Tổng quan nghiên cứu
Chăm sóc người bệnh (CSNB) là một yếu tố then chốt trong quá trình điều trị và phục hồi sức khỏe, đặc biệt trong bối cảnh bệnh viện đa khoa hiện đại. Tại Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí, mô hình chăm sóc người bệnh theo đội đã được triển khai từ năm 1998 và mở rộng ra toàn bộ các khoa lâm sàng từ năm 2005-2006. Mô hình này bao gồm sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ, điều dưỡng, hộ sinh, kỹ thuật viên phục hồi chức năng và người nhà người bệnh nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc toàn diện. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 3 đến tháng 6 năm 2013 tại 15 khoa lâm sàng của bệnh viện nhằm đánh giá thực hiện một số quy định của đội chăm sóc, phân tích ưu điểm, khó khăn, thách thức trong triển khai mô hình, đồng thời xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện mô hình.
Mục tiêu nghiên cứu cụ thể gồm: (1) Đánh giá thực hiện các quy định của đội chăm sóc tại các khoa lâm sàng; (2) Phân tích các ưu điểm, khó khăn, thách thức trong triển khai mô hình; (3) Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện mô hình chăm sóc theo đội. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu thực tiễn, làm cơ sở để hoàn thiện mô hình chăm sóc, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và sự hài lòng của người bệnh. Với tổng số 36 đội chăm sóc, 71 điều dưỡng viên, 36 điều dưỡng đội trưởng và 216 người bệnh được khảo sát, nghiên cứu góp phần đánh giá toàn diện hoạt động chăm sóc theo đội tại bệnh viện, từ đó đề xuất các giải pháp cải tiến phù hợp.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình chăm sóc người bệnh toàn diện, trong đó nhấn mạnh vai trò của mô hình chăm sóc theo đội. Theo học thuyết của Leininger, chăm sóc là yếu tố không thể thiếu trong điều trị, có thể diễn ra độc lập hoặc phối hợp với điều trị y tế. Mô hình chăm sóc theo đội được phát triển từ những năm 1950, bao gồm các thành viên đa ngành như bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên phục hồi chức năng và người nhà người bệnh, với điều dưỡng có trình độ chuyên môn cao làm đội trưởng. Mô hình này khắc phục nhược điểm của các mô hình chăm sóc truyền thống bằng cách tăng cường phối hợp, chia sẻ thông tin và lập kế hoạch chăm sóc chung.
Các khái niệm chính được áp dụng gồm:
- Chăm sóc người bệnh toàn diện: đáp ứng nhu cầu thể chất, tinh thần, xã hội của người bệnh một cách đồng bộ và liên tục.
- Phân cấp chăm sóc người bệnh: chia thành cấp I (người bệnh nặng, nguy kịch), cấp II (người bệnh có hạn chế trong hoạt động hàng ngày), cấp III (người bệnh tự chăm sóc được).
- Vai trò và chức năng của điều dưỡng: bao gồm chức năng độc lập (lập kế hoạch, thực hiện chăm sóc), chức năng phụ thuộc (thực hiện y lệnh bác sĩ) và chức năng phối hợp (hợp tác với các nhân viên y tế khác).
- Quy định về mô hình chăm sóc theo đội: phân công nhiệm vụ rõ ràng, tổ chức đi buồng đội chăm sóc, phối hợp thảo luận kế hoạch chăm sóc và phân cấp chăm sóc người bệnh.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp phương pháp định lượng và định tính, tiến hành tại 15 khoa lâm sàng của Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí từ tháng 3 đến tháng 6 năm 2013.
Nguồn dữ liệu:
- Số liệu thứ cấp từ báo cáo nhân lực, giường bệnh và bảng phân công nhân lực quý I năm 2013.
- Quan sát trực tiếp 36 đội chăm sóc đi buồng.
- Phát vấn 36 điều dưỡng đội trưởng, 71 điều dưỡng viên và 216 người bệnh nội trú được thông báo ra viện.
- Phỏng vấn sâu 2 lãnh đạo bệnh viện và 4 cuộc thảo luận nhóm với 36 đối tượng gồm bác sĩ trưởng/phó khoa, điều dưỡng trưởng khoa, điều dưỡng đội trưởng, điều dưỡng viên và người nhà người bệnh.
