I. Tổng quan Khảo sát GPP tại Hải Phòng 2023 Đánh giá GPP
Chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân là mối quan tâm hàng đầu của Đảng và Nhà nước, trong đó ngành Dược đóng vai trò không thể thiếu. Trong những năm gần đây, ngành Dược đã có bước phát triển vượt bậc, cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu thuốc cho công tác khám chữa bệnh. Cùng với sự phát triển đó, mạng lưới bán lẻ thuốc ngày càng mở rộng, các loại hình bán lẻ thuốc như nhà thuốc, quầy thuốc, tủ thuốc của trạm y tế xã… đã không ngừng tăng lên trên khắp cả nước. Sự hoạt động của các cơ sở bán lẻ này đã góp phần tích cực trong việc đảm bảo cung ứng thuốc đến người dân một cách đầy đủ, kịp thời và giá cạnh tranh. Thực tế cho thấy, nhà thuốc thường là sự lựa chọn đầu tiên khi người bệnh gặp vấn đề về sức khỏe. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực thì hoạt động bán lẻ thuốc trên khắp cả nước vẫn còn nhiều bất cập.
1.1. Khái niệm GPP và tầm quan trọng trong ngành Dược
GPP (Good Pharmacy Practice) hay Thực hành tốt cơ sở bán lẻ thuốc là bộ tiêu chuẩn quan trọng trong ngành dược. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Liên đoàn Dược phẩm Quốc tế (FIP), GPP đáp ứng nhu cầu người dân, cung cấp dịch vụ chăm sóc tối ưu, dựa trên bằng chứng. Tại Việt Nam, GPP bảo đảm cung ứng, bán lẻ thuốc trực tiếp đến người sử dụng và khuyến khích sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả [5]. Việc tuân thủ GPP giúp nâng cao chất lượng dịch vụ và đảm bảo an toàn cho người sử dụng thuốc. Các nhà thuốc đạt chuẩn GPP là một yếu tố quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đảm bảo nguồn cung thuốc chất lượng và uy tín trên thị trường.
1.2. Lịch sử hình thành và phát triển của tiêu chuẩn GPP
Tiêu chuẩn GPP đã trải qua quá trình phát triển lâu dài trên thế giới. Hội đồng Y tế Thế giới lần thứ 39 thông qua Chiến lược thuốc sửa đổi của WHO vào năm 1986. Sau đó, FIP phát triển các tiêu chuẩn cho dịch vụ dược với tiêu đề “Thực hành tốt nhà thuốc trong nhà thuốc cộng đồng và bệnh viện” [24]. Đến năm 1997, tài liệu chung của FIP/WHO về Thực hành tốt nhà thuốc được xuất bản trong báo cáo thứ 35. Việt Nam cũng đã chủ động khám phá các khả năng hỗ trợ kỹ thuật để phát triển các tiêu chuẩn GPP. Năm 2011, FIP công bố bản cập nhật “Thực hành tốt nhà thuốc – GPP” [28].
II. Tiêu chuẩn GPP Hướng dẫn chi tiết cho nhà thuốc Hải Phòng
Để đảm bảo sự khang trang, chuyên nghiệp của nhà thuốc cũng như để đảm bảo việc cung ứng thuốc đến người dân có chất lượng, hiệu quả, ngày 24 tháng 01 năm 2007, Bộ Y tế đã lần đầu ban hành quyết định về nguyên tắc, tiêu chuẩn “Thực hành tốt nhà thuốc - GPP”. Trong quá trình triển khai, các quy định ngày càng được thay đổi để phù hợp hơn với nền kinh tế xã hội của Việt Nam và sự phát triển của ngành Dược. Gần đây nhất, ngày 22 tháng 01 năm 2018, thông tư 02/2018/TT-BYT quy định về Thực hành tốt cơ sở bán lẻ thuốc cũng đã được ra đời nhằm nhấn mạnh thêm vào việc thúc đẩy quá trình cải thiện và nâng cao chất lượng của các nhà thuốc.
