Luận án tiến sĩ về pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập thể ở Việt Nam

• Tác giả: Vũ Thị Thu Hiền
• Người hướng dẫn: Nguyên Thị Kim Phụng
• Trường học: Trường Đại Học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Kinh Tế
• Đề tài: Giải Quyết Tranh Chấp Lao Động Tập Thể Tại Việt Nam: Nghiên Cứu Pháp Luật
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ luật học
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP LAO ĐỘNG TẬP THỂ VỀ LỢI ÍCH Ở VIỆT NAM
• 1.1. Khái quát chung về tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án
• 1.1.1. Tình hình nghiên cứu của các tác giả nước ngoài
• 1.1.2. Tình hình nghiên cứu của các tác giả trong nước
• 1.1.3. Đánh giá về sự liên quan của các công trình đã công bố với đề tài luận án
• 1.1.3.1. Sự liên quan của các công trình khoa học đã công bố với vấn đề lý luận về tranh chấp lao động tập thể về lợi ích và pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích
• 1.1.3.2. Sự liên quan của các công trình khoa học đã công bố với vấn đề thực trạng pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích ở Việt Nam
• 1.1.3.3. Sự liên quan của các công trình khoa học đã công bố với vấn đề hoàn thiện pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích ở Việt Nam
• 1.1.4. Những nội dung được luận án tập trung nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TRANH CHẤP LAO ĐỘNG TẬP THỂ VỀ LỢI ÍCH VÀ PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP LAO ĐỘNG TẬP THỂ VỀ LỢI ÍCH
• 2.1. Tranh chấp lao động tập thể về lợi ích
• 2.1.1. Tranh chấp lao động tập thể về lợi ích – hiện tượng khách quan trong nền kinh tế thị trường
• 2.1.2. Khái niệm và đặc điểm của tranh chấp lao động tập thể về lợi ích
• 2.1.3. Pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích
• 2.1.3.1. Mục đích điều chỉnh bằng pháp luật đối với việc giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích
• 2.1.3.2. Khái niệm pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích
• 2.1.3.3. Nội dung pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP LAO ĐỘNG TẬP THỂ VỀ LỢI ÍCH Ở VIỆT NAM
• 3.1. Nguyên tắc giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích
• 3.1.1. Tôn trọng, bảo đảm quyền tự quyết định của các bên trong quá trình giải quyết tranh chấp
• 3.1.2. Đảm bảo thực hiện thương lượng trực tiếp giữa các bên tranh chấp nhằm giải quyết hài hòa lợi ích của hai bên tranh chấp, ổn định sản xuất kinh doanh, bảo đảm trật tự và an toàn xã hội
• 3.1.3. Bảo đảm thực hiện hòa giải, trọng tài trên cơ sở tôn trọng quyền và lợi ích của hai bên tranh chấp, tôn trọng lợi ích chung của xã hội, không trái pháp luật
• 3.1.4. Giải quyết tranh chấp lao động công khai, minh bạch, khách quan, kịp thời, nhanh chóng và đúng pháp luật
• 3.1.5. Bảo đảm sự tham gia của đại diện các bên trong quá trình giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích
• 3.2. Chủ thể có thẩm quyền giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích
• 3.2.1. Hòa giải viên lao động
• 3.2.2. Hội đồng trọng tài lao động
• 3.2.3. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh
• 3.3. Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích
• 3.3.1. Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích ở doanh nghiệp được đình công
• 3.3.2. Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích ở doanh nghiệp không được đình công
• 4. CHƯƠNG 4: HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP LAO ĐỘNG TẬP THỂ VỀ LỢI ÍCH Ở VIỆT NAM
• 4.1. Những yêu cầu cơ bản đối với việc hoàn thiện pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích ở Việt Nam
• 4.1.1. Khắc phục những điểm bất hợp lý, bảo đảm tính khả thi của pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích ở Việt Nam
• 4.1.2. Hướng tới mục tiêu xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp trong bối cảnh kinh tế thị trường ở Việt Nam
• 4.1.3. Hướng tới mục tiêu phù hợp với các tiêu chuẩn lao động quốc tế về quan hệ lao động trong bối cảnh hội nhập quốc tế
• 4.2. Đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định của pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích
• 4.2.1. Sửa đổi định nghĩa về tranh chấp lao động tập thể về lợi ích
• 4.2.2. Sửa đổi, bổ sung các quy định về chủ thể có thẩm quyền giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích
• 4.2.3. Sửa đổi, bổ sung các quy định về trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích
• KẾT LUẬN
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• MỞ ĐẦU

