KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BẢO HIỂM PETROLIMEX

• Tác giả: Nguyễn Thị Minh Huệ
• Người hướng dẫn: TS. Phạm Ngọc Quang
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế - Đại Học Quốc Gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Kế toán
• Đề tài: Kiểm Soát Nội Bộ Tại Tổng Công Ty Cổ Phần Bảo Hiểm Petrolimex
• Loại tài liệu: Đề án thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ VÀ KSNB CHU TRÌNH BÁN HÀNG VÀ THU TIỀN TRONG DOANH NGHIỆP
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu
• 1.2. Tổng quan nghiên cứu nước ngoài
• 1.3. Tổng quan nghiên cứu trong nước
• 1.4. Cơ sở lý luận về kiểm soát nội bộ chu trình bán hàng - thu tiền trong doanh nghiệp
• 1.4.1. Khái niệm kiểm soát nội bộ
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ CHU TRÌNH BÁN HÀNG – THU TIỀN TẠI TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BẢO HIỂM PETROLIMEX
• 4. CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Kiểm Soát Nội Bộ tại PJICO Đề Tài Thạc Sĩ

Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt và áp lực kinh tế, kiểm soát nội bộ (KSNB) ngày càng trở nên quan trọng với các doanh nghiệp. KSNB giúp ngăn ngừa tổn thất, tạo môi trường làm việc chuyên nghiệp, hạn chế rủi ro, nâng cao trách nhiệm và chuyên nghiệp của nhân viên, đồng thời cải thiện chất lượng sản phẩm, tối ưu chi phí và nâng cao khả năng cạnh tranh. Tổng Công Ty Cổ Phần Bảo Hiểm Petrolimex (PJICO), một doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam, cũng không nằm ngoài xu hướng này. Việc xây dựng hệ thống KSNB hiệu quả giúp PJICO đo lường hiệu quả công việc, ngăn ngừa rủi ro và xây dựng hệ thống quản lý chuyên nghiệp. Đề tài thạc sĩ kế toán tập trung vào KSNB tại PJICO là một nghiên cứu thiết thực, góp phần vào việc hoàn thiện hệ thống quản lý của công ty. Tài liệu gốc nhấn mạnh sự cần thiết của KSNB để "giảm rủi ro cho tổ chức ở ngưỡng chấp nhận được".

1.1. Tầm Quan Trọng của Kiểm Soát Nội Bộ trong Ngành Bảo Hiểm

Ngành bảo hiểm, với đặc thù hoạt động phức tạp và rủi ro cao, đặc biệt cần đến KSNB hiệu quả. KSNB giúp quản lý rủi ro, đảm bảo tuân thủ pháp luật và các quy định, bảo vệ tài sản và lợi ích của cổ đông, khách hàng. PJICO, với mạng lưới rộng khắp và hoạt động đa dạng, đối mặt với nhiều thách thức trong việc quản lý và kiểm soát. KSNB đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo hoạt động kinh doanh ổn định và bền vững của công ty. KSNB giúp PJICO ứng phó với những biến động của thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh.

1.2. Mục Tiêu Nghiên Cứu Đề Tài Thạc Sĩ về Kiểm Soát Nội Bộ tại PJICO

Đề tài thạc sĩ kế toán về KSNB tại PJICO có mục tiêu chính là phân tích và đánh giá thực trạng KSNB tại công ty, từ đó đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện hệ thống KSNB. Nghiên cứu tập trung vào việc xác định những điểm mạnh và hạn chế trong hoạt động KSNB của PJICO, đồng thời đề xuất các giải pháp để khắc phục những hạn chế này và phát huy những điểm mạnh. Đề tài cũng hướng đến việc ứng dụng những kiến thức lý thuyết về KSNB vào thực tiễn hoạt động của PJICO.

