Tổng quan nghiên cứu
Ung thư hiện là nguyên nhân tử vong đứng thứ hai trên thế giới, chỉ sau bệnh tim mạch, với khoảng 120.000 ca mắc mới mỗi năm tại Việt Nam và tỷ lệ này tiếp tục gia tăng. Tại Bệnh viện Tuệ Tĩnh, khoa Ung Bướu, nơi nghiên cứu được thực hiện, người bệnh ung thư chiếm tỷ lệ lớn trong số bệnh nhân điều trị nội trú. Nhu cầu chăm sóc điều dưỡng cho người bệnh ung thư ngày càng trở nên cấp thiết, đặc biệt trong bối cảnh hơn 50% bệnh nhân được phát hiện ở giai đoạn muộn, đòi hỏi chăm sóc giảm nhẹ toàn diện nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống. Mục tiêu nghiên cứu là khảo sát nhu cầu và mức độ đáp ứng nhu cầu chăm sóc điều dưỡng của người bệnh ung thư đang điều trị tại khoa Ung Bướu, Bệnh viện Tuệ Tĩnh trong giai đoạn từ tháng 7/2021 đến tháng 10/2022. Nghiên cứu nhằm cung cấp số liệu thực tiễn để nâng cao hiệu quả chăm sóc, góp phần giảm gánh nặng bệnh tật và cải thiện các chỉ số về hài lòng người bệnh, đồng thời hỗ trợ xây dựng chính sách chăm sóc điều dưỡng phù hợp tại các cơ sở y tế. Qua đó, nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển dịch vụ chăm sóc giảm nhẹ và nâng cao chất lượng điều trị ung thư tại Việt Nam.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên mô hình tháp nhu cầu của Maslow, phân loại nhu cầu của con người theo thứ bậc từ nhu cầu thể chất, an toàn, tình cảm, được tôn trọng đến nhu cầu tự hoàn thiện. Trong bối cảnh chăm sóc người bệnh ung thư, các nhu cầu này được cụ thể hóa thành nhu cầu về thông tin, hỗ trợ chăm sóc, giao tiếp quan hệ, hỗ trợ tinh thần và vật chất. Ngoài ra, khái niệm chăm sóc giảm nhẹ theo Tổ chức Y tế Thế giới được áp dụng, nhấn mạnh việc cải thiện chất lượng cuộc sống thông qua đánh giá toàn diện và điều trị các triệu chứng thể chất, tâm lý, xã hội và tinh thần. Các công cụ đánh giá nhu cầu như PNPC-sv, NEQ, SCNS và CNQ cũng được tham khảo để xây dựng bộ câu hỏi phù hợp với đối tượng nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang, tiến hành trên 160 người bệnh ung thư đang điều trị tại khoa Ung Bướu, Bệnh viện Tuệ Tĩnh từ tháng 7/2021 đến tháng 10/2022. Cỡ mẫu được tính toán dựa trên tỷ lệ nhu cầu chăm sóc giảm nhẹ 76,3% với sai số 7%, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy. Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được áp dụng, lựa chọn tất cả bệnh nhân đến điều trị tại khoa trong thời gian nghiên cứu. Dữ liệu được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp bằng bộ phiếu hỏi gồm 3 phần: thông tin nhân khẩu học, nhu cầu chăm sóc và mức độ đáp ứng nhu cầu. Các câu hỏi về nhu cầu có hai lựa chọn “có” hoặc “không”, trong khi mức độ đáp ứng được đánh giá theo ba mức “không”, “thỉnh thoảng” và “thường xuyên”. Số liệu được nhập và phân tích bằng phần mềm SPSS 20, sử dụng các thống kê mô tả và kiểm định Chi-square để đánh giá mối liên quan giữa các biến. Nghiên cứu tuân thủ các quy định đạo đức, đảm bảo sự tự nguyện và bảo mật thông tin người tham gia.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Đặc điểm nhân khẩu học: Trong 160 người bệnh, 66,2% là nữ, 59,4% trên 60 tuổi, với tuổi trung bình 60,5 ± 15,3. Phần lớn người bệnh có trình độ học vấn trung học phổ thông (38,8%) và cao đẳng, đại học (35,6%). Thu nhập chủ yếu từ 5-10 triệu đồng/tháng (85,6%), 89,4% đang có gia đình và 88,8% cư trú tại thành thị.