Cỡ mẫu và chọn mẫu:
- Toàn bộ 36 đội chăm sóc tại 15 khoa được quan sát.
- Toàn bộ điều dưỡng đội trưởng và điều dưỡng viên có mặt trong buổi quan sát được phát vấn.
- Người bệnh được chọn theo mẫu phân tầng dựa trên số giường bệnh và tỷ lệ người bệnh được thông báo ra viện, tổng số 216 người bệnh.
Phương pháp phân tích:
- Sử dụng phần mềm SPSS 16.0 để phân tích thống kê mô tả, kiểm định chi bình phương, tính tỷ suất chênh (OR) và khoảng tin cậy 95%.
- Phân tích định tính theo chủ đề từ dữ liệu phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm.
- Tiêu chuẩn đánh giá dựa trên quy định của bệnh viện về mô hình chăm sóc theo đội và Thông tư 07/2011/TT-BYT của Bộ Y tế.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Thực hiện quy định đi buồng của đội chăm sóc:
- 100% đội có đầy đủ thành viên tham dự và đảm bảo thời gian đi buồng theo quy định.
- 94,4% đội đạt yêu cầu về tổ chức đi buồng do điều dưỡng đội trưởng chủ trì.
- 100% đội đạt yêu cầu về báo cáo diễn biến và thông số sống người bệnh.
- Tuy nhiên, 52,8% đội không đạt yêu cầu về báo cáo tâm lý và nguyện vọng người bệnh.
- Việc thảo luận phân cấp chăm sóc người bệnh trong đội còn hạn chế, với 63,9% đội không đạt yêu cầu.
Thực hiện nhiệm vụ của bác sĩ trong đội chăm sóc:
- 83,3% bác sĩ thực hiện đầy đủ nhiệm vụ trong đội.
- Các nhiệm vụ chưa thực hiện tốt gồm thảo luận kế hoạch chăm sóc (64%), đôn đốc trật tự vệ sinh (52,7%), thảo luận phân cấp chăm sóc (50%) và tư vấn giáo dục sức khỏe (44,4%).
Thực hiện nhiệm vụ của điều dưỡng viên (ĐDV):
- 100% ĐDV thực hiện nhiệm vụ đạt yêu cầu.
- Tỷ lệ thực hiện tốt cao nhất là tư vấn, giáo dục sức khỏe (80,6%) và đôn đốc giữ vệ sinh trật tự buồng bệnh (77,8%).
- Tuy nhiên, quản lý, giám sát người nhà người bệnh hỗ trợ chăm sóc còn yếu, chỉ đạt 25%.
Thực hiện nhiệm vụ của điều dưỡng đội trưởng:
- 67,6% ĐDV đánh giá đội trưởng đôn đốc, chủ trì buổi đi buồng hàng ngày tốt.
- 81,7% cho rằng đội trưởng phân công nhiệm vụ chưa phù hợp với trình độ và khối lượng công việc của ĐDV.
- 57,7% đội trưởng trực tiếp chăm sóc người bệnh nặng hàng ngày.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy mô hình chăm sóc theo đội tại Bệnh viện Uông Bí đã được tổ chức và thực hiện tương đối tốt, đặc biệt trong việc duy trì cơ cấu đội và báo cáo các thông tin hành chính, diễn biến bệnh và thông số sống người bệnh. Tuy nhiên, việc báo cáo về tâm lý, nguyện vọng người bệnh và thảo luận phân cấp chăm sóc còn hạn chế, phản ánh sự thiếu chú trọng đến khía cạnh chăm sóc toàn diện, đặc biệt là chăm sóc tinh thần và sự tham gia của người bệnh trong kế hoạch chăm sóc.
So sánh với các nghiên cứu quốc tế, như nghiên cứu tại Nhật Bản và Trung Quốc, mối quan hệ hợp tác giữa bác sĩ và điều dưỡng cũng là yếu tố ảnh hưởng lớn đến chất lượng chăm sóc và sự hài lòng nghề nghiệp của điều dưỡng. Tại Bệnh viện Uông Bí, sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa bác sĩ và điều dưỡng trong thảo luận phân cấp chăm sóc là điểm cần cải thiện.
Vai trò của điều dưỡng đội trưởng được khẳng định là rất quan trọng trong việc điều hành đội, nhưng trình độ chuyên môn và kỹ năng quản lý còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả phân công và giám sát công việc. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trong nước cho thấy đội trưởng có trình độ trung học chiếm tỷ lệ cao và chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu quản lý.
