I. Hệ thống kiểm soát nội bộ trong đơn vị dự toán Bộ Quốc phòng
Hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB) là một công cụ quan trọng trong quản lý tài chính và ngân sách tại các đơn vị dự toán trực thuộc Bộ Quốc phòng. Luận án tiến sĩ này tập trung phân tích cấu trúc, chức năng và hiệu quả của KSNB trong việc quản lý tài chính công, đặc biệt là trong lĩnh vực quốc phòng. Kiểm soát nội bộ không chỉ giúp đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm trong sử dụng ngân sách mà còn góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên. Luận án cũng đề cập đến các thách thức và hạn chế trong việc triển khai KSNB tại các đơn vị này, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện.
1.1. Lý luận chung về hệ thống kiểm soát nội bộ
Luận án bắt đầu với việc trình bày lý luận chung về hệ thống kiểm soát nội bộ, bao gồm các khái niệm cơ bản, mục tiêu và vai trò của KSNB trong quản lý tài chính. Kiểm soát nội bộ được định nghĩa là một hệ thống các quy trình, chính sách và thủ tục nhằm đảm bảo tính hiệu quả, tuân thủ và bảo vệ tài sản của đơn vị. Luận án cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của KSNB trong việc quản lý rủi ro và đảm bảo tính chính xác của báo cáo tài chính. Các yếu tố cấu thành KSNB như môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và giám sát cũng được phân tích chi tiết.
1.2. Đặc điểm của đơn vị dự toán trực thuộc Bộ Quốc phòng
Luận án phân tích đặc điểm của các đơn vị dự toán trực thuộc Bộ Quốc phòng, bao gồm cơ cấu tổ chức, quy trình quản lý tài chính và ngân sách. Các đơn vị này có nhiệm vụ quản lý và sử dụng ngân sách quốc phòng, đòi hỏi một hệ thống kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo hiệu quả và minh bạch. Luận án cũng chỉ ra các thách thức đặc thù như sự phức tạp trong quản lý dự án, rủi ro tài chính và yêu cầu tuân thủ các quy định pháp luật. Quản lý tài chính công và quản lý ngân sách là hai lĩnh vực trọng tâm được đề cập trong phần này.
II. Thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ tại các đơn vị dự toán Bộ Quốc phòng
Phần này của luận án tập trung vào thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ tại các đơn vị dự toán trực thuộc Bộ Quốc phòng. Thông qua các nghiên cứu thực tiễn, luận án đánh giá hiệu quả của KSNB trong việc quản lý tài chính và ngân sách. Các vấn đề như thiếu hụt nguồn lực, hạn chế trong việc áp dụng công nghệ thông tin và sự thiếu đồng bộ trong các quy trình kiểm soát được chỉ ra. Luận án cũng phân tích các ưu điểm và hạn chế của KSNB hiện tại, từ đó làm cơ sở cho các đề xuất hoàn thiện.
2.1. Môi trường kiểm soát và hệ thống thông tin kế toán
Luận án đánh giá môi trường kiểm soát và hệ thống thông tin kế toán tại các đơn vị dự toán. Môi trường kiểm soát bao gồm các yếu tố như văn hóa tổ chức, đạo đức nghề nghiệp và sự cam kết của lãnh đạo. Hệ thống thông tin kế toán được xem là công cụ quan trọng trong việc cung cấp thông tin chính xác và kịp thời cho quá trình ra quyết định. Tuy nhiên, luận án cũng chỉ ra các hạn chế như thiếu sự đồng bộ trong hệ thống thông tin và sự chậm trễ trong việc cập nhật dữ liệu.
2.2. Thủ tục kiểm soát và đánh giá rủi ro
Phần này tập trung vào thủ tục kiểm soát và đánh giá rủi ro tại các đơn vị dự toán. Các thủ tục kiểm soát bao gồm việc xét duyệt, phân quyền, kiểm tra và giám sát các hoạt động tài chính. Luận án cũng phân tích quy trình đánh giá rủi ro, bao gồm việc nhận diện, phân tích và đưa ra các biện pháp đối phó với rủi ro. Tuy nhiên, các hạn chế như thiếu sự chủ động trong đánh giá rủi ro và sự thiếu đồng bộ trong các thủ tục kiểm soát cũng được chỉ ra.
III. Giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ
Luận án đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại các đơn vị dự toán trực thuộc Bộ Quốc phòng. Các giải pháp này tập trung vào việc xây dựng môi trường kiểm soát vững mạnh, hoàn thiện hệ thống thông tin kế toán và nâng cao chất lượng công tác kiểm tra tài chính. Luận án cũng đề xuất các kiến nghị cụ thể đối với Kiểm toán Nhà nước, Quốc hội và Bộ Quốc phòng nhằm tăng cường hiệu quả của KSNB trong quản lý tài chính công.
3.1. Xây dựng môi trường kiểm soát vững mạnh
Luận án đề xuất việc xây dựng môi trường kiểm soát vững mạnh thông qua việc nâng cao nhận thức của lãnh đạo và nhân viên về tầm quan trọng của KSNB. Các biện pháp như đào tạo, nâng cao đạo đức nghề nghiệp và tăng cường sự cam kết của lãnh đạo được đề cập. Luận án cũng nhấn mạnh vai trò của việc xây dựng văn hóa tổ chức minh bạch và trách nhiệm.
3.2. Hoàn thiện hệ thống thông tin kế toán
Phần này tập trung vào việc hoàn thiện hệ thống thông tin kế toán thông qua việc áp dụng công nghệ thông tin hiện đại và xây dựng các quy trình chuẩn hóa. Luận án đề xuất việc tích hợp hệ thống thông tin kế toán với các hệ thống quản lý khác để đảm bảo tính đồng bộ và chính xác của dữ liệu. Các giải pháp như nâng cao năng lực của nhân viên kế toán và tăng cường bảo mật thông tin cũng được đề cập.
