòng chống bệnh, tìm hiểu kênh thông tin ưa thích và các yếu tố liên quan đến KAP. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào đối tượng từ 18 đến 60 tuổi, cư trú tại xã Tân Mỹ trong khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2012. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng các chương trình truyền thông giáo dục sức khỏe phù hợp, nâng cao hiệu quả phòng chống dịch bệnh tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết hành vi sức khỏe (Health Belief Model): Giải thích sự ảnh hưởng của nhận thức về nguy cơ và lợi ích trong việc thay đổi hành vi phòng bệnh.
• Mô hình kiến thức - thái độ - thực hành (KAP Model): Đánh giá mối quan hệ giữa kiến thức, thái độ và thực hành của cộng đồng trong phòng chống bệnh truyền nhiễm.
• Khái niệm về vectơ truyền bệnh: Hiểu rõ vai trò của muỗi Aedes aegypti trong chu kỳ lây truyền vi rút Dengue.
• Khái niệm về truyền thông giáo dục sức khỏe: Tầm quan trọng của các kênh truyền thông trong việc nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi cộng đồng.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang nhằm xác định tỷ lệ KAP và các yếu tố liên quan.
• Đối tượng nghiên cứu: 400 người dân tộc Khơmer từ 18 đến 60 tuổi, cư trú tại xã Tân Mỹ, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long.
• Phương pháp chọn mẫu: Ngẫu nhiên hệ thống từ danh sách hộ gia đình toàn xã, với khoảng cách mẫu k=7.
• Thu thập dữ liệu: Phỏng vấn trực tiếp bằng bảng câu hỏi chuẩn do nhân viên y tế ấp thực hiện, giám sát bởi cán bộ Trạm Y tế xã.
• Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2012.
• Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm Epi Data và SPSS, phân tích mô tả, kiểm định khi bình phương và tính tỷ suất chênh (OR) để khảo sát mối liên quan giữa các biến.
• Kiểm soát sai số: Đào tạo điều tra viên, giám sát chặt chẽ, điều tra thử trước khi thu thập chính thức, đảm bảo tính khách quan và trung thực của dữ liệu.
• Đạo đức nghiên cứu: Giải thích mục đích nghiên cứu, đảm bảo quyền từ chối tham gia và bảo mật thông tin đối tượng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu: Trong 400 người tham gia, nữ chiếm 63,2%, nam 36,8%. Đa số làm nghề nông (46,8%) và làm mướn (31,3%). Trình độ học vấn chủ yếu cấp I (56%), mù chữ chiếm 12,8%.

2. Nguồn nước và dụng cụ chứa nước: 100% sử dụng nước mưa, 23,5% dùng nước giếng, 16% nước máy. Dụng cụ chứa nước chủ yếu là lu, kiệu (35,7%), bồn nhựa (14,5%) và bể xây (10,2%).

3. Nguồn thông tin về SD/SXHD: 92,5% người dân từng nghe về bệnh. Kênh tiếp cận phổ biến nhất là ti vi (87,5%), cán bộ y tế (32,5%) và người thân, hàng xóm (34,5%).

4. Kiến thức về bệnh SD/SXHD: 91% biết muỗi là tác nhân gây bệnh, 80,7% nhận biết muỗi vằn là loại muỗi truyền bệnh. Tuy nhiên, chỉ 49,5% biết muỗi đốt cả ngày, 58,8% biết muỗi đẻ trứng trong dụng cụ chứa nước không đậy nắp, 76,5% biết muỗi đẻ trứng trong dụng cụ phế thải chứa nước.

5. Thái độ và thực hành phòng chống: 97,8% đồng ý đậy nắp dụng cụ chứa nước, 89,3% đồng tình thả cá bảy màu để diệt lăng quăng. Thực hành diệt lăng quăng đạt 71,5%, trong đó 58,3% rửa dụng cụ chứa nước dưới 7 ngày, 63% loại bỏ dụng cụ phế thải quanh nhà, 49,5% đậy nắp lu, kiệu chứa nước.

