Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội, nhu cầu nâng cao chất lượng dịch vụ y tế ngày càng trở nên cấp thiết. Tại Việt Nam, đặc biệt ở các bệnh viện tuyến huyện như Bệnh viện Đa khoa huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang, công tác khám chữa bệnh ngoại trú đóng vai trò quan trọng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Trung bình mỗi ngày, khoa Khám bệnh của bệnh viện tiếp đón từ 300 đến 400 lượt người bệnh ngoại trú, tạo áp lực lớn lên chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của người bệnh. Mức độ hài lòng của người bệnh không chỉ phản ánh chất lượng dịch vụ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả điều trị và sự tin tưởng của cộng đồng đối với bệnh viện.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá sự hài lòng của người bệnh ngoại trú về dịch vụ khám chữa bệnh tại khoa Khám bệnh, Bệnh viện Đa khoa Yên Sơn trong năm 2016, đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp cải thiện. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 8 năm 2016, tập trung tại khoa Khám bệnh của bệnh viện. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, góp phần cải thiện trải nghiệm người bệnh và hiệu quả hoạt động của bệnh viện, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý y tế trong việc hoạch định chính sách và chiến lược phát triển.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình SERVQUAL, một công cụ đánh giá chất lượng dịch vụ qua năm khía cạnh chính: hữu hình, tin tưởng, đáp ứng, đảm bảo và cảm thông. Mô hình này giúp đo lường sự hài lòng của người bệnh thông qua cảm nhận về các yếu tố như cơ sở vật chất, thái độ nhân viên y tế, khả năng đáp ứng nhu cầu, sự tin cậy và sự quan tâm chăm sóc. Ngoài ra, nghiên cứu còn áp dụng các lý thuyết về quản lý chất lượng toàn diện (TQM) trong bệnh viện, tập trung vào việc cải tiến quy trình khám chữa bệnh, nâng cao năng lực nhân lực và tối ưu hóa cơ sở vật chất.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh: Được hiểu là mức độ đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật và chức năng nhằm thỏa mãn nhu cầu và mong đợi của người bệnh.
  • Sự hài lòng của người bệnh: Là sự đánh giá chủ quan dựa trên cảm nhận về chất lượng dịch vụ đã nhận được so với kỳ vọng ban đầu.
  • Yếu tố nhân khẩu học và xã hội học: Bao gồm tuổi tác, giới tính, trình độ học vấn, nghề nghiệp, bảo hiểm y tế và số lần khám bệnh, có thể ảnh hưởng đến mức độ hài lòng.
  • Quy trình khám bệnh: Các bước tổ chức khám chữa bệnh nhằm đảm bảo tính liên hoàn, thuận tiện và hiệu quả cho người bệnh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp phương pháp định lượng và định tính. Cỡ mẫu định lượng là 238 người bệnh ngoại trú được chọn theo phương pháp ngẫu nhiên hệ thống, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy. Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng câu hỏi chuẩn hóa dựa trên thang đo Likert 5 mức độ, đánh giá sự hài lòng theo 22 tiểu mục thuộc 5 khía cạnh của mô hình SERVQUAL.

Phương pháp định tính bao gồm phỏng vấn sâu 7 người (gồm lãnh đạo bệnh viện, trưởng khoa, nhân viên y tế và người bệnh) và thảo luận nhóm với 5 điều dưỡng nhằm làm rõ các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 3 đến tháng 8 năm 2016 tại khoa Khám bệnh, Bệnh viện Đa khoa huyện Yên Sơn.

Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm SPSS 16.0 với các phân tích mô tả, kiểm định khi bình phương và mô hình hồi quy logistic đa biến để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng. Dữ liệu định tính được mã hóa theo chủ đề, tổng hợp và phân tích nhằm bổ sung và giải thích sâu sắc các kết quả định lượng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ hài lòng chung của người bệnh ngoại trú về dịch vụ khám chữa bệnh tại khoa Khám bệnh đạt 73,1%. Trong đó, tỷ lệ hài lòng theo từng khía cạnh lần lượt là: hữu hình 86,6%, tin tưởng 78,2%, đáp ứng 72,3%, đảm bảo 72,7% và cảm thông 73,5%.