II. Các Vấn Đề và Thách Thức KSNB tại Tổng Công Ty PJICO

Tổng Công Ty Cổ Phần Bảo Hiểm Petrolimex (PJICO), mặc dù là một doanh nghiệp hàng đầu trong ngành, vẫn đối mặt với nhiều vấn đề và thách thức trong hoạt động kiểm soát nội bộ (KSNB). Mạng lưới rộng lớn và quy trình nghiệp vụ phức tạp có thể tạo ra những kẽ hở trong hệ thống KSNB, dẫn đến rủi ro gian lận, sai sót và thất thoát tài sản. Bên cạnh đó, sự thay đổi liên tục của môi trường kinh doanh và các quy định pháp luật cũng đòi hỏi PJICO phải liên tục cập nhật và cải thiện hệ thống KSNB. Đề tài thạc sĩ cần làm rõ những vấn đề và thách thức này, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp. Theo tài liệu gốc, "mặc dù công ty đã thiết lập một số thủ tục kiểm soát nội bộ, tuy nhiên vì mạng lưới hệ thống khá rộng lớn nên vẫn còn những hạn chế".

2.1. Rủi Ro và Gian Lận trong Chu Trình Bán Hàng và Thu Tiền

Chu trình bán hàng và thu tiền là một trong những quy trình quan trọng nhất của PJICO, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro và gian lận. Rủi ro có thể phát sinh từ việc xác định doanh thu, quản lý công nợ phải thu, quy trình thu tiền và các hoạt động liên quan khác. Gian lận có thể xảy ra do sự thiếu sót trong KSNB, sự thông đồng giữa nhân viên và khách hàng, hoặc do các yếu tố bên ngoài khác. Việc kiểm soát chặt chẽ chu trình bán hàng và thu tiền là yếu tố then chốt để đảm bảo tính chính xác của báo cáo tài chính và bảo vệ lợi ích của PJICO. Đề tài thạc sĩ cần tập trung vào việc phân tích các rủi ro và gian lận tiềm ẩn trong quy trình này.

2.2. Đánh Giá Hiệu Quả Hoạt Động của Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ PJICO

Việc đánh giá hiệu quả hoạt động của hệ thống KSNB là một thách thức đối với PJICO. Cần có các tiêu chí và phương pháp đánh giá khách quan, chính xác để xác định mức độ hiệu quả của hệ thống KSNB. Việc đánh giá cần xem xét cả khía cạnh tuân thủ các quy định pháp luật và hiệu quả hoạt động kinh doanh. Kết quả đánh giá sẽ là cơ sở để PJICO điều chỉnh và cải thiện hệ thống KSNB một cách liên tục. Việc đánh giá KSNB cần được thực hiện thường xuyên và định kỳ để đảm bảo tính hiệu quả của hệ thống.

III. Phương Pháp Hoàn Thiện Kiểm Soát Nội Bộ tại PJICO COSO

Một trong những phương pháp phổ biến để hoàn thiện kiểm soát nội bộ (KSNB) là áp dụng khung COSO. COSO cung cấp một khung lý thuyết toàn diện về KSNB, bao gồm năm thành phần chính: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, và giám sát. Việc áp dụng khung COSO giúp Tổng Công Ty Cổ Phần Bảo Hiểm Petrolimex (PJICO) xây dựng một hệ thống KSNB mạnh mẽ, hiệu quả và phù hợp với đặc thù hoạt động của công ty. Đề tài thạc sĩ cần tập trung vào việc phân tích và đánh giá khả năng áp dụng khung COSO tại PJICO, đồng thời đề xuất các giải pháp để triển khai khung COSO một cách hiệu quả. Khái niệm về Kiểm soát nội bộ theo định nghĩa của COSO Committee of Sponsoring Organizations định nghĩa r ng Kiểm soát nội bộ là một quá trình do Hội đồng quản trị, ngƣời điều hành và các nhân viên chi phối, nó đƣợc thiết lập nh m cung cấp sự đảm bảo hợp lý hơn, với mục đích thực hiện các mục tiêu đƣợc nêu sau đây: Báo cáo tài chính đáng tin cậy; Hoạt động hữu hiệu và hiệu quả; Các luật lệ và các quy định đƣợc tuân thủ”.

3.1. Xây Dựng Môi Trường Kiểm Soát Mạnh Mẽ tại PJICO

Môi trường kiểm soát là nền tảng của hệ thống KSNB. Môi trường kiểm soát bao gồm các yếu tố như tính chính trực, đạo đức nghề nghiệp, năng lực của nhân viên, cơ cấu tổ chức và sự tham gia của ban quản lý. PJICO cần xây dựng một môi trường kiểm soát mạnh mẽ, tạo điều kiện cho việc thực hiện KSNB một cách hiệu quả. Cần chú trọng đến việc đào tạo và nâng cao nhận thức của nhân viên về KSNB. Đồng thời, ban quản lý cần thể hiện sự cam kết mạnh mẽ đối với KSNB.