2.1. Yêu cầu về nhân sự theo tiêu chuẩn GPP tại Hải Phòng
Nhân sự là yếu tố then chốt. Người phụ trách chuyên môn phải có bằng đại học dược và Chứng chỉ hành nghề dược. Cần cập nhật kiến thức chuyên môn thường xuyên và có mặt trong toàn bộ thời gian hoạt động. Nhà thuốc cần có đủ nguồn nhân lực đáp ứng quy mô hoạt động. Nhân viên bán lẻ thuốc phải có văn bằng chuyên môn dược từ trung cấp trở lên và tham gia các lớp đào tạo, cập nhật kiến thức. Điều này giúp đảm bảo cung cấp thông tin chính xác và tư vấn hiệu quả cho khách hàng về sử dụng thuốc.
2.2. Cơ sở vật chất và trang thiết bị cần thiết đạt GPP tại Hải Phòng
Địa điểm cố định, cao ráo, thoáng mát, an toàn, cách xa nguồn ô nhiễm. Khu vực hoạt động phải tách biệt. Diện tích tối thiểu 10m2. Cần khu vực trưng bày, bảo quản thuốc và khu vực trao đổi thông tin với người mua. Bố trí thêm khu vực ra lẻ thuốc, khu vực tư vấn riêng. Nếu kinh doanh thêm mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, dụng cụ y tế thì phải có khu vực riêng, không bày bán cùng với thuốc và có biển hiệu rõ ràng. Trang thiết bị bao gồm nhiệt kế, ẩm kế, thiết bị bảo quản thuốc phù hợp, tủ lạnh hoặc phương tiện bảo quản lạnh, dụng cụ ra lẻ và bao bì ra lẻ phù hợp. Ghi nhãn thuốc đầy đủ thông tin cần thiết. Điều này đảm bảo chất lượng thuốc và sự an toàn cho người sử dụng.
2.3. Hồ sơ sổ sách và tài liệu chuyên môn Đảm bảo tuân thủ GPP
Nhà thuốc cần có tài liệu hướng dẫn sử dụng thuốc cập nhật, các quy chế dược hiện hành, các thông báo liên quan của cơ quan quản lý dược để tra cứu khi cần. Sổ sách hoặc máy tính để quản lý nhập, xuất, tồn trữ, theo dõi số lô, hạn dùng, nguồn gốc của thuốc. Thông tin cần bao gồm: tên thuốc, số giấy phép lưu hành, số lô, hạn dùng, nhà sản xuất, nhà nhập khẩu, điều kiện bảo quản, nguồn gốc thuốc, số lượng nhập, bán, còn tồn của từng loại thuốc. Đối với thuốc kê đơn, cần thêm số hiệu đơn thuốc, người kê đơn và cơ sở hành nghề. Cần triển khai ứng dụng công nghệ thông tin, kết nối mạng, kiểm soát xuất xứ, giá cả, nguồn gốc thuốc mua vào, bán ra. Có cơ chế chuyển thông tin về việc mua bán thuốc, chất lượng thuốc giữa nhà cung cấp với khách hàng. .
III. Khảo sát GPP tại Hải Phòng 2023 Thực trạng và thách thức
Hải Phòng là một thành phố lớn với hệ thống bán lẻ thuốc đa dạng, vừa mang những đặc trưng chung của hệ thống bán lẻ thuốc trên toàn quốc, vừa có những đặc tính riêng của khu vực. Gần đây nhất, nghiên cứu của Đỗ Văn Tuân (2020) đã chỉ ra một vài tồn tại kể trên trong hoạt động của một số nhà thuốc trên địa bàn huyện An Dương, thành phố Hải Phòng như ghi chép hồ sơ sổ sách không đầy đủ, không đảm bảo nhiệt độ, độ ẩm trong bảo quản thuốc,. Điều này đã đặt ra câu hỏi, sau khi được cấp giấy chứng nhận GPP, liệu các nhà thuốc có tiếp tục tuân thủ đúng theo các quy định của Bộ Y tế trong thông tư 02/2018/TT-BYT hay không?