Nhu cầu chăm sóc điều dưỡng: Tỷ lệ người bệnh có nhu cầu cao về thông tin y tế đạt 86,2%, nhu cầu giao tiếp 85%, nhu cầu hỗ trợ tinh thần 85,6%, nhu cầu vật chất 85% và nhu cầu chăm sóc chung 65,6%. Nhu cầu cao hơn rõ rệt ở nhóm tuổi trên 60 (87,4%) so với dưới 60 (73,8%) với ý nghĩa thống kê (p<0,05). Nam giới có nhu cầu chăm sóc cao hơn nữ giới (90,7% so với 77,4%, p<0,05).
Mức độ đáp ứng nhu cầu: Tỷ lệ đáp ứng thường xuyên nhu cầu chăm sóc là 56,9%, nhu cầu thông tin 70%, giao tiếp 68,8%, hỗ trợ tinh thần 57,5%, trong khi nhu cầu vật chất chỉ được đáp ứng 38,1%. Sự đáp ứng nhu cầu vật chất thấp hơn nhiều so với các nhu cầu khác, cho thấy điểm yếu trong hệ thống chăm sóc hiện tại.
Mối liên quan các yếu tố: Không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về nhu cầu giữa các nhóm nơi cư trú và tình trạng hôn nhân (p>0,05), cho thấy nhu cầu chăm sóc là phổ biến và không phụ thuộc nhiều vào các yếu tố xã hội này.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu phản ánh thực trạng nhu cầu chăm sóc điều dưỡng đa dạng và cao ở người bệnh ung thư, đặc biệt là nhu cầu về thông tin và hỗ trợ tinh thần, phù hợp với các nghiên cứu trong và ngoài nước. Việc nhóm tuổi cao và nam giới có nhu cầu cao hơn có thể do mức độ bệnh nặng hơn hoặc sự khác biệt trong nhận thức và mong muốn chăm sóc. Mức độ đáp ứng nhu cầu vật chất thấp cho thấy hạn chế về nguồn lực và chính sách hỗ trợ vật chất cho người bệnh ung thư tại bệnh viện. So sánh với các nghiên cứu trước đây, tỷ lệ đáp ứng nhu cầu thông tin và chăm sóc tinh thần tương đối cao, thể hiện nỗ lực của nhân viên y tế trong việc cung cấp dịch vụ chăm sóc giảm nhẹ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhu cầu và mức độ đáp ứng theo từng yếu tố, giúp minh họa rõ ràng khoảng cách giữa nhu cầu và đáp ứng. Kết quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường nguồn lực và đào tạo nhân viên y tế để nâng cao chất lượng chăm sóc toàn diện cho người bệnh ung thư.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường đào tạo chuyên môn cho điều dưỡng: Đào tạo kỹ năng chăm sóc giảm nhẹ, giao tiếp và hỗ trợ tinh thần nhằm nâng cao tỷ lệ đáp ứng nhu cầu chăm sóc tinh thần và giao tiếp, thực hiện trong vòng 12 tháng, do Ban Giám đốc Bệnh viện phối hợp với khoa Điều dưỡng tổ chức.
Phát triển hệ thống cung cấp thông tin: Xây dựng tài liệu hướng dẫn, tổ chức các buổi tư vấn và hội thảo cho người bệnh và gia đình về bệnh ung thư và chăm sóc tại nhà, nhằm nâng cao tỷ lệ đáp ứng nhu cầu thông tin lên trên 85% trong 6 tháng tới, do khoa Ung Bướu và phòng Truyền thông thực hiện.
Cải thiện hỗ trợ vật chất: Thiết lập quỹ hỗ trợ vật chất cho người bệnh có hoàn cảnh khó khăn, phối hợp với các tổ chức xã hội và nhà tài trợ, mục tiêu tăng tỷ lệ đáp ứng nhu cầu vật chất lên ít nhất 60% trong 1 năm, do Ban Giám đốc Bệnh viện và phòng Công tác xã hội chủ trì.