  2. Điểm hài lòng trung bình khía cạnh hữu hình là 16,5/20 điểm, với tiểu mục thái độ giao tiếp ứng xử của nhân viên y tế đạt điểm cao nhất 4,36/5. Ngược lại, tiểu mục khám bệnh tỉ mỉ, cẩn thận có điểm thấp nhất 3,64/5, với tỷ lệ hài lòng chỉ 61,8%.

  3. Ảnh hưởng của các yếu tố nhân khẩu học và bảo hiểm y tế không có mối liên quan thống kê đáng kể đến sự hài lòng chung của người bệnh (p > 0,05). Tuy nhiên, số lần khám bệnh có ảnh hưởng rõ rệt: nhóm người bệnh khám từ 2 lần trở lên có mức độ hài lòng cao gấp 2 lần so với nhóm khám lần đầu (p < 0,05).

  4. Phân tích định tính cho thấy các yếu tố như quy trình khám bệnh chưa tối ưu, nhân lực chưa phân bổ hợp lý vào giờ cao điểm, kỹ năng giao tiếp và tư vấn của bác sĩ còn hạn chế là những nguyên nhân chính ảnh hưởng đến sự hài lòng của người bệnh.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy mức độ hài lòng chung của người bệnh ngoại trú tại khoa Khám bệnh Bệnh viện Đa khoa huyện Yên Sơn tương đối cao, đạt trên 70%, phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế. Tỷ lệ hài lòng cao ở khía cạnh hữu hình phản ánh sự đầu tư tương đối tốt về cơ sở vật chất và thái độ phục vụ của nhân viên y tế. Tuy nhiên, điểm thấp ở tiểu mục khám bệnh tỉ mỉ cho thấy cần cải thiện kỹ năng chuyên môn và thái độ làm việc của bác sĩ, điều này cũng được nhiều nghiên cứu khác ghi nhận là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến sự hài lòng.

Việc không tìm thấy mối liên quan giữa các yếu tố nhân khẩu học và bảo hiểm y tế với sự hài lòng chung có thể do sự đồng đều trong mẫu nghiên cứu, khi đa số người bệnh có bảo hiểm y tế và thuộc nhóm tuổi trung niên trở lên. Ngược lại, số lần khám bệnh ảnh hưởng tích cực đến sự hài lòng, có thể giải thích rằng người bệnh tái khám quen thuộc với quy trình và nhân viên y tế, từ đó cảm thấy tin tưởng và hài lòng hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ hài lòng theo từng khía cạnh và bảng phân tích hồi quy logistic đa biến minh họa các yếu tố ảnh hưởng. So sánh với các nghiên cứu tại các bệnh viện khác cho thấy kết quả tương đồng, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cải tiến quy trình và nâng cao năng lực nhân viên y tế để tăng cường sự hài lòng của người bệnh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tối ưu hóa quy trình khám chữa bệnh ngoại trú: Rà soát và sắp xếp lại các bước khám bệnh nhằm giảm thời gian chờ đợi, đảm bảo tính liên hoàn và thuận tiện cho người bệnh. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc bệnh viện phối hợp với khoa Khám bệnh.

  2. Tăng cường nhân lực vào giờ cao điểm buổi sáng: Phân bổ thêm bác sĩ và điều dưỡng để đáp ứng lưu lượng người bệnh đông, giảm tải áp lực và nâng cao chất lượng phục vụ. Thời gian thực hiện: ngay trong quý tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Phòng Tổ chức cán bộ và khoa Khám bệnh.

  3. Đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng giao tiếp cho bác sĩ: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên khoa và kỹ năng tư vấn, giải thích cho người bệnh nhằm nâng cao sự tỉ mỉ và tận tâm trong khám chữa bệnh. Thời gian thực hiện: 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo và khoa Khám bệnh.

  4. Thực hiện nghiêm túc Quy tắc ứng xử và tăng cường giao tiếp thân thiện với người bệnh: Đẩy mạnh tuyên truyền, giám sát việc thực hiện quy tắc ứng xử nhằm tạo môi trường thân thiện, tôn trọng người bệnh. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc bệnh viện và các khoa phòng.