Việc quản lý, giám sát người nhà người bệnh còn yếu cũng là thách thức lớn, trong khi người nhà đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc tại bệnh viện Việt Nam. Đây là điểm khác biệt so với mô hình chăm sóc theo đội trên thế giới và cần được chú trọng hơn trong đào tạo và quản lý.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ đạt yêu cầu của các nội dung báo cáo, nhiệm vụ của bác sĩ, điều dưỡng viên và điều dưỡng đội trưởng, giúp minh họa rõ ràng các điểm mạnh và hạn chế trong thực hiện mô hình.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực điều dưỡng đội trưởng
- Tổ chức các lớp đào tạo liên tục về kỹ năng quản lý, phân công công việc và giám sát cho điều dưỡng đội trưởng.
- Mục tiêu: nâng tỷ lệ phân công phù hợp lên trên 90% trong vòng 12 tháng.
- Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo và Phòng Điều dưỡng bệnh viện.
Cải thiện phối hợp giữa bác sĩ và điều dưỡng trong thảo luận kế hoạch chăm sóc và phân cấp chăm sóc
- Xây dựng quy trình giao ban đi buồng đội chăm sóc có sự tham gia đầy đủ của bác sĩ và điều dưỡng.
- Mục tiêu: tăng tỷ lệ thảo luận phân cấp chăm sóc đạt yêu cầu lên 80% trong 6 tháng.
- Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc bệnh viện, trưởng khoa.
Nâng cao chất lượng báo cáo tâm lý, nguyện vọng người bệnh
- Đào tạo điều dưỡng viên về kỹ năng giao tiếp, thu thập thông tin tâm lý người bệnh.
- Áp dụng bảng kiểm tra chuẩn trong buổi đi buồng để đảm bảo báo cáo đầy đủ.
- Mục tiêu: giảm tỷ lệ không đạt yêu cầu về báo cáo tâm lý xuống dưới 20% trong 1 năm.
- Chủ thể thực hiện: Phòng Điều dưỡng, các khoa lâm sàng.
Tăng cường quản lý, giám sát người nhà người bệnh hỗ trợ chăm sóc
- Xây dựng quy định rõ ràng về vai trò, trách nhiệm của người nhà trong chăm sóc và giám sát thực hiện.
- Tổ chức các buổi hướng dẫn, giáo dục sức khỏe cho người nhà người bệnh.
- Mục tiêu: nâng tỷ lệ giám sát người nhà đạt yêu cầu lên 70% trong 9 tháng.
- Chủ thể thực hiện: Điều dưỡng đội trưởng, phòng Điều dưỡng.
Xây dựng hệ thống khen thưởng, động viên cho cá nhân và tập thể xuất sắc trong chăm sóc theo đội
- Thiết lập tiêu chí đánh giá và tổ chức hội nghị thường niên để chia sẻ kinh nghiệm, khen thưởng.
- Mục tiêu: tăng động lực làm việc và sự hài lòng nghề nghiệp của nhân viên y tế.
- Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc bệnh viện, phòng Tổ chức cán bộ.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Lãnh đạo bệnh viện và các khoa lâm sàng
- Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến mô hình chăm sóc theo đội, từ đó xây dựng chính sách, quy trình phù hợp để nâng cao chất lượng chăm sóc.
- Use case: Áp dụng các giải pháp đề xuất để cải thiện hiệu quả hoạt động đội chăm sóc.
Điều dưỡng viên và điều dưỡng đội trưởng
- Lợi ích: Nắm bắt vai trò, nhiệm vụ và kỹ năng cần thiết trong mô hình chăm sóc theo đội, nâng cao năng lực quản lý và phối hợp.
- Use case: Tham gia các khóa đào tạo, áp dụng quy trình chăm sóc toàn diện, tăng cường giao tiếp với người bệnh và đồng nghiệp.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành y tế công cộng, quản lý bệnh viện
- Lợi ích: Có tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, cũng như các kết quả thực tiễn về mô hình chăm sóc theo đội.
- Use case: Phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo hoặc áp dụng mô hình nghiên cứu tương tự tại các cơ sở y tế khác.
