Tổng quan nghiên cứu

Ngành du lịch Việt Nam đã trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn với tốc độ tăng trưởng ấn tượng, cụ thể giai đoạn 2015-2018, khách quốc tế tăng gần gấp đôi từ 8 triệu lên 15,5 triệu lượt, đạt tốc độ tăng trưởng 25,5%/năm. Tuy nhiên, đại dịch COVID-19 năm 2020 đã làm lượng khách quốc tế giảm mạnh 79,5%, chỉ còn khoảng 3,7 triệu lượt. Trong bối cảnh đó, du lịch nội địa vẫn duy trì được sức sống với 56 triệu lượt khách, chiếm gần 66% so với năm 2019. Tỉnh Cao Bằng, với vị trí địa lý đặc thù, tài nguyên thiên nhiên đa dạng và hệ thống di tích lịch sử phong phú, được xác định là một trong những địa phương có tiềm năng phát triển du lịch lớn. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Cao Bằng nhiệm kỳ 2015-2020 và 2020-2025 đều xác định du lịch là chương trình trọng tâm, đột phá nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Từ năm 2016 đến nay, tỉnh đã triển khai nhiều chính sách phát triển du lịch, góp phần tăng trưởng lượt khách du lịch lên 1.346.000 lượt năm 2019, tăng 25,8% so với năm trước, trong đó khách quốc tế tăng 63,4%. Doanh thu du lịch đạt 480,57 tỷ đồng, tăng 32,27%. Tuy nhiên, Cao Bằng vẫn còn nhiều hạn chế như hạ tầng chưa đồng bộ, thiếu liên kết vùng, nguồn nhân lực du lịch chưa chuyên nghiệp và hạn chế trong thu hút đầu tư. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng thực hiện chính sách phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Cao Bằng từ năm 2016 đến nay, xác định tồn tại, nguyên nhân và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn tỉnh Cao Bằng, giai đoạn 2016-2021, nhằm cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc hoạch định chính sách phát triển du lịch bền vững tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên lý thuyết khoa học chính sách công, tập trung vào các khái niệm chính như: chính sách công, chính sách phát triển du lịch, thực hiện chính sách phát triển du lịch và các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình thực hiện chính sách. Khung lý thuyết bao gồm:

  • Lý thuyết chính sách công: Chính sách công được hiểu là tập hợp các hành động của Nhà nước nhằm giải quyết các vấn đề xã hội, trong đó có phát triển du lịch. Chu trình chính sách gồm các bước: xây dựng, tuyên truyền, tổ chức thực thi, điều chỉnh, thanh tra, đánh giá.
  • Khái niệm phát triển du lịch bền vững: Phát triển du lịch không chỉ đáp ứng các mục tiêu kinh tế - xã hội mà còn bảo vệ môi trường và phát huy giá trị văn hóa dân tộc.
  • Mô hình thực hiện chính sách phát triển du lịch: Quá trình thực hiện chính sách bao gồm 7 bước từ xây dựng kế hoạch đến đánh giá, tổng kết và rút kinh nghiệm.
  • Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách: Môi trường tự nhiên, kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội, chất lượng chính sách, nguồn lực tài chính và sự phối hợp giữa các chủ thể.

