Tổng quan nghiên cứu

Công tác chăm sóc sản phụ đóng vai trò thiết yếu trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, giảm tỷ lệ tử vong mẹ và trẻ sơ sinh. Tại Bệnh viện Sản – Nhi tỉnh Phú Yên, năm 2014, với thực kê 350 giường bệnh và tổng số 3.561 sản phụ đẻ, mổ, nhu cầu chăm sóc sản phụ ngày càng tăng cao. Tuy nhiên, nhân lực hộ sinh chủ yếu trình độ trung cấp chiếm 93,6%, trong khi số lượng bác sĩ chuyên sản còn thiếu, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng chăm sóc. Nghiên cứu nhằm đánh giá nhu cầu công tác chăm sóc của sản phụ đang điều trị nội trú và mức độ đáp ứng của hộ sinh viên (HSV) tại bệnh viện, đồng thời xác định các yếu tố liên quan ảnh hưởng đến công tác chăm sóc sản phụ.

Phạm vi nghiên cứu tập trung tại 3 khoa sản gồm: Chăm sóc thai phụ và Đẻ, Hậu sản thường và Mổ đẻ, Sản bệnh lý và Phụ sản trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 8 năm 2014. Mục tiêu cụ thể là đánh giá nhu cầu tư vấn, giáo dục sức khỏe, chăm sóc tinh thần, vệ sinh cá nhân, dinh dưỡng, phục hồi chức năng và sử dụng thuốc của sản phụ, cũng như sự đáp ứng của HSV đối với các nhu cầu này. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học để cải thiện chất lượng chăm sóc sản phụ, góp phần nâng cao sự hài lòng của người bệnh và hiệu quả điều trị tại bệnh viện.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên học thuyết nhu cầu của Maslow, phân loại nhu cầu con người thành 5 bậc từ nhu cầu thể chất đến nhu cầu tự hoàn thiện, làm cơ sở xác định các nhu cầu chăm sóc sản phụ. Học thuyết Florence Nightingale nhấn mạnh vai trò môi trường trong chăm sóc người bệnh, đặc biệt là môi trường sạch sẽ, an toàn giúp giảm nguy cơ nhiễm khuẩn bệnh viện. Học thuyết Virginia Henderson cụ thể hóa 14 nhu cầu cơ bản của người bệnh, bao gồm hô hấp, ăn uống, bài tiết, vận động, vệ sinh cá nhân, giao tiếp và được tôn trọng, làm nền tảng cho việc lập kế hoạch chăm sóc toàn diện sản phụ.

Các khái niệm chuyên ngành như chăm sóc tinh thần, chăm sóc vệ sinh cá nhân, chăm sóc dinh dưỡng, phục hồi chức năng và sử dụng thuốc được áp dụng theo Thông tư 07/2011/TT-BYT của Bộ Y tế về công tác điều dưỡng chăm sóc người bệnh trong bệnh viện. Tiêu chuẩn năng lực hộ sinh và phạm vi thực hành của HSV cũng được xem xét để đánh giá năng lực đáp ứng nhu cầu chăm sóc.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp phương pháp định lượng và định tính. Cỡ mẫu định lượng gồm 216 sản phụ được chọn ngẫu nhiên đơn từ 3 khoa sản, cùng 43 hộ sinh viên trực tiếp chăm sóc sản phụ. Nghiên cứu định tính thực hiện thảo luận nhóm với 9 HSV, 9 sản phụ và cán bộ quản lý khoa, cùng phỏng vấn sâu lãnh đạo bệnh viện.

Dữ liệu định lượng được thu thập qua phiếu điều tra tự điền và phỏng vấn trực tiếp, xử lý bằng phần mềm SPSS 16.0 với các phân tích mô tả, kiểm định chi bình phương, tỷ suất chênh (OR) và khoảng tin cậy 95%. Dữ liệu định tính được phân tích theo phương pháp phân tích chủ đề từ các cuộc thảo luận nhóm và phỏng vấn sâu.

Thời gian nghiên cứu từ tháng 4 đến tháng 8 năm 2014 tại Bệnh viện Sản – Nhi tỉnh Phú Yên. Nghiên cứu tuân thủ các quy định đạo đức, được Hội đồng Đạo đức Trường Đại học Y tế công cộng phê duyệt, đảm bảo bảo mật thông tin và sự đồng thuận của người tham gia.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhu cầu và đáp ứng tư vấn, giáo dục sức khỏe (GDSK): 88,4% sản phụ có nhu cầu được tư vấn GDSK, trong đó 81,5% được HSV đáp ứng. Mức độ hài lòng của sản phụ với công tác tư vấn đạt khoảng 80%, thể hiện sự quan tâm tích cực của HSV trong hoạt động này.

  2. Chăm sóc tinh thần: Nhu cầu động viên, an ủi đạt 84,7%, với tỷ lệ đáp ứng 89,8%. Giải đáp thắc mắc và bảo đảm an toàn, an ninh cũng có tỷ lệ đáp ứng gần 90%, cho thấy HSV chú trọng hỗ trợ tinh thần cho sản phụ.

  3. Chăm sóc vệ sinh cá nhân (VSCN): Nhu cầu rất cao với 90,3% sản phụ cần tắm, gội đầu, nhưng tỷ lệ đáp ứng chỉ đạt 68,5%, phản ánh hạn chế về nhân lực và phương tiện. Các hoạt động như thay đồ vải, xoay trở, vỗ rung cũng có tỷ lệ đáp ứng thấp hơn nhu cầu.

  4. Chăm sóc dinh dưỡng: 94,4% sản phụ cần tư vấn dinh dưỡng, trong đó 85,6% được đáp ứng. Việc hỗ trợ ăn uống qua sonde và chế độ ăn phù hợp được thực hiện tương đối tốt nhưng vẫn còn khoảng cách so với nhu cầu.

  5. Phục hồi chức năng (PHCN): Nhu cầu tư vấn và hỗ trợ luyện tập đạt 84,7%, nhưng chỉ 70,8% sản phụ được đáp ứng đầy đủ. Đây là lĩnh vực cần được tăng cường để giảm biến chứng và thúc đẩy phục hồi sức khỏe.

  6. Sử dụng thuốc: Nhu cầu giải thích trước khi dùng thuốc là 94,9%, đáp ứng 82,4%; công khai thuốc có nhu cầu 94,9%, đáp ứng 88,4%. Việc này góp phần nâng cao an toàn và sự tin tưởng của sản phụ.

  7. Yếu tố ảnh hưởng: Thiếu nhân lực hộ sinh, thiếu phương tiện, dụng cụ chăm sóc, quy định ghi hồ sơ bệnh án chưa đầy đủ, cùng với sự thiếu hiểu biết về nghề hộ sinh và sự thiếu cảm thông của sản phụ với hoàn cảnh bệnh viện là những nguyên nhân chính làm giảm hiệu quả công tác chăm sóc.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy nhu cầu chăm sóc sản phụ rất đa dạng và cao, đặc biệt trong các lĩnh vực tư vấn, chăm sóc tinh thần và dinh dưỡng. Tỷ lệ đáp ứng của HSV tương đối tốt ở các khía cạnh tinh thần và dinh dưỡng, nhưng còn hạn chế trong chăm sóc vệ sinh cá nhân và phục hồi chức năng. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, cho thấy nhân lực và trang thiết bị là những yếu tố quyết định chất lượng chăm sóc.

Biểu đồ mức độ hài lòng của sản phụ với các hoạt động chăm sóc có thể minh họa rõ sự chênh lệch giữa nhu cầu và đáp ứng, đặc biệt trong chăm sóc vệ sinh cá nhân và phục hồi chức năng. Bảng phân bố nhân lực và tỷ lệ HSV/bác sĩ cũng cho thấy sự thiếu hụt nhân lực ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đáp ứng nhu cầu.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả tương đồng về vai trò quan trọng của nhân lực và trang thiết bị trong nâng cao chất lượng chăm sóc. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh vai trò của đào tạo liên tục và cải tiến quy trình ghi chép hồ sơ để nâng cao hiệu quả công tác điều dưỡng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nhân lực hộ sinh: Thu hút và đào tạo thêm HSV trình độ cao đẳng, đại học để giảm tải cho đội ngũ hiện tại, nâng cao tỷ lệ đáp ứng nhu cầu chăm sóc sản phụ. Mục tiêu tăng số lượng HSV đạt chuẩn trong vòng 2 năm, do Ban Giám đốc bệnh viện phối hợp với Sở Y tế thực hiện.

  2. Cải thiện trang thiết bị và phương tiện chăm sóc: Đầu tư mua sắm dụng cụ vệ sinh cá nhân, thiết bị phục hồi chức năng hiện đại, đảm bảo đủ và phù hợp với số lượng sản phụ. Thực hiện trong 12 tháng tới, do phòng Tài chính và Phòng Điều dưỡng phối hợp triển khai.

  3. Đào tạo và nâng cao năng lực chuyên môn: Tổ chức các khóa đào tạo liên tục về kỹ năng chăm sóc tinh thần, dinh dưỡng, phục hồi chức năng và sử dụng thuốc cho HSV. Đảm bảo mỗi HSV tham gia ít nhất 24 giờ đào tạo/năm, do phòng Đào tạo và Phòng Điều dưỡng chịu trách nhiệm.

  4. Cải tiến quy trình ghi chép hồ sơ và thủ tục hành chính: Xây dựng quy định rõ ràng, đơn giản hóa thủ tục, tăng cường kiểm tra, giám sát việc ghi chép y lệnh và hồ sơ bệnh án để đảm bảo tính chính xác và kịp thời. Thực hiện trong 6 tháng, do Ban Giám đốc và phòng Quản lý chất lượng phối hợp thực hiện.