6. Mối liên quan giữa đặc điểm và KAP: Trình độ học vấn có ảnh hưởng đáng kể đến kiến thức (p=0,011), với nhóm trình độ cấp III trở lên có tỷ lệ kiến thức đúng cao nhất (97,2%). Nghề nghiệp cũng liên quan đến kiến thức (p=0,035), nhóm nông dân và buôn bán có kiến thức tốt hơn nhóm làm mướn.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy người dân tộc Khơmer tại xã Tân Mỹ có mức độ nhận thức về SD/SXHD tương đối cao về tác nhân gây bệnh và các biện pháp phòng chống cơ bản, tuy nhiên vẫn còn hạn chế về kiến thức chi tiết như thời điểm muỗi đốt và nơi muỗi đẻ trứng. Thực hành phòng chống đạt trên 70% nhưng vẫn còn gần 30% chưa thực hiện đầy đủ các biện pháp diệt lăng quăng và muỗi.

So sánh với các nghiên cứu trong khu vực, tỷ lệ kiến thức và thực hành của người dân tại Tân Mỹ tương đối cao, có thể do sự tiếp cận thông tin qua ti vi và cán bộ y tế khá phổ biến. Tuy nhiên, tỷ lệ người dân chưa biết rõ về thời gian muỗi đốt và nơi sinh sản của muỗi vẫn còn đáng kể, cho thấy cần tăng cường truyền thông giáo dục sức khỏe với nội dung cụ thể hơn.

Biểu đồ phân phối tỷ lệ kiến thức, thái độ và thực hành theo trình độ học vấn và nghề nghiệp sẽ minh họa rõ mối liên quan giữa các yếu tố này. Bảng so sánh tỷ lệ thực hành các biện pháp phòng chống theo nhóm tuổi và giới tính cũng giúp xác định nhóm cần tập trung can thiệp.

Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp dữ liệu thực tế để xây dựng các chương trình truyền thông phù hợp, nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi phòng chống SD/SXHD, góp phần giảm thiểu nguy cơ dịch bệnh tại vùng dân tộc thiểu số có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường truyền thông giáo dục sức khỏe đa kênh: Sử dụng ti vi, đài phát thanh, cán bộ y tế và các đoàn thể địa phương để cung cấp thông tin chi tiết về thời điểm muỗi đốt, nơi muỗi đẻ trứng và các biện pháp phòng chống hiệu quả. Mục tiêu nâng tỷ lệ kiến thức đúng lên trên 90% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Trung tâm Y tế huyện, Trạm Y tế xã.

2. Tổ chức các chiến dịch diệt lăng quăng định kỳ: Phối hợp với cộng đồng để thực hiện cọ rửa dụng cụ chứa nước dưới 7 ngày, loại bỏ dụng cụ phế thải chứa nước, đậy nắp dụng cụ chứa nước. Mục tiêu đạt 80% hộ gia đình thực hiện đúng trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban chỉ đạo phòng chống dịch xã, cộng tác viên y tế.

3. Đào tạo và nâng cao năng lực cho cán bộ y tế và cộng tác viên: Tập huấn kỹ năng truyền thông, kỹ thuật diệt muỗi và lăng quăng, giám sát dịch tễ. Mục tiêu hoàn thành đào tạo cho 100% cán bộ y tế xã trong 3 tháng. Chủ thể thực hiện: Trung tâm Y tế huyện, Sở Y tế.

4. Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng dân tộc Khơmer: Tổ chức các buổi hội thảo, nhóm tập trung để nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi, đặc biệt tập trung vào nhóm có trình độ học vấn thấp và nghề nghiệp làm mướn. Mục tiêu tăng cường sự tham gia của 70% hộ gia đình trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: UBND xã, các tổ chức đoàn thể địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ y tế công cộng và nhân viên y tế tuyến cơ sở: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về KAP của cộng đồng dân tộc thiểu số, giúp xây dựng kế hoạch truyền thông và can thiệp phù hợp.