  5. Minh bạch và thông báo rõ ràng về thời gian trả kết quả xét nghiệm: Thiết lập hệ thống thông báo tự động hoặc bảng thông tin để người bệnh nắm rõ tiến trình và thời gian nhận kết quả, giảm bớt sự lo lắng và bất tiện. Thời gian thực hiện: 3 tháng. Chủ thể thực hiện: Khoa Cận lâm sàng và khoa Khám bệnh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý bệnh viện tuyến huyện: Giúp hiểu rõ thực trạng sự hài lòng của người bệnh ngoại trú, từ đó xây dựng các chính sách nâng cao chất lượng dịch vụ phù hợp với điều kiện thực tế.

  2. Nhân viên y tế, đặc biệt là bác sĩ và điều dưỡng khoa khám bệnh: Nắm bắt các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của người bệnh để cải thiện kỹ năng chuyên môn và giao tiếp, nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý y tế, y tế công cộng: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng - định tính trong lĩnh vực đánh giá chất lượng dịch vụ y tế.

  4. Cơ quan quản lý y tế và các tổ chức bảo hiểm y tế: Tham khảo để xây dựng các chương trình giám sát, đánh giá và cải tiến chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh, đồng thời điều chỉnh chính sách bảo hiểm phù hợp với nhu cầu người bệnh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao sự hài lòng của người bệnh lại quan trọng trong khám chữa bệnh?
    Sự hài lòng phản ánh chất lượng dịch vụ y tế và ảnh hưởng đến việc tuân thủ điều trị, tái khám và tin tưởng vào hệ thống y tế. Ví dụ, người bệnh hài lòng thường có xu hướng tuân thủ phác đồ điều trị tốt hơn.

  2. Mô hình SERVQUAL gồm những khía cạnh nào?
    SERVQUAL đánh giá chất lượng dịch vụ qua 5 khía cạnh: hữu hình, tin tưởng, đáp ứng, đảm bảo và cảm thông. Mỗi khía cạnh phản ánh một mặt của trải nghiệm người bệnh với dịch vụ y tế.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến sự hài lòng của người bệnh ngoại trú?
    Nghiên cứu cho thấy số lần khám bệnh và thái độ giao tiếp, kỹ năng chuyên môn của nhân viên y tế là những yếu tố quan trọng nhất. Người bệnh tái khám thường hài lòng hơn do quen thuộc và tin tưởng hơn.

  4. Làm thế nào để cải thiện sự hài lòng của người bệnh trong bệnh viện tuyến huyện?
    Cải tiến quy trình khám chữa bệnh, tăng cường nhân lực vào giờ cao điểm, đào tạo kỹ năng giao tiếp và chuyên môn cho nhân viên y tế, đồng thời minh bạch thông tin và thời gian trả kết quả xét nghiệm là các giải pháp hiệu quả.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các bệnh viện khác không?
    Mặc dù nghiên cứu tập trung tại Bệnh viện Đa khoa huyện Yên Sơn, các kết quả và giải pháp có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp để áp dụng tại các bệnh viện tuyến huyện khác có điều kiện tương tự.

Kết luận

  • Tỷ lệ hài lòng chung của người bệnh ngoại trú tại khoa Khám bệnh Bệnh viện Đa khoa huyện Yên Sơn đạt 73,1%, phản ánh chất lượng dịch vụ tương đối tốt nhưng vẫn còn tiềm năng cải thiện.
  • Các khía cạnh hữu hình và tin tưởng có mức độ hài lòng cao nhất, trong khi khám bệnh tỉ mỉ, cẩn thận là điểm yếu cần khắc phục.
  • Yếu tố số lần khám bệnh ảnh hưởng tích cực đến sự hài lòng, trong khi các yếu tố nhân khẩu học và bảo hiểm y tế không có mối liên quan rõ ràng.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như tối ưu quy trình, tăng cường nhân lực, đào tạo kỹ năng và minh bạch thông tin nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc cải tiến dịch vụ khám chữa bệnh ngoại trú tại bệnh viện, góp phần nâng cao trải nghiệm người bệnh và hiệu quả hoạt động y tế trong giai đoạn tiếp theo.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiến hành đánh giá định kỳ sự hài lòng của người bệnh để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo chất lượng dịch vụ ngày càng được nâng cao.