Tăng cường chăm sóc cá nhân hóa: Áp dụng kế hoạch chăm sóc cá nhân dựa trên đánh giá nhu cầu từng bệnh nhân, đặc biệt nhóm tuổi cao và nam giới có nhu cầu cao, nhằm nâng cao sự hài lòng và chất lượng cuộc sống, triển khai thí điểm trong 6 tháng tại khoa Ung Bướu.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Nhân viên y tế và điều dưỡng: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về nhu cầu và mức độ đáp ứng chăm sóc, giúp cải thiện kỹ năng và phương pháp chăm sóc giảm nhẹ cho người bệnh ung thư.
Quản lý bệnh viện và nhà hoạch định chính sách: Thông tin về các yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu chăm sóc và mức độ đáp ứng giúp xây dựng chính sách, phân bổ nguồn lực hợp lý nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.
Nhà nghiên cứu và học viên ngành y tế: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang, công cụ đánh giá nhu cầu chăm sóc và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực điều dưỡng ung thư.
Tổ chức xã hội và các nhóm hỗ trợ bệnh nhân: Hiểu rõ nhu cầu đa dạng của người bệnh ung thư để thiết kế các chương trình hỗ trợ phù hợp, đặc biệt về mặt tinh thần và vật chất.
Câu hỏi thường gặp
Nhu cầu chăm sóc điều dưỡng của người bệnh ung thư bao gồm những gì?
Nhu cầu bao gồm thông tin y tế, hỗ trợ chăm sóc thể chất, giao tiếp quan hệ, hỗ trợ tinh thần và vật chất. Ví dụ, 86,2% người bệnh cần thông tin về bệnh và điều trị.Mức độ đáp ứng nhu cầu hiện nay ra sao?
Tỷ lệ đáp ứng thường xuyên nhu cầu thông tin là 70%, chăm sóc 56,9%, giao tiếp 68,8%, tinh thần 57,5%, nhưng hỗ trợ vật chất chỉ đạt 38,1%, cho thấy cần cải thiện đáng kể.Yếu tố nào ảnh hưởng đến nhu cầu chăm sóc?
Tuổi và giới tính có ảnh hưởng rõ rệt; người trên 60 tuổi và nam giới có nhu cầu cao hơn với ý nghĩa thống kê (p<0,05). Nơi cư trú và tình trạng hôn nhân không ảnh hưởng đáng kể.Phương pháp nghiên cứu được sử dụng là gì?
Nghiên cứu mô tả cắt ngang với cỡ mẫu 160 người bệnh, chọn mẫu thuận tiện, thu thập dữ liệu qua phỏng vấn trực tiếp và phân tích bằng SPSS 20.Làm thế nào để nâng cao mức độ đáp ứng nhu cầu chăm sóc?
Cần tăng cường đào tạo nhân viên y tế, phát triển hệ thống cung cấp thông tin, cải thiện hỗ trợ vật chất và áp dụng chăm sóc cá nhân hóa dựa trên đánh giá nhu cầu cụ thể của từng bệnh nhân.
Kết luận
- Nhu cầu chăm sóc điều dưỡng của người bệnh ung thư tại khoa Ung Bướu Bệnh viện Tuệ Tĩnh rất cao, đặc biệt về thông tin, giao tiếp và hỗ trợ tinh thần.
- Mức độ đáp ứng nhu cầu hiện tại chưa đồng đều, với hỗ trợ vật chất là lĩnh vực yếu nhất.
- Tuổi và giới tính là các yếu tố ảnh hưởng đáng kể đến nhu cầu chăm sóc.
- Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để cải thiện chất lượng chăm sóc giảm nhẹ và xây dựng chính sách hỗ trợ người bệnh ung thư.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đào tạo, phát triển hệ thống thông tin và hỗ trợ vật chất trong vòng 12 tháng nhằm nâng cao hiệu quả chăm sóc điều dưỡng.
Hành động ngay để nâng cao chất lượng chăm sóc và cải thiện cuộc sống cho người bệnh ung thư tại cơ sở y tế của bạn!