I. Tổng quan về tình hình nghiên cứu pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích ở Việt Nam

Nghiên cứu về tranh chấp lao động tại Việt Nam đã thu hút sự quan tâm của nhiều tác giả trong và ngoài nước. Các công trình nghiên cứu đã chỉ ra rằng giải quyết tranh chấp lao động tập thể (TCLĐTT) về lợi ích là một vấn đề phức tạp, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế thị trường. Theo số liệu từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, số lượng các cuộc đình công đã gia tăng đáng kể từ năm 2006 đến nay, cho thấy sự cần thiết phải có một hệ thống pháp luật hiệu quả để điều chỉnh và giải quyết các tranh chấp này. Các tác giả nước ngoài như Chang Hee Lee đã có những đóng góp quan trọng trong việc phân tích tình hình TCLĐTT tại Việt Nam, từ đó đưa ra những khuyến nghị cho chính phủ và các bên liên quan.

1.1. Tình hình nghiên cứu của các tác giả nước ngoài

Các nghiên cứu từ nước ngoài chủ yếu tập trung vào việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tranh chấp lao động tại Việt Nam. Một trong những công trình tiêu biểu là bài tham luận của Chang Hee Lee, trong đó tác giả đã chỉ ra rằng pháp luật lao động hiện hành chưa đáp ứng kịp thời các yêu cầu thực tiễn. Điều này dẫn đến việc các bên liên quan thường xuyên phải sử dụng biện pháp đình công để bảo vệ quyền lợi của mình. Nghiên cứu này đã mở ra hướng đi mới cho việc cải cách pháp luật lao động tại Việt Nam, nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động và người sử dụng lao động.

1.2. Tình hình nghiên cứu của các tác giả trong nước

Tại Việt Nam, nhiều tác giả đã tiến hành nghiên cứu về giải quyết tranh chấp lao động tập thể, tập trung vào các khía cạnh lý luận và thực tiễn. Các công trình này đã chỉ ra rằng pháp luật lao động hiện hành còn nhiều bất cập, đặc biệt là trong việc xác định quyền lợi của người lao động và quy trình giải quyết tranh chấp. Nhiều nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, từ đó nâng cao hiệu quả trong việc giải quyết các TCLĐTT. Sự liên kết giữa lý luận và thực tiễn trong các nghiên cứu này là rất quan trọng, giúp các nhà làm luật có cái nhìn sâu sắc hơn về thực trạng và nhu cầu cải cách pháp luật.

II. Một số vấn đề lý luận về tranh chấp lao động tập thể về lợi ích và pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích

TCLĐTT về lợi ích là một hiện tượng phổ biến trong nền kinh tế thị trường, phản ánh sự xung đột giữa quyền lợi của người lao động và người sử dụng lao động. Pháp luật lao động cần có những quy định rõ ràng để điều chỉnh các tranh chấp này. Khái niệm và đặc điểm của TCLĐTT về lợi ích cần được làm rõ để có thể áp dụng hiệu quả trong thực tiễn. Mục đích của pháp luật giải quyết tranh chấp là bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên, đồng thời duy trì trật tự và ổn định trong quan hệ lao động. Việc nghiên cứu các quy định của pháp luật hiện hành và so sánh với các tiêu chuẩn quốc tế là cần thiết để xác định những điểm mạnh và yếu trong hệ thống pháp luật hiện tại.

2.1. Khái niệm và đặc điểm của tranh chấp lao động tập thể về lợi ích

TCLĐTT về lợi ích thường phát sinh khi người lao động yêu cầu cải thiện điều kiện làm việc hoặc tăng lương. Đặc điểm của loại tranh chấp này là tính tập thể, nghĩa là nhiều người lao động cùng tham gia. Điều này tạo ra sức mạnh cho người lao động trong việc thương lượng với người sử dụng lao động. Tuy nhiên, cũng chính vì tính chất tập thể mà việc giải quyết các tranh chấp này thường phức tạp hơn so với tranh chấp lao động cá nhân. Pháp luật lao động cần có những quy định cụ thể để đảm bảo quyền lợi cho người lao động trong các trường hợp này.