Cơ quan quản lý y tế và các tổ chức đào tạo
- Lợi ích: Cung cấp bằng chứng khoa học để xây dựng các văn bản hướng dẫn, chính sách đào tạo và phát triển nguồn nhân lực y tế.
- Use case: Xây dựng chương trình đào tạo điều dưỡng đội trưởng, ban hành quy định về chăm sóc người bệnh theo đội trên phạm vi rộng hơn.
Câu hỏi thường gặp
Mô hình chăm sóc người bệnh theo đội là gì?
Mô hình chăm sóc theo đội là hình thức tổ chức chăm sóc người bệnh với sự phối hợp của nhiều thành viên đa ngành như bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên và người nhà người bệnh, do điều dưỡng có trình độ chuyên môn cao làm đội trưởng điều hành. Mô hình này giúp chăm sóc toàn diện, liên tục và hiệu quả hơn so với các mô hình truyền thống.Tại sao việc báo cáo tâm lý, nguyện vọng người bệnh còn hạn chế?
Nguyên nhân chính là do bác sĩ thường chỉ quan tâm đến diễn biến bệnh lý, điều dưỡng viên có thể chưa được đào tạo đầy đủ về kỹ năng giao tiếp và thu thập thông tin tâm lý, đồng thời áp lực công việc và thói quen báo cáo cũng ảnh hưởng đến chất lượng thông tin thu thập.Điều dưỡng đội trưởng có vai trò gì trong mô hình chăm sóc theo đội?
Điều dưỡng đội trưởng chịu trách nhiệm quản lý, điều hành hoạt động của đội chăm sóc, phân công nhiệm vụ phù hợp, giám sát thực hiện kế hoạch chăm sóc, phối hợp với bác sĩ và các thành viên khác để đảm bảo chăm sóc người bệnh toàn diện và hiệu quả.Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện mô hình chăm sóc theo đội?
Bao gồm trình độ chuyên môn và kỹ năng quản lý của điều dưỡng đội trưởng, sự phối hợp giữa bác sĩ và điều dưỡng, số lượng và chất lượng nhân lực, áp lực công việc, sự ủng hộ của lãnh đạo bệnh viện và các phòng chức năng, cũng như sự tham gia của người nhà người bệnh.Làm thế nào để nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh theo đội?
Cần tăng cường đào tạo nâng cao năng lực cho điều dưỡng đội trưởng và điều dưỡng viên, cải thiện phối hợp giữa các thành viên trong đội, chú trọng báo cáo đầy đủ các khía cạnh chăm sóc, đặc biệt là tâm lý người bệnh, đồng thời xây dựng hệ thống giám sát, khen thưởng và động viên phù hợp.
Kết luận
- Mô hình chăm sóc người bệnh theo đội tại Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí được tổ chức và thực hiện tương đối tốt, đặc biệt trong việc duy trì cơ cấu đội và báo cáo các thông tin hành chính, diễn biến bệnh và thông số sống người bệnh.
- Việc báo cáo tâm lý, nguyện vọng người bệnh và thảo luận phân cấp chăm sóc còn hạn chế, cần được cải thiện để nâng cao chất lượng chăm sóc toàn diện.
- Điều dưỡng đội trưởng giữ vai trò quan trọng trong quản lý và điều hành đội, tuy nhiên trình độ chuyên môn và kỹ năng quản lý còn hạn chế ảnh hưởng đến hiệu quả phân công và giám sát.
- Quản lý, giám sát người nhà người bệnh hỗ trợ chăm sóc còn yếu, cần tăng cường đào tạo và quy định rõ ràng.
- Các giải pháp đề xuất tập trung vào nâng cao năng lực điều dưỡng đội trưởng, cải thiện phối hợp trong đội, tăng cường báo cáo và giám sát, đồng thời xây dựng hệ thống khen thưởng nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh toàn diện.
Tiếp theo, bệnh viện cần triển khai các chương trình đào tạo, xây dựng quy trình phối hợp chặt chẽ và tổ chức đánh giá định kỳ để đảm bảo mô hình chăm sóc theo đội phát huy hiệu quả tối ưu. Các cơ sở y tế khác có thể tham khảo kết quả nghiên cứu để áp dụng và phát triển mô hình phù hợp với điều kiện thực tế. Để biết thêm chi tiết và hỗ trợ triển khai, quý độc giả và các đơn vị có thể liên hệ phòng Điều dưỡng Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí.