Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh xã hội hiện đại, kỹ năng tranh luận ngày càng trở nên quan trọng, đặc biệt trong môi trường học thuật và nghề nghiệp. Tại Học viện Ngân hàng Việt Nam (BAV), môn học Kỹ năng tranh luận được đưa vào chương trình đào tạo ngành Ngôn ngữ Anh như một môn học tự chọn nhằm nâng cao khả năng trình bày, phản biện và tư duy phản biện của sinh viên. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm khảo sát thái độ của sinh viên ngành Ngôn ngữ Anh tại BAV đối với môn học Kỹ năng tranh luận. Tổng cộng có 81 sinh viên từ các khóa khác nhau đã hoàn thành khóa học và tham gia khảo sát. Kết quả cho thấy hơn 67% sinh viên đánh giá môn học là thú vị hoặc rất thú vị, đồng thời 59% đồng ý rằng môn học nên trở thành môn bắt buộc. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 30% sinh viên chưa thực sự tập trung trong giờ học và chưa thường xuyên luyện tập kỹ năng tranh luận bên ngoài lớp. Nghiên cứu tập trung vào sinh viên ngành Ngôn ngữ Anh tại BAV trong năm học 2020-2021, với mục tiêu làm rõ thái độ học tập, các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chương trình đào tạo, giúp sinh viên phát triển kỹ năng mềm thiết yếu, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh trong môi trường lao động hiện nay.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên lý thuyết về thái độ học tập, trong đó thái độ được định nghĩa là phản ứng đánh giá của cá nhân đối với một đối tượng, bao gồm các khía cạnh nhận thức, cảm xúc và hành vi. Gardner (1985) nhấn mạnh thái độ gắn liền với giá trị và niềm tin cá nhân, ảnh hưởng đến lựa chọn hành động trong học tập. Về kỹ năng tranh luận, tranh luận được hiểu là sự trao đổi ý kiến giữa hai quan điểm đối lập nhằm thuyết phục người nghe. Hai mô hình tranh luận phổ biến được áp dụng là British Parliamentary và Karl-Popper, mỗi mô hình có cấu trúc đội hình và vai trò diễn giả khác nhau, giúp sinh viên phát triển kỹ năng lập luận, phản biện và thuyết trình. Các khái niệm chính bao gồm: kỹ năng trình bày, phản biện, tư duy phản biện, kỹ năng nghe hiểu và kỹ năng giao tiếp bằng tiếng Anh. Ngoài ra, các phương pháp giảng dạy tranh luận như Role-Play, Four Corner Debate, Fish Bowl Debate được sử dụng để tăng cường sự tương tác và hứng thú học tập.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính, chủ yếu dựa trên khảo sát bằng bảng hỏi trực tuyến qua Google Form. Đối tượng nghiên cứu là 81 sinh viên ngành Ngôn ngữ Anh tại BAV đã hoàn thành môn Kỹ năng tranh luận trong năm học 2020-2021. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện thông qua các nhóm Facebook lớp học. Bảng hỏi gồm các câu hỏi đóng và mở nhằm đánh giá thái độ, hành vi và các yếu tố ảnh hưởng đến thái độ học tập. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm Microsoft Excel, sử dụng biểu đồ, bảng số liệu để minh họa và phân tích. Độ tin cậy và tính hợp lệ của bảng hỏi được đảm bảo qua đánh giá của chuyên gia và thử nghiệm sơ bộ với 5 sinh viên. Thời gian thu thập dữ liệu kéo dài một tuần, đảm bảo tính đại diện và độ chính xác cho kết quả nghiên cứu.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
- Thái độ chung đối với môn học: 26% sinh viên đánh giá môn học rất thú vị, 41% cho là thú vị, tổng cộng hơn 67% có thái độ tích cực. Chỉ 5% cảm thấy môn học kém hấp dẫn.
- Ý kiến về việc bắt buộc môn học: 59% sinh viên đồng ý hoặc rất đồng ý môn Kỹ năng tranh luận nên trở thành môn học bắt buộc, trong khi 17% phản đối.