3.2. Đánh Giá Rủi Ro và Thiết Kế Hoạt Động Kiểm Soát Phù Hợp

Việc đánh giá rủi ro là một bước quan trọng trong việc xây dựng hệ thống KSNB. PJICO cần xác định và đánh giá các rủi ro tiềm ẩn trong hoạt động kinh doanh của mình, từ đó thiết kế các hoạt động kiểm soát phù hợp để giảm thiểu rủi ro. Các hoạt động kiểm soát bao gồm các chính sách, thủ tục, quy trình và biện pháp kiểm tra được thiết kế để ngăn ngừa hoặc phát hiện sai sót và gian lận. Cần đảm bảo rằng các hoạt động kiểm soát được thực hiện một cách nhất quán và hiệu quả.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn KSNB Chu Trình Bán Hàng và Thu Tiền PJICO

Ứng dụng kiểm soát nội bộ (KSNB) vào chu trình bán hàng và thu tiền là một bước quan trọng để đảm bảo tính chính xác và minh bạch của hoạt động kinh doanh của Tổng Công Ty Cổ Phần Bảo Hiểm Petrolimex (PJICO). Việc kiểm soát chặt chẽ các bước trong chu trình này, từ khâu tiếp nhận yêu cầu bảo hiểm, thẩm định rủi ro, phát hành hợp đồng, thu phí bảo hiểm đến giải quyết bồi thường, giúp giảm thiểu rủi ro gian lận, sai sót và thất thoát tài sản. Đề tài thạc sĩ cần tập trung vào việc phân tích và đánh giá thực trạng KSNB trong chu trình bán hàng và thu tiền của PJICO, từ đó đề xuất các giải pháp để cải thiện hiệu quả hoạt động của quy trình này. Hoạt động kiểm soát đối với chu trình bán hàng và thu tiền của công ty là hết sức quan trọng và cần thiết. Mặc dù công ty đã thiết lập một số thủ tục kiểm soát nội bộ, tuy nhiên vì mạng lƣới hệ thống khá rộng lớn nên vẫn c n những hạn chế

4.1. Kiểm Soát Quy Trình Thu Phí Bảo Hiểm và Quản Lý Công Nợ

Quy trình thu phí bảo hiểm cần được kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo thu đúng, thu đủ và thu kịp thời. Việc quản lý công nợ phải thu cũng cần được thực hiện một cách hiệu quả để giảm thiểu rủi ro nợ xấu và thất thoát doanh thu. Cần có các biện pháp kiểm tra, đối chiếu và xác nhận số liệu thường xuyên để đảm bảo tính chính xác và minh bạch của thông tin. Việc áp dụng công nghệ thông tin vào quy trình thu phí và quản lý công nợ sẽ giúp nâng cao hiệu quả và giảm thiểu rủi ro.

4.2. Giải Quyết Bồi Thường và Kiểm Soát Chi Phí Bồi Thường

Quy trình giải quyết bồi thường cần được thực hiện một cách công bằng, minh bạch và tuân thủ đúng quy định của pháp luật và hợp đồng bảo hiểm. Chi phí bồi thường cần được kiểm soát chặt chẽ để tránh lãng phí và gian lận. Cần có các biện pháp kiểm tra, thẩm định và phê duyệt chặt chẽ để đảm bảo tính hợp lệ của các yêu cầu bồi thường. Việc áp dụng công nghệ thông tin vào quy trình giải quyết bồi thường sẽ giúp nâng cao hiệu quả và giảm thiểu chi phí.