3.1. Những tồn tại trong thực hiện GPP tại nhà thuốc Hải Phòng
Mặc dù đã có nhiều nỗ lực, nhưng thực tế cho thấy vẫn còn tồn tại những vấn đề trong việc thực hiện GPP tại các nhà thuốc ở Hải Phòng. Nghiên cứu chỉ ra rằng, việc ghi chép hồ sơ sổ sách còn thiếu sót, không đảm bảo đầy đủ thông tin. Bên cạnh đó, việc kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm trong bảo quản thuốc chưa được thực hiện nghiêm túc. Điều này có thể ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả của thuốc, gây nguy hiểm cho người sử dụng. Việc nâng cao ý thức và trách nhiệm của các nhà thuốc là vô cùng quan trọng.
3.2. Nguyên nhân dẫn đến các tồn tại và thách thức trong duy trì GPP
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến những tồn tại này. Một phần do ý thức chấp hành quy định của một số chủ nhà thuốc còn hạn chế, chưa thực sự quan tâm đến việc duy trì tiêu chuẩn GPP sau khi đã được cấp chứng nhận. Bên cạnh đó, công tác kiểm tra, giám sát của cơ quan chức năng chưa thực sự hiệu quả, chưa đủ sức răn đe các hành vi vi phạm. Ngoài ra, áp lực cạnh tranh trên thị trường cũng khiến một số nhà thuốc tìm cách cắt giảm chi phí, dẫn đến việc không tuân thủ đầy đủ các quy định về GPP.
IV. Phương pháp khảo sát GPP và đánh giá tại Hải Phòng năm 2023
Để trả lời cho câu hỏi trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Khảo sát việc thực hiện Thực hành tốt cơ sở bán lẻ thuốc - GPP của các nhà thuốc trên địa bàn thành phố Hải Phòng năm 2023”, với mục tiêu sau: - Mô tả việc duy trì thực hiện GPP của các nhà thuốc trên địa bàn thành phố Hải Phòng về nhân sự, cơ sở vật chất – kỹ thuật và trang thiết bị - Mô tả việc duy trì thực hiện GPP của các nhà thuốc trên địa bàn thành phố Hải Phòng về hồ sơ sổ sách và tài liệu chuyên môn, nguồn thuốc và chất lượng thuốc.
4.1. Đối tượng và phạm vi khảo sát GPP tại Hải Phòng năm 2023
Nghiên cứu tập trung vào các nhà thuốc đã được cấp giấy chứng nhận GPP trên địa bàn thành phố Hải Phòng. Phạm vi khảo sát bao gồm việc đánh giá về nhân sự, cơ sở vật chất – kỹ thuật, trang thiết bị, hồ sơ sổ sách, tài liệu chuyên môn, nguồn thuốc và chất lượng thuốc. Nghiên cứu nhằm mục đích đánh giá một cách toàn diện về việc duy trì tiêu chuẩn GPP sau khi đã được công nhận.
4.2. Phương pháp thu thập và phân tích dữ liệu khảo sát GPP
Quá trình thu thập dữ liệu được thực hiện thông qua việc kiểm tra trực tiếp tại các nhà thuốc, sử dụng bộ công cụ đánh giá đã được chuẩn hóa. Dữ liệu thu thập được sẽ được xử lý và phân tích bằng các phương pháp thống kê mô tả để đưa ra những nhận định về thực trạng duy trì GPP. Các kết quả phân tích sẽ giúp làm rõ những điểm mạnh, điểm yếu trong việc thực hiện Thực hành tốt cơ sở bán lẻ thuốc.