- Đánh giá về giảng viên: 78% sinh viên cho rằng giảng viên hỗ trợ tốt trong quá trình học, chỉ 6% không đồng ý.
- Khả năng tiếp thu bài giảng: 60% sinh viên hiểu hoàn toàn nội dung giảng dạy, 36% hiểu một phần, 4% khó hiểu.
- Thái độ khi tranh luận: Khoảng 31% sinh viên cảm thấy không muốn tranh luận bằng tiếng Anh trước lớp, trong khi 34% sẵn sàng tham gia.
- Hành vi trong lớp học: 48% luôn chú ý và ghi chép, 44% tích cực đóng góp ý kiến, nhưng 30% thường làm việc riêng hoặc không tham gia.
- Tần suất luyện tập kỹ năng tranh luận ngoài giờ: Chỉ 10% luyện tập thường xuyên, 27% thỉnh thoảng, 61% hiếm khi hoặc không luyện tập.
- Lợi ích kỳ vọng: 65% kỳ vọng cải thiện tư duy phản biện, 62% nâng cao kỹ năng phân tích và nghiên cứu, 60% cải thiện kỹ năng thuyết trình, 57% cải thiện kỹ năng nói tiếng Anh.
- Yếu tố ảnh hưởng thái độ: 72% cho rằng khả năng nói tiếng Anh ảnh hưởng lớn nhất, tiếp theo là kỹ năng nghe (60%), phương pháp giảng dạy (54%), thiếu kiến thức về chủ đề tranh luận (54%), sợ sai và bị cười nhạo (38%), ít cơ hội luyện tập ngoài lớp (30%).
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy sinh viên ngành Ngôn ngữ Anh tại BAV nhìn nhận tích cực về môn Kỹ năng tranh luận, đồng thời nhận thức rõ tầm quan trọng của kỹ năng này đối với học tập và sự nghiệp tương lai. Tuy nhiên, sự thiếu tập trung trong lớp và tần suất luyện tập thấp ngoài giờ phản ánh sự thụ động và thiếu tự giác trong việc phát triển kỹ năng mềm. Nguyên nhân có thể do trình độ tiếng Anh chưa đồng đều, tâm lý e ngại khi tranh luận trước đám đông, cũng như phương pháp giảng dạy chưa hoàn toàn phù hợp với nhu cầu và sở thích của sinh viên. So với các nghiên cứu tương tự tại các trường đại học khác, kết quả này tương đồng về mặt thái độ tích cực nhưng cũng chỉ ra những hạn chế trong thực hành kỹ năng. Việc sử dụng các hoạt động tương tác như role-play và giải quyết tình huống được sinh viên đánh giá cao, cho thấy cần tăng cường các phương pháp giảng dạy sinh động để kích thích hứng thú học tập. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tròn thể hiện tỷ lệ thái độ tích cực, biểu đồ cột so sánh các yếu tố ảnh hưởng, và bảng số liệu minh họa hành vi trong lớp.
Đề xuất và khuyến nghị
- Tăng cường giải thích và hỗ trợ ngôn ngữ: Giảng viên cần giải thích kỹ các thuật ngữ tiếng Anh phức tạp, sử dụng ví dụ minh họa phù hợp với trình độ sinh viên để nâng cao khả năng tiếp thu.
- Đa dạng hóa phương pháp giảng dạy: Tăng cường các hoạt động tương tác như role-play, thảo luận nhóm, giải quyết tình huống để kích thích sự tham gia và hứng thú của sinh viên.
- Khuyến khích luyện tập ngoài giờ: Tổ chức câu lạc bộ tranh luận, các buổi luyện tập tự nguyện nhằm tạo môi trường thực hành kỹ năng tranh luận thường xuyên.
- Xây dựng môi trường học tập an toàn: Tạo không gian thân thiện, khuyến khích sinh viên tự tin phát biểu, giảm bớt áp lực tâm lý khi tranh luận trước đám đông.