V. Đề Xuất Giải Pháp Cải Thiện KSNB tại PJICO Đề Tài Thạc Sĩ

Dựa trên kết quả phân tích thực trạng và đánh giá hiệu quả hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB) tại Tổng Công Ty Cổ Phần Bảo Hiểm Petrolimex (PJICO), đề tài thạc sĩ cần đề xuất các giải pháp cụ thể và khả thi để cải thiện KSNB. Các giải pháp này cần phù hợp với đặc thù hoạt động của PJICO, đồng thời đảm bảo tính hiệu quả và khả thi trong thực tế. Bên cạnh đó, cần xem xét các yếu tố về chi phí và lợi ích khi triển khai các giải pháp này. Giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Petrolimex. Giải pháp hoàn thiện kiểm soát nội bộ chu trình bán hàng - thu tiền tại Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Petrolimex.

5.1. Tăng Cường Đào Tạo và Nâng Cao Năng Lực Nhân Viên Kế Toán

Đội ngũ nhân viên kế toán đóng vai trò quan trọng trong hệ thống KSNB. Việc tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực chuyên môn cho nhân viên kế toán là một giải pháp quan trọng để cải thiện KSNB. Cần tổ chức các khóa đào tạo về các quy định pháp luật, chuẩn mực kế toán, nghiệp vụ kế toán và các kỹ năng mềm khác. Đồng thời, cần tạo điều kiện cho nhân viên kế toán tham gia các khóa học nâng cao trình độ và cập nhật kiến thức mới.

5.2. Áp Dụng Công Nghệ Thông Tin vào Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ

Công nghệ thông tin đóng vai trò ngày càng quan trọng trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp. Việc áp dụng công nghệ thông tin vào hệ thống KSNB giúp nâng cao hiệu quả, giảm thiểu rủi ro và tiết kiệm chi phí. PJICO cần đầu tư vào các phần mềm kế toán, phần mềm quản lý rủi ro và các công cụ hỗ trợ KSNB khác. Đồng thời, cần đảm bảo tính bảo mật và an toàn của hệ thống thông tin.

VI. Kết Luận và Hướng Phát Triển KSNB Tại Tổng Công Ty PJICO

Đề tài thạc sĩ về kiểm soát nội bộ (KSNB) tại Tổng Công Ty Cổ Phần Bảo Hiểm Petrolimex (PJICO) đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá và cải thiện hệ thống quản lý của công ty. Nghiên cứu này cung cấp những thông tin hữu ích cho PJICO trong việc xây dựng một hệ thống KSNB mạnh mẽ, hiệu quả và phù hợp với đặc thù hoạt động của công ty. Bên cạnh đó, đề tài cũng là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà nghiên cứu và các doanh nghiệp khác trong ngành bảo hiểm. Kiểm soát nội bộ là những chính sách, thủ tục, quy định, quy trình đƣợc thiết kế để ngăn chặn gian lận, giảm thiểu sai sót, khuyến khích hiệu quả hoạt động và nh m đạt đƣợc sự tuân thủ các chính sách và quy trình đã đƣợc thiết lập.

6.1. Tầm Quan Trọng của Việc Duy Trì và Cải Tiến Liên Tục KSNB

Hệ thống KSNB không phải là một hệ thống tĩnh mà cần được duy trì và cải tiến liên tục để đáp ứng với những thay đổi của môi trường kinh doanh và các quy định pháp luật. PJICO cần xây dựng một quy trình đánh giá và cải tiến KSNB định kỳ để đảm bảo tính hiệu quả của hệ thống. Đồng thời, cần khuyến khích nhân viên đóng góp ý kiến và đề xuất các giải pháp để cải thiện KSNB.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo về Kiểm Soát Nội Bộ Trong Ngành Bảo Hiểm

Đề tài thạc sĩ này có thể là tiền đề cho các nghiên cứu tiếp theo về KSNB trong ngành bảo hiểm. Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc đánh giá tác động của KSNB đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các công ty bảo hiểm, hoặc nghiên cứu về các mô hình KSNB phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp bảo hiểm. Đồng thời, cần nghiên cứu về vai trò của công nghệ thông tin trong việc nâng cao hiệu quả của KSNB.

Tổng quan nghiên cứu

Kiểm soát nội bộ (KSNB) đóng vai trò thiết yếu trong việc nâng cao hiệu quả quản lý và giảm thiểu rủi ro trong doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu và biến động kinh tế hiện nay. Tại Việt Nam, Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Petrolimex (PJICO) là một trong những doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ, với mạng lưới rộng khắp và doanh thu tăng trưởng ổn định qua các năm 2021-2023. Năm 2023, tổng doanh thu của PJICO đạt 4.232 tỷ đồng, tăng 6,5% so với năm trước, đồng thời lợi nhuận kế toán trước thuế đạt 283,7 tỷ đồng, thể hiện sự phát triển bền vững và năng lực tài chính vững mạnh.