2.2. Pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích

Pháp luật hiện hành quy định rõ ràng về quy trình giải quyết TCLĐTT, từ thương lượng đến hòa giải và trọng tài. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều quy định chưa được thực hiện nghiêm túc, dẫn đến tình trạng đình công diễn ra thường xuyên. Việc cải thiện quy trình giải quyết tranh chấp là cần thiết để đảm bảo quyền lợi cho người lao động và người sử dụng lao động. Các cơ quan chức năng cần có sự phối hợp chặt chẽ để thực hiện các quy định này một cách hiệu quả, từ đó góp phần ổn định quan hệ lao động trong xã hội.

III. Thực trạng pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích ở Việt Nam

Thực trạng pháp luật giải quyết TCLĐTT về lợi ích tại Việt Nam cho thấy nhiều bất cập trong quy trình và thực thi pháp luật. Mặc dù có nhiều quy định nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động, nhưng việc thực hiện còn nhiều hạn chế. Các cuộc đình công thường xảy ra do người lao động không hài lòng với cách giải quyết của người sử dụng lao động. Điều này cho thấy sự cần thiết phải cải cách pháp luật để nâng cao hiệu quả giải quyết tranh chấp. Các cơ quan chức năng cần có những biện pháp cụ thể để đảm bảo quyền lợi cho người lao động và duy trì trật tự trong quan hệ lao động.

3.1. Nguyên tắc giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích

Nguyên tắc đầu tiên trong giải quyết TCLĐTT là tôn trọng quyền tự quyết định của các bên. Điều này có nghĩa là cả người lao động và người sử dụng lao động đều có quyền tham gia vào quá trình thương lượng và đưa ra yêu cầu của mình. Nguyên tắc thứ hai là đảm bảo thực hiện thương lượng trực tiếp giữa các bên, nhằm tìm ra giải pháp hài hòa cho cả hai bên. Việc thực hiện các nguyên tắc này không chỉ giúp giải quyết tranh chấp một cách hiệu quả mà còn góp phần xây dựng mối quan hệ lao động bền vững.

3.2. Quy trình giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích

Quy trình giải quyết TCLĐTT bao gồm nhiều bước, từ thương lượng, hòa giải đến trọng tài. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều bước trong quy trình này chưa được thực hiện đúng cách. Nhiều cuộc đình công diễn ra mà không qua các bước hòa giải cần thiết, dẫn đến tình trạng căng thẳng giữa người lao động và người sử dụng lao động. Cần có sự cải cách trong quy trình này để đảm bảo rằng mọi tranh chấp đều được giải quyết một cách công bằng và hợp lý.

IV. Hoàn thiện pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích ở Việt Nam

Việc hoàn thiện pháp luật giải quyết TCLĐTT về lợi ích là một yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh hiện nay. Các quy định hiện hành cần được sửa đổi, bổ sung để phù hợp với thực tiễn và đáp ứng nhu cầu của người lao động. Cần có những biện pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết tranh chấp, từ đó góp phần ổn định quan hệ lao động. Các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các quy định này một cách hiệu quả, từ đó tạo ra môi trường làm việc công bằng và bền vững.

4.1. Những yêu cầu cơ bản đối với việc hoàn thiện pháp luật

Yêu cầu đầu tiên là đảm bảo tính khả thi của các quy định pháp luật. Các quy định cần phải rõ ràng, dễ hiểu và dễ thực hiện. Yêu cầu thứ hai là cần có sự đồng bộ giữa các quy định pháp luật khác nhau, nhằm tránh tình trạng mâu thuẫn và chồng chéo. Cuối cùng, cần có sự tham gia của các bên liên quan trong quá trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật, từ đó đảm bảo rằng các quy định được xây dựng dựa trên nhu cầu thực tế của người lao động và người sử dụng lao động.

4.2. Đề xuất sửa đổi bổ sung một số quy định của pháp luật

Cần xem xét sửa đổi định nghĩa về TCLĐTT để phù hợp với thực tiễn. Đồng thời, cần bổ sung các quy định về quyền và nghĩa vụ của các bên trong quá trình giải quyết tranh chấp. Việc sửa đổi các quy định này sẽ giúp nâng cao hiệu quả giải quyết tranh chấp, từ đó góp phần ổn định quan hệ lao động và bảo vệ quyền lợi của người lao động.