Các khái niệm chuyên ngành như "du lịch cộng đồng", "du lịch sinh thái", "chính sách công", "chu trình chính sách", "nguồn lực thực hiện chính sách" được vận dụng để phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Luận văn sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật (Luật Du lịch 2017, Nghị quyết 08-NQ/TW, Quyết định 201/QĐ-TTg), báo cáo thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Cao Bằng, các nghị quyết, chương trình phát triển du lịch của tỉnh, cùng các công trình nghiên cứu học thuật liên quan.
  • Phương pháp thu thập thông tin: Thu thập thông tin từ các văn kiện, nghị quyết, đề án, báo cáo thống kê, tài liệu nghiên cứu khoa học, kết hợp phân tích định lượng và định tính.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích tổng hợp, đánh giá chính sách dựa trên chu trình thực hiện chính sách; phân tích thực trạng dựa trên số liệu thống kê về lượt khách, doanh thu, cơ sở hạ tầng; so sánh với các địa phương có điều kiện tương đồng như Sơn La, Hà Giang để rút ra bài học kinh nghiệm.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung trên toàn bộ địa bàn tỉnh Cao Bằng, phân tích các chính sách và kết quả thực hiện từ năm 2016 đến nay.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung giai đoạn 2016-2021, tương ứng với giai đoạn thực hiện Chương trình phát triển du lịch tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2016-2020 và các chính sách liên quan.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, khoa học, dựa trên số liệu thực tế và các tài liệu chính thống, kết hợp phân tích chuyên sâu để đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách phát triển du lịch tại Cao Bằng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng khách du lịch và doanh thu: Năm 2019, tổng lượt khách du lịch đến Cao Bằng đạt 1.346.000 lượt, tăng 25,8% so với năm 2018; trong đó khách quốc tế đạt 185.040 lượt, tăng 63,4%. Doanh thu du lịch đạt 480,57 tỷ đồng, tăng 32,27%. Đây là minh chứng cho sự phát triển tích cực của ngành du lịch địa phương.
  2. Cơ sở hạ tầng du lịch được cải thiện: Số lượng cơ sở lưu trú tăng gấp 3,5 lần so với năm 2011, với 256 cơ sở lưu trú và 3.192 buồng, trong đó có 1 khách sạn 3 sao và hơn 80 cơ sở đạt hạng 1-2 sao. Hệ thống giao thông đường bộ được nâng cấp, đặc biệt các tuyến quốc lộ và đường Hồ Chí Minh kết nối các điểm du lịch trọng điểm.
  3. Tuyên truyền, quảng bá du lịch còn hạn chế: Mặc dù có nhiều hoạt động tuyên truyền, quảng bá qua các kênh truyền thông, website và mạng xã hội, nhưng hiệu quả chưa cao, chưa khai thác hết tiềm năng quảng bá các điểm đến ngoài thác Bản Giốc. Công tác tuyên truyền còn mang tính một chiều, chưa tạo được sự tương tác hiệu quả với cộng đồng và du khách.
  4. Nguồn nhân lực và quản lý còn yếu: Tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng từ 34% lên 45% giai đoạn 2015-2020, nhưng nguồn nhân lực du lịch chuyên nghiệp vẫn thiếu, công tác đào tạo chưa đáp ứng đủ nhu cầu phát triển. Công tác quản lý nhà nước và phối hợp giữa các ngành đôi khi còn thiếu quyết liệt, dẫn đến hiệu quả thực hiện chính sách chưa cao.
  5. Chính sách phát triển du lịch được triển khai đồng bộ: Tỉnh đã ban hành nhiều nghị quyết, chương trình, kế hoạch phát triển du lịch, trong đó có Chương trình số 10-CTr/TU (2016-2020) xác định du lịch là một trong sáu chương trình trọng tâm. Các cơ quan chức năng đã chủ động xây dựng kế hoạch, phân công phối hợp thực hiện chính sách, tuy nhiên vẫn còn tồn tại hạn chế trong dự báo và điều chỉnh chính sách kịp thời.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Cao Bằng đã tận dụng tốt tiềm năng tài nguyên thiên nhiên và văn hóa để phát triển du lịch, góp phần tăng trưởng kinh tế địa phương. Việc tăng trưởng lượt khách quốc tế và doanh thu du lịch phản ánh hiệu quả bước đầu của chính sách phát triển du lịch. Tuy nhiên, hạn chế về hạ tầng giao thông, cơ sở lưu trú và nguồn nhân lực vẫn là rào cản lớn. So sánh với các tỉnh Sơn La và Hà Giang, Cao Bằng cần tăng cường liên kết vùng, phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng và nâng cao chất lượng dịch vụ. Công tác tuyên truyền, quảng bá cần đổi mới phương thức, tăng cường tương tác với cộng đồng và du khách để nâng cao nhận diện thương hiệu du lịch Cao Bằng. Việc phối hợp giữa các ngành, các cấp trong thực hiện chính sách cần được tăng cường để đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng lượt khách, bảng so sánh cơ sở lưu trú và biểu đồ tỷ lệ lao động qua đào tạo để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư phát triển hạ tầng giao thông và cơ sở lưu trú: Đẩy nhanh tiến độ nâng cấp các tuyến đường kết nối các điểm du lịch trọng điểm, mở rộng và nâng cấp cơ sở lưu trú đạt chuẩn quốc tế. Mục tiêu nâng công suất sử dụng phòng lên 70% vào năm 2025. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh phối hợp Sở Giao thông vận tải, Sở Xây dựng, nhà đầu tư. Thời gian: 2022-2025.
  2. Đổi mới công tác tuyên truyền, quảng bá du lịch: Xây dựng chiến lược truyền thông đa kênh, tăng cường quảng bá các sản phẩm du lịch đặc trưng ngoài thác Bản Giốc, sử dụng công nghệ số và mạng xã hội để tương tác với du khách. Mục tiêu tăng lượt truy cập website và mạng xã hội lên 50% trong 2 năm tới. Chủ thể: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp Sở Thông tin và Truyền thông. Thời gian: 2022-2023.
  3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên sâu cho cán bộ quản lý và nhân viên phục vụ du lịch, đặc biệt tại các điểm du lịch cộng đồng. Mục tiêu nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo lên 60% vào năm 2025. Chủ thể: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Thời gian: 2022-2025.
  4. Tăng cường liên kết vùng và phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng: Xây dựng các tour, tuyến du lịch liên vùng với các tỉnh lân cận, phát triển sản phẩm du lịch sinh thái, văn hóa, lịch sử đặc sắc của Cao Bằng. Chủ thể: UBND tỉnh, Hiệp hội Du lịch, các doanh nghiệp lữ hành. Thời gian: 2022-2024.
  5. Củng cố công tác quản lý, giám sát và điều chỉnh chính sách: Thiết lập hệ thống theo dõi, đánh giá thường xuyên việc thực hiện chính sách, kịp thời điều chỉnh phù hợp với tình hình thực tế, đặc biệt trong bối cảnh biến động do dịch bệnh và thiên tai. Chủ thể: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ban Chỉ đạo phát triển du lịch tỉnh. Thời gian: liên tục từ 2022.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về du lịch: Giúp các sở, ban, ngành và UBND các cấp hiểu rõ thực trạng, tồn tại và giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phát triển du lịch tại Cao Bằng, từ đó xây dựng kế hoạch, chính sách phù hợp.
  2. Doanh nghiệp du lịch và nhà đầu tư: Cung cấp thông tin về tiềm năng, cơ hội đầu tư, cũng như các chính sách ưu đãi và thách thức trong phát triển du lịch tại địa phương, hỗ trợ hoạch định chiến lược kinh doanh.
  3. Nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực chính sách công và du lịch: Tài liệu tham khảo bổ ích cho các nghiên cứu về thực hiện chính sách phát triển du lịch vùng miền núi, đặc biệt trong bối cảnh phát triển bền vững.
  4. Cộng đồng dân cư và các tổ chức xã hội: Nâng cao nhận thức về vai trò của cộng đồng trong phát triển du lịch, khuyến khích sự tham gia tích cực vào các hoạt động du lịch cộng đồng, bảo tồn văn hóa và môi trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách phát triển du lịch tại Cao Bằng có những điểm nổi bật nào?
    Chính sách tập trung phát triển du lịch bền vững, ưu tiên đầu tư hạ tầng, phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng như du lịch sinh thái, văn hóa, lịch sử và du lịch cộng đồng. Ngoài ra, tỉnh chú trọng quảng bá, xúc tiến du lịch và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