Tuy nhiên, chu trình bán hàng và thu tiền tại PJICO vẫn tồn tại những hạn chế trong kiểm soát nội bộ, ảnh hưởng đến tính chính xác của thông tin kế toán và hiệu quả hoạt động kinh doanh. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng KSNB chu trình bán hàng – thu tiền tại PJICO, xác định các điểm mạnh, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và giảm thiểu rủi ro trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào bộ phận Kế toán – Tài chính của PJICO, sử dụng số liệu chính thức từ năm 2021 đến 2023.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học để PJICO và các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ khác hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong ngành.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên mô hình kiểm soát nội bộ COSO 2013, trong đó hệ thống KSNB được cấu thành bởi năm thành phần chính: Môi trường kiểm soát, Đánh giá rủi ro, Hoạt động kiểm soát, Thông tin và truyền thông, Giám sát. Mỗi thành phần này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính hiệu quả và hiệu lực của hệ thống kiểm soát nội bộ.

• Môi trường kiểm soát: Bao gồm các giá trị đạo đức, phong cách quản lý, cơ cấu tổ chức và chính sách nhân sự, tạo nền tảng cho hệ thống KSNB.
• Đánh giá rủi ro: Nhận diện và phân tích các rủi ro có thể ảnh hưởng đến mục tiêu doanh nghiệp, đặc biệt là rủi ro trong chu trình bán hàng và thu tiền.
• Hoạt động kiểm soát: Các biện pháp, thủ tục nhằm ngăn ngừa và phát hiện sai phạm, gian lận trong các nghiệp vụ kinh doanh.
• Thông tin và truyền thông: Hệ thống thông tin đảm bảo tính chính xác, kịp thời và minh bạch trong việc truyền đạt các quy định, báo cáo tài chính và nghiệp vụ.
• Giám sát: Quá trình đánh giá liên tục và định kỳ để đảm bảo hệ thống KSNB hoạt động hiệu quả và kịp thời điều chỉnh khi phát hiện sai sót.

Ngoài ra, luận văn còn vận dụng các khái niệm chuyên ngành về chu trình bán hàng – thu tiền trong doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, đặc biệt là các rủi ro đặc thù như trục lợi bảo hiểm, sai sót trong lập hóa đơn, quản lý công nợ và thu tiền.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp nhằm đánh giá thực trạng KSNB tại PJICO.

• Nguồn dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông tin qua quan sát thực tế tại bộ phận Kế toán – Tài chính của PJICO, phỏng vấn và điều tra bằng bảng hỏi với các cán bộ quản lý, nhân viên phòng Tài chính – Kế toán, phòng Kinh doanh và các phòng ban liên quan. Bảng hỏi được thiết kế với các câu hỏi trắc nghiệm và mở, tập trung vào các thủ tục kiểm soát trong chu trình bán hàng – thu tiền.
• Nguồn dữ liệu thứ cấp: Sử dụng các báo cáo tài chính, hồ sơ năng lực, quy định nội bộ, hợp đồng kinh tế, biên bản nghiệm thu, hóa đơn GTGT, phiếu thu và biên bản đối chiếu công nợ của PJICO từ năm 2021 đến 2023.

Phương pháp phân tích bao gồm tổng hợp, so sánh số liệu tài chính qua các năm, phân tích định tính từ kết quả khảo sát và phỏng vấn, đồng thời sử dụng phần mềm thống kê để xử lý dữ liệu khảo sát. Quy trình nghiên cứu gồm ba bước chính: xây dựng cơ sở lý luận, thu thập và phân tích dữ liệu thực tế, đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống KSNB.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Môi trường kiểm soát tại PJICO được đánh giá khá hoàn thiện với cơ cấu tổ chức rõ ràng, chính sách nhân sự phù hợp, số lượng lao động 1.502 người với mức lương trung bình 27,2 triệu đồng/người/tháng, năng suất lao động bình quân 2,57 tỷ đồng/người/năm. Tuy nhiên, vẫn tồn tại sự thiếu nhất quán trong chỉ đạo giữa giám đốc và phó giám đốc, gây ảnh hưởng đến hiệu quả truyền thông nội bộ.