  5. Tăng cường truyền thông và nâng cao nhận thức: Tổ chức các buổi giao lưu, tuyên truyền để nâng cao hiểu biết của sản phụ về vai trò và nhiệm vụ của HSV, tạo sự cảm thông và hợp tác trong quá trình chăm sóc. Thực hiện định kỳ hàng quý, do phòng Công tác xã hội và phòng Điều dưỡng phối hợp tổ chức.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Quản lý bệnh viện và lãnh đạo khoa: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến công tác chăm sóc sản phụ, từ đó xây dựng chính sách nhân lực, trang thiết bị và quy trình làm việc phù hợp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ.

  2. Hộ sinh viên và điều dưỡng viên: Nắm bắt nhu cầu thực tế của sản phụ, cải thiện kỹ năng chuyên môn và thái độ phục vụ, từ đó nâng cao hiệu quả công tác chăm sóc và sự hài lòng của người bệnh.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên y tế công cộng: Sử dụng kết quả nghiên cứu làm cơ sở khoa học để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo, đồng thời áp dụng trong giảng dạy và đào tạo nhân lực y tế.

  4. Cơ quan quản lý y tế và chính sách: Tham khảo để xây dựng các quy định, tiêu chuẩn và hướng dẫn về công tác điều dưỡng chăm sóc sản phụ, góp phần hoàn thiện hệ thống y tế và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe bà mẹ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác chăm sóc vệ sinh cá nhân cho sản phụ chưa được đáp ứng đầy đủ?
    Nguyên nhân chính là do thiếu nhân lực hộ sinh và trang thiết bị phục vụ công tác vệ sinh cá nhân. Ví dụ, chỉ có 68,5% sản phụ được đáp ứng nhu cầu tắm, gội đầu trong khi nhu cầu lên tới 90,3%. Điều này gây áp lực lớn cho HSV và ảnh hưởng đến chất lượng chăm sóc.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự nhiệt tình trong công việc của hộ sinh viên?
    Thiếu hiểu biết về nghề, áp lực công việc do số lượng sản phụ lớn, thiếu phương tiện và sự thiếu cảm thông từ phía sản phụ là những yếu tố chính. Ngoài ra, chế độ đãi ngộ chưa tương xứng cũng làm giảm động lực làm việc.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực chuyên môn của hộ sinh viên?
    Tổ chức các khóa đào tạo liên tục, cập nhật kiến thức và kỹ năng mới, đồng thời tạo điều kiện cho HSV tham gia nghiên cứu khoa học và thực hành tại bệnh viện. Ví dụ, mỗi HSV cần tham gia ít nhất 24 giờ đào tạo chuyên môn mỗi năm.

  4. Vai trò của việc cải tiến quy trình ghi chép hồ sơ bệnh án trong công tác chăm sóc là gì?
    Ghi chép hồ sơ chính xác, kịp thời giúp theo dõi diễn biến sản phụ, đảm bảo thực hiện đúng y lệnh và nâng cao an toàn người bệnh. Việc này cũng giúp lãnh đạo bệnh viện kiểm soát chất lượng chăm sóc hiệu quả hơn.

  5. Tại sao cần tăng cường truyền thông để nâng cao nhận thức của sản phụ?
    Sự hiểu biết và cảm thông của sản phụ giúp tạo môi trường hợp tác tích cực, giảm áp lực cho HSV và nâng cao hiệu quả chăm sóc. Ví dụ, khi sản phụ hiểu rõ vai trò của HSV, họ sẽ phối hợp tốt hơn trong quá trình điều trị và chăm sóc.

Kết luận

  • Nhu cầu chăm sóc sản phụ tại Bệnh viện Sản – Nhi tỉnh Phú Yên năm 2014 rất cao, đặc biệt trong các lĩnh vực tư vấn, chăm sóc tinh thần, vệ sinh cá nhân, dinh dưỡng và phục hồi chức năng.
  • Tỷ lệ đáp ứng của hộ sinh viên đạt mức khá ở các lĩnh vực tinh thần và dinh dưỡng, nhưng còn hạn chế trong chăm sóc vệ sinh cá nhân và phục hồi chức năng.
  • Các yếu tố ảnh hưởng chính gồm thiếu nhân lực, thiếu trang thiết bị, quy trình hành chính chưa hoàn thiện và sự thiếu hiểu biết, cảm thông từ cả HSV và sản phụ.
  • Đề xuất các giải pháp toàn diện bao gồm tăng cường nhân lực, cải thiện trang thiết bị, đào tạo chuyên môn, cải tiến quy trình và nâng cao truyền thông.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho việc nâng cao chất lượng công tác chăm sóc sản phụ, góp phần cải thiện hiệu quả điều trị và sự hài lòng của người bệnh tại bệnh viện.

Hành động tiếp theo: Ban Giám đốc bệnh viện và các phòng chức năng cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá định kỳ để đảm bảo chất lượng chăm sóc sản phụ ngày càng được nâng cao.