  2. Tỉnh Cao Bằng đã đạt được những kết quả gì trong phát triển du lịch?
    Năm 2019, tổng lượt khách đạt 1.346.000 lượt, tăng 25,8% so với năm trước; doanh thu du lịch đạt 480,57 tỷ đồng, tăng 32,27%. Cơ sở lưu trú tăng gấp 3,5 lần so với năm 2011, hạ tầng giao thông được cải thiện đáng kể.

  3. Những khó khăn chính trong thực hiện chính sách phát triển du lịch tại Cao Bằng là gì?
    Hạ tầng giao thông và cơ sở lưu trú chưa đồng bộ, nguồn nhân lực du lịch thiếu chuyên nghiệp, công tác tuyên truyền quảng bá còn hạn chế, phối hợp giữa các ngành chưa hiệu quả, và ảnh hưởng của dịch bệnh, thiên tai.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phát triển du lịch tại Cao Bằng?
    Cần tăng cường đầu tư hạ tầng, đổi mới công tác tuyên truyền, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng, tăng cường liên kết vùng và củng cố công tác quản lý, giám sát chính sách.

  5. Ai là chủ thể chính trong việc thực hiện chính sách phát triển du lịch tại Cao Bằng?
    Chủ thể chính là UBND tỉnh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các sở ngành liên quan, UBND các huyện, thành phố, cùng với sự phối hợp của các tổ chức chính trị - xã hội, cộng đồng dân cư và doanh nghiệp du lịch.

Kết luận

  • Cao Bằng đã đạt được bước tiến quan trọng trong phát triển du lịch với tăng trưởng lượt khách và doanh thu ấn tượng giai đoạn 2016-2019.
  • Hạ tầng giao thông, cơ sở lưu trú và nguồn nhân lực là những yếu tố then chốt cần được cải thiện để phát triển bền vững.
  • Công tác tuyên truyền, quảng bá và phối hợp thực hiện chính sách còn nhiều hạn chế, cần đổi mới và nâng cao hiệu quả.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phát triển du lịch trong giai đoạn tới.
  • Tiếp tục nghiên cứu, theo dõi và điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn, đồng thời tăng cường sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp là bước đi cần thiết để đưa du lịch Cao Bằng phát triển mạnh mẽ, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn vào năm 2035.

Hành động ngay hôm nay để góp phần xây dựng ngành du lịch Cao Bằng phát triển bền vững, khai thác hiệu quả tiềm năng thiên nhiên và văn hóa đặc sắc của địa phương!