2. Hoạt động kiểm soát nội bộ trong chu trình bán hàng – thu tiền còn hạn chế khi một số nhân viên kiêm nhiệm nhiều công việc như tiếp nhận đơn hàng, xét duyệt bán chịu và thu tiền, vi phạm nguyên tắc phân công phân nhiệm. Khoảng 30% phiếu khảo sát cho thấy việc kiểm soát tín dụng chưa chặt chẽ, dẫn đến rủi ro tín dụng tăng cao.

3. Quản lý công nợ và thu hồi nợ chưa hiệu quả, với tỷ lệ nợ phải thu khó đòi chiếm khoảng 5% tổng công nợ, chưa được dự phòng đầy đủ. Việc lập hóa đơn sai sót về giá trị, tên khách hàng và thời hạn thanh toán chiếm khoảng 8% các trường hợp được khảo sát, ảnh hưởng đến tính chính xác của báo cáo tài chính.

4. Giám sát và đánh giá rủi ro chưa được thực hiện đồng bộ, Ban kiểm soát thiếu thành viên có chuyên môn tài chính kế toán, làm giảm hiệu quả kiểm tra, giám sát. Khoảng 40% nhân viên phản ánh sự nể nang trong Ban kiểm soát, ảnh hưởng đến tính độc lập và trách nhiệm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc chưa tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc kiểm soát nội bộ như phân công phân nhiệm và bất kiêm nhiệm, cũng như sự thiếu đồng bộ trong hệ thống thông tin và truyền thông nội bộ. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với các báo cáo cho thấy hoạt động kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ thường gặp khó khăn trong việc kiểm soát tín dụng và quản lý công nợ.

Việc nhân viên kiêm nhiệm nhiều chức năng làm tăng nguy cơ gian lận và sai sót, đồng thời làm giảm hiệu quả kiểm soát. Hơn nữa, sự thiếu chuyên môn trong Ban kiểm soát và sự thiếu độc lập trong hoạt động giám sát làm giảm khả năng phát hiện và xử lý kịp thời các rủi ro. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sai sót trong các khâu của chu trình bán hàng – thu tiền và bảng so sánh hiệu quả kiểm soát qua các năm 2021-2023.

Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp cái nhìn toàn diện về thực trạng KSNB tại PJICO, làm cơ sở để đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, giảm thiểu rủi ro và tăng cường sự minh bạch trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường phân công phân nhiệm và tuân thủ nguyên tắc bất kiêm nhiệm: Rà soát và điều chỉnh quy trình làm việc để đảm bảo mỗi nhân viên chỉ phụ trách một chức năng cụ thể trong chu trình bán hàng – thu tiền, giảm thiểu rủi ro gian lận và sai sót. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban Tổng Giám đốc và phòng Tổ chức nhân sự.

2. Nâng cao năng lực và chuyên môn cho Ban kiểm soát: Bổ sung thành viên có chuyên môn tài chính kế toán, tổ chức đào tạo nâng cao kỹ năng giám sát và đánh giá rủi ro. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát.

3. Hoàn thiện hệ thống thông tin và truyền thông nội bộ: Xây dựng quy trình truyền đạt thông tin thống nhất, minh bạch giữa các cấp quản lý và nhân viên, sử dụng công nghệ thông tin để cập nhật và giám sát dữ liệu kịp thời. Thời gian: 9 tháng; Chủ thể: Ban Công nghệ thông tin và Ban Truyền thông.

4. Tăng cường kiểm soát tín dụng và quản lý công nợ: Áp dụng các biện pháp kiểm soát chặt chẽ trong xét duyệt bán chịu, theo dõi công nợ và dự phòng nợ khó đòi phù hợp với thực tế kinh doanh. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Phòng Tài chính – Kế toán và Phòng Kinh doanh.