2. Nhà quản lý y tế và chính quyền địa phương: Thông tin về tình hình dịch tễ và các yếu tố xã hội ảnh hưởng đến phòng chống SD/SXHD hỗ trợ hoạch định chính sách và phân bổ nguồn lực hiệu quả.

3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành y tế công cộng: Luận văn là tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang, phân tích mối liên quan giữa đặc điểm dân cư và KAP trong phòng chống bệnh truyền nhiễm.

4. Tổ chức phi chính phủ và các đơn vị triển khai chương trình phòng chống dịch bệnh: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế các chương trình can thiệp cộng đồng, đặc biệt tại vùng dân tộc thiểu số và vùng nông thôn khó khăn.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao nghiên cứu tập trung vào người dân tộc Khơmer tại xã Tân Mỹ?
   Người dân tộc Khơmer chiếm 80% dân số xã Tân Mỹ, có điều kiện kinh tế khó khăn, trình độ dân trí thấp và tập quán sinh hoạt đặc thù, ảnh hưởng đến hiệu quả phòng chống SD/SXHD. Nghiên cứu giúp hiểu rõ KAP của nhóm dân cư này để xây dựng giải pháp phù hợp.

2. Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống có ưu điểm gì?
   Phương pháp này giúp chọn mẫu đại diện, giảm sai số chọn mẫu, đảm bảo tính khách quan và khả năng tổng quát hóa kết quả nghiên cứu cho toàn bộ dân số xã Tân Mỹ.

3. Tỷ lệ người dân biết muỗi vằn là tác nhân truyền bệnh có ý nghĩa thế nào?
   Tỷ lệ 80,7% cho thấy phần lớn người dân nhận thức đúng về vectơ truyền bệnh, tạo nền tảng thuận lợi cho các hoạt động truyền thông và phòng chống dịch hiệu quả.

4. Tại sao tỷ lệ thực hành diệt lăng quăng chưa đạt 100%?
   Nguyên nhân có thể do hạn chế về kiến thức chi tiết, thói quen sinh hoạt, điều kiện kinh tế và sự tham gia chưa đồng đều của cộng đồng. Cần tăng cường truyền thông và hỗ trợ kỹ thuật để nâng cao thực hành.

5. Các kênh truyền thông nào hiệu quả nhất trong nghiên cứu này?
   Ti vi là kênh tiếp cận phổ biến nhất (87,5%), tiếp theo là cán bộ y tế và người thân, hàng xóm. Việc đa dạng hóa kênh truyền thông giúp tăng cường hiệu quả truyền tải thông tin.

Kết luận

• Người dân tộc Khơmer tại xã Tân Mỹ có kiến thức cơ bản về SD/SXHD với tỷ lệ nhận biết muỗi truyền bệnh đạt trên 80%, tuy nhiên còn hạn chế về kiến thức chi tiết và thực hành phòng chống.
• Thái độ phòng chống bệnh tích cực với hơn 87% đồng tình các biện pháp phòng bệnh, thực hành đạt 71,5%, cho thấy tiềm năng nâng cao hiệu quả phòng chống dịch.
• Trình độ học vấn và nghề nghiệp có ảnh hưởng đáng kể đến mức độ kiến thức và thực hành phòng chống SD/SXHD.
• Cần tăng cường truyền thông giáo dục sức khỏe đa kênh, tổ chức các chiến dịch diệt lăng quăng định kỳ và nâng cao năng lực cán bộ y tế địa phương.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, giám sát đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các vùng dân tộc thiểu số khác.

Hành động ngay hôm nay để bảo vệ cộng đồng khỏi sốt xuất huyết Dengue – hãy tham gia phòng chống và nâng cao nhận thức tại địa phương bạn!