I. Tổng quan về bệnh đái tháo đường týp 2
Bệnh đái tháo đường týp 2 là một bệnh mạn tính, đặc trưng bởi tình trạng tăng glucose máu do kháng insulin và giảm tiết insulin. Bệnh gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như bệnh tim mạch, tổn thương thận, thần kinh và mắt. Theo Hiệp hội Đái tháo đường Quốc tế (IDF), số người mắc bệnh đang gia tăng nhanh chóng, dự đoán sẽ đạt 629 triệu người vào năm 2045. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh cũng tăng đáng kể, từ 2.7% năm 2002 lên 5.42% năm 2012. Kiểm soát đường máu và tuân thủ điều trị là yếu tố then chốt để ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
1.1. Định nghĩa và chẩn đoán bệnh đái tháo đường
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh đái tháo đường là một hội chứng đặc trưng bởi tăng glucose máu do thiếu hoặc mất hoàn toàn insulin. Chẩn đoán dựa trên các tiêu chuẩn như glucose máu lúc đói ≥ 7.0 mmol/L hoặc glucose máu 2 giờ sau nghiệm pháp ≥ 11.1 mmol/L. Hiệp hội Đái tháo đường Mỹ (ADA) cũng nhấn mạnh rằng bệnh liên quan đến rối loạn chuyển hóa carbohydrat, lipid và protein, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.
1.2. Tình hình bệnh đái tháo đường trên thế giới và Việt Nam
Bệnh đái tháo đường được coi là đại dịch của thế kỷ 21, với số người mắc tăng nhanh trên toàn cầu. Tại Việt Nam, bệnh đang trở thành gánh nặng y tế lớn, đặc biệt trong bối cảnh chuyển dịch dịch tễ học sang các bệnh không lây nhiễm. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh tăng 201% từ năm 2002 đến 2012, dự báo sẽ tiếp tục tăng trong những năm tới.
II. Kiến thức và tuân thủ điều trị của bệnh nhân đái tháo đường týp 2
Kiến thức y khoa và tuân thủ điều trị đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh đái tháo đường týp 2. Nghiên cứu cho thấy, bệnh nhân có kiến thức đúng về bệnh và tuân thủ điều trị tốt sẽ có khả năng kiểm soát đường máu tốt hơn, giảm nguy cơ biến chứng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tỷ lệ bệnh nhân có kiến thức không đúng và không tuân thủ điều trị vẫn còn cao, đặc biệt ở các nước đang phát triển như Việt Nam.
2.1. Tầm quan trọng của kiến thức và tuân thủ điều trị
Kiến thức về bệnh đái tháo đường giúp bệnh nhân hiểu rõ về chế độ ăn, tập luyện và sử dụng thuốc. Tuân thủ điều trị bao gồm việc tuân thủ chế độ ăn, dùng thuốc đúng liều và thời gian, kiểm tra đường máu định kỳ. Nghiên cứu tại Bangladesh và Pakistan cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa kiến thức, thái độ và thực hành với việc kiểm soát đường máu.
2.2. Thực trạng kiến thức và tuân thủ điều trị tại Việt Nam
Nghiên cứu tại các bệnh viện ở Việt Nam cho thấy, tỷ lệ bệnh nhân có kiến thức đúng về chế độ ăn và tuân thủ điều trị còn thấp. Ví dụ, chỉ 17.6% bệnh nhân biết về các loại thực phẩm cần tránh, và tỷ lệ tuân thủ chế độ ăn chỉ đạt 58.1-79.0%. Điều này cho thấy cần có các biện pháp can thiệp hiệu quả để cải thiện kiến thức và tuân thủ điều trị.
III. Hiệu quả can thiệp tại Bệnh viện Đa khoa Nông nghiệp
Nghiên cứu tại Bệnh viện Đa khoa Nông nghiệp từ năm 2016 đến 2017 đã đánh giá hiệu quả của các biện pháp can thiệp nhằm nâng cao kiến thức và tuân thủ điều trị cho bệnh nhân đái tháo đường týp 2 điều trị ngoại trú. Kết quả cho thấy, các biện pháp can thiệp như giáo dục sức khỏe, tư vấn dinh dưỡng và hướng dẫn sử dụng thuốc đã cải thiện đáng kể kiến thức và thực hành của bệnh nhân.
3.1. Các biện pháp can thiệp được áp dụng
Các biện pháp can thiệp bao gồm giáo dục sức khỏe về bệnh đái tháo đường, tư vấn chế độ ăn phù hợp, hướng dẫn tập luyện thể dục và sử dụng thuốc đúng cách. Bệnh nhân cũng được hướng dẫn kiểm tra đường máu tại nhà và tái khám định kỳ. Các biện pháp này được thực hiện thông qua các buổi sinh hoạt câu lạc bộ và tư vấn cá nhân.
3.2. Kết quả can thiệp
Kết quả nghiên cứu cho thấy, sau can thiệp, tỷ lệ bệnh nhân có kiến thức đúng về bệnh tăng từ 17.6% lên 80%. Tỷ lệ tuân thủ chế độ ăn và dùng thuốc cũng cải thiện đáng kể. Các chỉ số đường máu, HbA1c và lipid máu của bệnh nhân cũng được cải thiện rõ rệt, giúp giảm nguy cơ biến chứng.