- Phát triển kỹ năng tiếng Anh nền tảng: Tổ chức các lớp bổ trợ kỹ năng nghe, nói tiếng Anh chuyên sâu để nâng cao khả năng giao tiếp và phản biện.
Các giải pháp trên nên được triển khai trong vòng 1-2 năm học, với sự phối hợp giữa giảng viên, nhà trường và sinh viên nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo môn Kỹ năng tranh luận.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
- Giảng viên ngành Ngôn ngữ Anh và các khoa ngoại ngữ: Nghiên cứu cung cấp thông tin về thái độ và nhu cầu học tập của sinh viên, giúp điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp.
- Nhà quản lý giáo dục tại Học viện Ngân hàng: Tham khảo để xây dựng chính sách đào tạo kỹ năng mềm, đặc biệt là kỹ năng tranh luận, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo.
- Sinh viên ngành Ngôn ngữ Anh: Hiểu rõ tầm quan trọng của kỹ năng tranh luận, từ đó chủ động phát triển bản thân và lựa chọn môn học phù hợp.
- Các nhà nghiên cứu giáo dục và ngôn ngữ: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm về thái độ học tập và các yếu tố ảnh hưởng trong bối cảnh giáo dục Việt Nam, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.
Mỗi nhóm đối tượng có thể ứng dụng kết quả nghiên cứu để cải thiện hiệu quả giảng dạy, học tập và quản lý chương trình đào tạo.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao kỹ năng tranh luận lại quan trọng đối với sinh viên ngành Ngôn ngữ Anh?
Kỹ năng tranh luận giúp sinh viên phát triển tư duy phản biện, khả năng trình bày ý kiến rõ ràng và tự tin giao tiếp bằng tiếng Anh, hỗ trợ học tập và sự nghiệp sau này.Sinh viên có thái độ như thế nào đối với môn Kỹ năng tranh luận tại BAV?
Phần lớn sinh viên có thái độ tích cực, đánh giá môn học thú vị và cần thiết, tuy nhiên vẫn còn một số sinh viên chưa tự tin hoặc chưa tập trung trong giờ học.Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến thái độ học tập môn này?
Khả năng nói tiếng Anh được xác định là yếu tố ảnh hưởng lớn nhất, tiếp theo là kỹ năng nghe, phương pháp giảng dạy và sự tự tin khi tranh luận.Làm thế nào để sinh viên cải thiện kỹ năng tranh luận ngoài lớp học?
Sinh viên nên tham gia câu lạc bộ tranh luận, luyện tập qua các video tranh luận trực tuyến, và thực hành thường xuyên với bạn bè hoặc thầy cô.Giảng viên có thể áp dụng phương pháp nào để nâng cao hiệu quả giảng dạy?
Giảng viên nên sử dụng các hoạt động tương tác như role-play, thảo luận nhóm, giải quyết tình huống, đồng thời tạo môi trường học tập thân thiện, khuyến khích sinh viên phát biểu.
Kết luận
- Phần lớn sinh viên ngành Ngôn ngữ Anh tại BAV có thái độ tích cực đối với môn Kỹ năng tranh luận và nhận thức rõ lợi ích của môn học.
- Kỹ năng nói và nghe tiếng Anh là những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến thái độ và hiệu quả học tập môn này.
- Sinh viên còn hạn chế trong việc luyện tập kỹ năng tranh luận ngoài lớp và có một bộ phận chưa tự tin khi tranh luận trước đám đông.
- Các hoạt động tương tác như role-play và giải quyết tình huống được sinh viên đánh giá cao, nên được tăng cường trong giảng dạy.
- Cần triển khai các giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và khuyến khích sinh viên phát triển kỹ năng tranh luận một cách chủ động.
Tiếp theo, nhà trường và giảng viên nên phối hợp triển khai các đề xuất cải tiến trong vòng 1-2 năm học tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng đối tượng và phạm vi để nâng cao hiệu quả đào tạo kỹ năng mềm cho sinh viên. Đề nghị các bên liên quan chủ động áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm phát huy tối đa lợi ích của môn học.