5. Xây dựng hệ thống đánh giá rủi ro định kỳ và báo cáo minh bạch: Thiết lập quy trình đánh giá rủi ro toàn diện, báo cáo kết quả kiểm tra kiểm soát định kỳ cho Ban Giám đốc và Hội đồng quản trị để kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: Ban Kiểm toán nội bộ và Ban Tổng Giám đốc.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ: Nghiên cứu giúp hiểu rõ thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát nội bộ, từ đó cải thiện quản trị rủi ro và tăng cường năng lực cạnh tranh.

2. Phòng Tài chính – Kế toán và Kiểm toán nội bộ: Cung cấp các phương pháp và quy trình kiểm soát nội bộ cụ thể trong chu trình bán hàng – thu tiền, giúp nâng cao chất lượng báo cáo tài chính và giảm thiểu sai sót.

3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Kế toán – Kiểm toán: Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng mô hình COSO trong thực tiễn doanh nghiệp bảo hiểm, đồng thời cung cấp dữ liệu thực tế và phân tích chuyên sâu.

4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức xếp hạng tín nhiệm: Hỗ trợ đánh giá năng lực tài chính và quản trị rủi ro của các doanh nghiệp bảo hiểm, từ đó xây dựng chính sách và tiêu chuẩn phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

1. Kiểm soát nội bộ là gì và tại sao quan trọng trong doanh nghiệp bảo hiểm?
   Kiểm soát nội bộ là hệ thống các chính sách, thủ tục nhằm đảm bảo hoạt động doanh nghiệp hiệu quả, tuân thủ pháp luật và bảo vệ tài sản. Trong bảo hiểm, KSNB giúp ngăn ngừa gian lận, sai sót và đảm bảo tính chính xác của báo cáo tài chính, từ đó nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh.

2. Chu trình bán hàng – thu tiền tại PJICO có những đặc điểm gì nổi bật?
   Chu trình này bao gồm tiếp nhận đơn hàng, xét duyệt bán chịu, giao hàng, lập hóa đơn, theo dõi công nợ và thu tiền. Đặc điểm nổi bật là sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ có tính vô hình, doanh thu được ghi nhận khi hợp đồng có hiệu lực và khách hàng chấp nhận thanh toán.

3. Những rủi ro chính trong chu trình bán hàng – thu tiền là gì?
   Rủi ro bao gồm mất đơn hàng, xét duyệt bán chịu không đúng, lập hóa đơn sai, quản lý công nợ kém, thu tiền bị chiếm dụng hoặc biển thủ. Các rủi ro này có thể dẫn đến sai lệch thông tin kế toán và tổn thất tài chính.

4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
   Luận văn sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp thu thập dữ liệu sơ cấp qua quan sát, phỏng vấn, bảng hỏi và dữ liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính, hồ sơ nội bộ. Phân tích dữ liệu bằng phương pháp tổng hợp, so sánh và thống kê.

5. Giải pháp nào được đề xuất để hoàn thiện KSNB tại PJICO?
   Các giải pháp gồm tăng cường phân công phân nhiệm, nâng cao năng lực Ban kiểm soát, hoàn thiện hệ thống thông tin nội bộ, kiểm soát tín dụng và công nợ chặt chẽ, xây dựng hệ thống đánh giá rủi ro định kỳ và báo cáo minh bạch.

Kết luận

• Kiểm soát nội bộ là yếu tố then chốt giúp PJICO nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và giảm thiểu rủi ro trong chu trình bán hàng – thu tiền.
• Môi trường kiểm soát tại PJICO tương đối hoàn thiện nhưng còn tồn tại hạn chế trong phân công nhiệm vụ và giám sát.
• Hoạt động kiểm soát nội bộ trong chu trình bán hàng – thu tiền cần được cải thiện để giảm thiểu sai sót và gian lận.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực kiểm soát, hoàn thiện hệ thống thông tin và tăng cường giám sát.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho PJICO và các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trong việc hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ, hướng tới phát triển bền vững.

Tiếp theo, PJICO nên triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 6-12 tháng và tiến hành đánh giá hiệu quả định kỳ. Các doanh nghiệp trong ngành bảo hiểm phi nhân thọ được khuyến khích tham khảo và áp dụng mô hình nghiên cứu này để nâng cao năng lực quản trị rủi ro.