4.3. Các chỉ số đánh giá tuân thủ GPP trong khảo sát
Việc đánh giá tuân thủ GPP dựa trên các chỉ số cụ thể, bao gồm: tỷ lệ nhà thuốc có đủ nhân sự đạt chuẩn, tỷ lệ nhà thuốc đáp ứng yêu cầu về cơ sở vật chất và trang thiết bị, tỷ lệ nhà thuốc ghi chép hồ sơ sổ sách đầy đủ, tỷ lệ nhà thuốc đảm bảo nguồn gốc và chất lượng thuốc. Các chỉ số này được sử dụng để đánh giá mức độ tuân thủ các quy định của Bộ Y tế về Thực hành tốt cơ sở bán lẻ thuốc.
V. Kết quả khảo sát Đánh giá thực tế GPP tại nhà thuốc Hải Phòng
Đề tài này sẽ phần nào đó giúp hiểu được thực trạng duy trì đáp ứng “Thực hành tốt nhà thuốc” của các cơ sở bán lẻ thuốc trên địa bàn thành phố Hải Phòng. Từ đó, chúng tôi đưa ra một số kiến nghị nhằm góp phần khắc phục những hạn chế trong hoạt động của các nhà thuốc đã được công nhận đạt tiêu chuẩn GPP, nâng cao chất lượng dịch vụ của các cơ sở bán lẻ thuốc tại Hải Phòng.
5.1. Tỷ lệ tuân thủ GPP về nhân sự cơ sở vật chất và trang thiết bị
Sau khi thu thập và phân tích dữ liệu, nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin chi tiết về tỷ lệ các nhà thuốc tuân thủ GPP về nhân sự, cơ sở vật chất và trang thiết bị. Các số liệu này sẽ cho thấy bức tranh tổng quan về mức độ đáp ứng các yêu cầu cơ bản của tiêu chuẩn GPP.
5.2. Tỷ lệ tuân thủ GPP về hồ sơ sổ sách nguồn thuốc và chất lượng
Nghiên cứu cũng sẽ đánh giá và công bố tỷ lệ tuân thủ GPP về hồ sơ sổ sách, nguồn thuốc và chất lượng. Các số liệu này sẽ phản ánh mức độ tuân thủ các quy định về quản lý và kiểm soát chất lượng thuốc, một yếu tố quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe người dân.
VI. Kết luận và kiến nghị Nâng cao chất lượng GPP tại Hải Phòng
Sau khi có kết quả khảo sát, nghiên cứu sẽ đưa ra những kết luận về thực trạng duy trì GPP tại các nhà thuốc ở Hải Phòng. Trên cơ sở đó, các kiến nghị cụ thể sẽ được đề xuất nhằm cải thiện và nâng cao chất lượng của các cơ sở bán lẻ thuốc, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
6.1. Giải pháp nâng cao ý thức tuân thủ GPP cho nhà thuốc Hải Phòng
Một trong những kiến nghị quan trọng là tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao ý thức tuân thủ GPP cho các nhà thuốc. Cần tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo chuyên đề để cập nhật kiến thức và chia sẻ kinh nghiệm về Thực hành tốt cơ sở bán lẻ thuốc.
6.2. Tăng cường kiểm tra giám sát việc thực hiện GPP tại Hải Phòng
Để đảm bảo việc tuân thủ GPP được thực hiện nghiêm túc, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của cơ quan chức năng. Việc kiểm tra nên được thực hiện định kỳ và đột xuất để phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm.
6.3. Kiến nghị hoàn thiện chính sách và quy định về GPP
Nghiên cứu cũng có thể đưa ra các kiến nghị về việc hoàn thiện chính sách và quy định về GPP, nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các nhà thuốc trong việc thực hiện và duy trì các tiêu chuẩn. Cần xem xét và điều chỉnh các quy định để phù hợp với thực tế và đảm bảo tính khả thi.
