Nghiên cứu tình hình véc tơ sốt xuất huyết dengue và biện pháp phòng chống muỗi Aedes tại huyện Diên Khánh, Khánh Hòa (2015-2019)

• Tác giả: Lê Trung Kiên
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Thanh Dương
• Trường học: Viện Sốt Rét - Ký Sinh Trùng - Côn Trùng Trung Ương
• Chuyên ngành: Côn Trùng Học
• Đề tài: Hiệu Quả Biện Pháp Phòng Chống Muỗi Aedes Và Tình Hình Sốt Xuất Huyết Dengue Tại Diên Khánh (2015-2019)
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Bệnh sốt xuất huyết Dengue
• 1.2. Tình hình sốt xuất huyết Dengue trên thế giới
• 1.3. Tình hình sốt xuất huyết Dengue Việt Nam
• 1.4. Đặc điểm sinh học muỗi Aedes
• 1.5. Phân loại muỗi Aedes
• 1.6. Phân bố của muỗi Aedes
• 1.7. Tập tính trú đậu, tiêu máu, tìm mồi của muỗi Aedes
• 1.8. Tập tính sinh sản của muỗi Aedes
• 1.9. Vai trò truyền bệnh sốt xuất huyết Dengue của muỗi Aedes
• 1.10. Độ nhạy, kháng và cơ chế kháng hóa chất của muỗi Aedes
• 1.11. Chỉ số véc tơ trong giám sát muỗi Aedes
• 1.12. Tương quan chỉ số véc tơ với ca bệnh sốt xuất huyết Dengue
• 1.13. Các biện pháp phòng chống muỗi Aedes
• 1.13.1. Biện pháp vật lý- vệ sinh môi trường
• 1.13.2. Biện pháp sinh học
• 1.13.3. Biện pháp hóa học
• 1.13.4. Hóa chất diệt côn trùng
• 1.13.5. Chiến lược phòng chống muỗi kháng hóa chất diệt côn trùng
• 1.13.6. Sử dụng luân phiên nhiều nhóm hóa chất
• 1.13.7. Sử dụng xen kẽ các hóa chất
• 1.13.8. Sử dụng phối hợp nhiều nhóm hóa chất diệt
• 1.13.9. Các biện pháp sử dụng hóa chất phòng chống muỗi Aedes
• 1.13.10. Sử dụng hóa chất phun không gian phòng chống muỗi Aedes
• 1.13.11. Sử dụng hóa chất diệt bọ gậy Aedes
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng, thời gian, địa điểm nghiên cứu
• 2.2. Đối tượng nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu
• 2.3. Địa điểm nghiên cứu
• 2.4. Phương pháp nghiên cứu mục tiêu 1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.5. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 2.6. Nội dung nghiên cứu
• 2.7. Biến số và chỉ số trong nghiên cứu
• 2.8. Kỹ thuật và cách thức tiến hành nghiên cứu
• 2.9. Trang thiết bị, vật tư, hóa chất phục vụ nghiên cứu
• 2.10. Phương pháp nghiên cứu mục tiêu 2. Thiết kế nghiên cứu. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 2.11. Nội dung nghiên cứu
• 2.12. Các biến số, chỉ số trong nghiên cứu
• 2.13. Kỹ thuật và cách thức tiến hành nghiên cứu
• 2.14. Trang thiết bị, vật tư và hóa chất sử dụng trong nghiên cứu
• 2.15. Nhập, phân tích và xử lý số liệu
• 2.16. Sai số và loại trừ sai số. Đạo đức trong nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Thực trạng véc tơ sốt xuất huyết Dengue tại huyện Diên Khánh giai đoạn 2015-2017. Thành phần loài muỗi Aedes
• 3.2. Tập tính trú đậu của muỗi Aedes
• 3.3. Giá thể trú đậu của muỗi Aedes
• 3.4. Độ cao trú đậu của muỗi Aedes
• 3.5. Tập tính sinh sản của muỗi Aedes trong các dụng cụ chứa nước
• 3.6. Mức độ nhạy kháng, cơ chế kháng với hóa chất của muỗi Ae
• 3.7. Các chỉ số muỗi Ae.aegypti giai đoạn 2015-2017. Tương quan chỉ số véc tơ với ca bệnh sốt xuất huyết Dengue
• 3.8. Đánh giá hiệu quả một số biện pháp phòng chống muỗi Aedes tại huyện Diên Khánh giai đoạn 2018-2019
• 3.8.1. Đánh giá hiệu lực của hóa chất k-othrine 2EW phun ULV trong nhà
• 3.8.2. Đánh giá hiệu lực của hóa chất fludora co-max phun ULV trong nhà
• 3.8.3. So sánh hiệu lực của hóa chất fludora co-max và k-othrine 2EW phun ULV trong nhà
• 3.8.4. Hiệu quả của hóa chất fludora co-max phun ULV thực địa hẹp
• 3.8.5. Đánh giá tác dụng không mong muốn và chấp thuận của cộng đồng với hóa chất fludora co-max
• 3.8.6. Đánh giá hiệu lực diệt bọ gậy của hóa chất temebate
• 3.8.7. Đánh giá hiệu lực ức chế bọ gậy của hóa chất sumilarv 2MR
• 3.8.8. So sánh hiệu lực diệt, ức chế bọ gậy của hóa chất sumilarv 2MR và hóa chất temebate
• 3.8.9. Đánh giá hiệu quả diệt bọ gậy của hóa chất sumilarv 2MR tại thực địa hẹp. Tác dụng không mong muốn và sự chấp thuận của cộng đồng với hóa chất sumilarv 2MR
• 3.9. Thực trạng véc tơ sốt xuất huyết Dengue tại huyện Diên Khánh giai đoạn 2015-2017
• 4. CHƯƠNG 4: CÁC CHỈ SỐ VÉC TƠ TRUYỀN BỆNH SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE TẠI HUYỆN DIÊN KHÁNH GIAI ĐOẠN 2015-2017
• 4.1. Đánh giá hiệu quả biện pháp dùng hóa chất phun ULV diệt muỗi
• 4.2. Đánh giá hiệu quả biện pháp sử dụng hóa chất diệt bọ gậy
• 5. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• PHỤ LỤC

I. Tình hình sốt xuất huyết dengue tại Diên Khánh

Tình hình sốt xuất huyết dengue tại huyện Diên Khánh giai đoạn 2015-2019 cho thấy sự gia tăng đáng kể về số ca mắc. Theo thống kê, số ca mắc trung bình hàng năm tăng lên, đặc biệt trong các tháng mùa mưa. Muỗi Aedes là tác nhân chính truyền bệnh, với tỷ lệ mắc bệnh cao nhất tập trung ở các khu vực đông dân cư. Các chỉ số như chỉ số mật độ muỗi và chỉ số Breteau cho thấy sự gia tăng mạnh mẽ trong thời gian này. Việc theo dõi và giám sát tình hình dịch bệnh là rất cần thiết để có biện pháp phòng chống hiệu quả.

1.1. Nguyên nhân và tác hại của muỗi Aedes

Nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng số ca mắc sốt xuất huyết dengue là do sự phát triển của muỗi Aedes. Loài muỗi này không chỉ sinh sản nhanh chóng mà còn có khả năng kháng lại nhiều loại hóa chất diệt côn trùng. Tác hại của muỗi Aedes không chỉ dừng lại ở việc truyền bệnh mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, gây ra gánh nặng cho hệ thống y tế. Việc hiểu rõ về tập tính và môi trường sống của muỗi Aedes là rất quan trọng để xây dựng các biện pháp phòng chống hiệu quả.

II. Các biện pháp phòng chống muỗi Aedes

Để kiểm soát dịch bệnh sốt xuất huyết dengue, nhiều biện pháp phòng chống muỗi Aedes đã được triển khai tại Diên Khánh. Các biện pháp này bao gồm biện pháp vật lý, sinh học và hóa học. Biện pháp vật lý như vệ sinh môi trường, loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, đã được thực hiện rộng rãi. Biện pháp sinh học như sử dụng thiên địch của muỗi cũng được khuyến khích. Đặc biệt, biện pháp hóa học như phun hóa chất diệt muỗi và bọ gậy đã cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc giảm mật độ muỗi.

2.1. Hiệu quả của biện pháp hóa học

Biện pháp hóa học, đặc biệt là phun hóa chất diệt muỗi Aedes, đã được chứng minh là hiệu quả trong việc giảm số ca mắc sốt xuất huyết dengue. Các hóa chất như deltamethrin và permethrin được sử dụng phổ biến. Tuy nhiên, việc lạm dụng hóa chất có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc, làm giảm hiệu quả phòng chống. Do đó, cần có sự giám sát chặt chẽ và áp dụng các biện pháp thay thế khi cần thiết.

III. Tình hình dịch bệnh và các chỉ số véc tơ

Tình hình dịch bệnh sốt xuất huyết dengue tại Diên Khánh giai đoạn 2015-2019 cho thấy sự biến động của các chỉ số véc tơ. Các chỉ số như chỉ số mật độ muỗi và chỉ số Breteau đã được theo dõi thường xuyên. Kết quả cho thấy, trong các tháng mùa mưa, chỉ số véc tơ tăng cao, tương ứng với sự gia tăng số ca mắc bệnh. Việc theo dõi các chỉ số này không chỉ giúp đánh giá tình hình dịch bệnh mà còn hỗ trợ trong việc điều chỉnh các biện pháp phòng chống.

3.1. Tác động của thời tiết đến tình hình dịch bệnh

Thời gian bùng phát dịch bệnh thường rơi vào mùa mưa, khi điều kiện sinh sản của muỗi Aedes thuận lợi. Các nghiên cứu cho thấy, sự thay đổi khí hậu và thời tiết có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của muỗi và sự lây lan của sốt xuất huyết dengue. Do đó, việc dự đoán và theo dõi thời tiết là rất quan trọng trong công tác phòng chống dịch bệnh.