Tổng quan nghiên cứu

Ngành công nghiệp ô tô tại Việt Nam đã trải qua nhiều biến động trong những năm gần đây, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế toàn cầu chịu ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 và các bất ổn chính trị, kinh tế thế giới. Năm 2022, doanh số bán ô tô đạt gần 500.000 xe, đánh dấu mức tăng trưởng kỷ lục, tuy nhiên từ cuối năm 2022 đến 2023, thị trường ô tô bắt đầu suy giảm do tác động của chính sách thắt chặt tiền tệ và sức mua giảm sút. Cụ thể, năm 2023, Công ty Cổ phần Dịch vụ Tổng hợp Sài Gòn (SAVICO) chỉ đạt 67% kế hoạch sản lượng, giảm 14% so với cùng kỳ, trong khi toàn thị trường giảm 24%. Doanh thu và lợi nhuận của SAVICO cũng giảm lần lượt 2% và chỉ đạt 7% so với năm trước.

Trước bối cảnh đó, nghiên cứu “Hoạch định chiến lược kinh doanh ô tô của Công ty Cổ phần Dịch vụ Tổng hợp Sài Gòn đến năm 2030” được thực hiện nhằm phân tích môi trường kinh doanh, đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của SAVICO, từ đó đề xuất chiến lược phù hợp giúp công ty duy trì vị thế dẫn đầu và phát triển bền vững trong ngành ô tô Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào dữ liệu từ năm 2015 đến 2023, với chiến lược được hoạch định cho giai đoạn 2024-2030, nghiên cứu được thực hiện tại SAVICO và các công ty thành viên trên toàn quốc.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc điều chỉnh mục tiêu và chiến lược kinh doanh của SAVICO, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh trong ngành ô tô đang chuyển đổi mạnh mẽ với xu hướng điện hóa và phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị chiến lược kinh doanh hiện đại, bao gồm:

  • Lý thuyết hoạch định chiến lược: Định nghĩa chiến lược là kế hoạch toàn diện nhằm đạt mục tiêu lớn và tạo lợi thế cạnh tranh, bao gồm các bước xác định tầm nhìn, sứ mệnh, phân tích môi trường, xây dựng và lựa chọn chiến lược, triển khai và đánh giá hiệu quả.

  • Mô hình Năm lực lượng cạnh tranh của Michael Porter: Phân tích các áp lực cạnh tranh trong ngành gồm đối thủ hiện tại, đối thủ tiềm năng, khách hàng, nhà cung cấp và sản phẩm thay thế, giúp đánh giá mức độ cạnh tranh và lợi nhuận ngành.

  • Phân tích SWOT: Xác định điểm mạnh, điểm yếu nội bộ cùng cơ hội và thách thức bên ngoài để định hướng chiến lược phù hợp.

  • Quan điểm dựa trên nguồn lực (RBV): Nhấn mạnh vai trò của năng lực cốt lõi và tài sản vô hình trong việc tạo lợi thế cạnh tranh bền vững cho doanh nghiệp.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: chiến lược kinh doanh, tầm nhìn, sứ mệnh, ma trận EFE (yếu tố bên ngoài), ma trận IFE (yếu tố bên trong), ma trận CPM (hình ảnh cạnh tranh), ma trận QSPM (hoạch định chiến lược định lượng).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ các báo cáo thị trường của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), báo cáo thường niên và tài chính của SAVICO giai đoạn 2015-2023, các tài liệu quản trị chiến lược và nghiên cứu trước đó.

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông qua phỏng vấn chuyên gia với 15 nhà lãnh đạo, quản lý cấp cao của SAVICO và các đơn vị thành viên, tập trung vào đánh giá SWOT và các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh ô tô.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng các phương pháp tổng hợp, thống kê mô tả, so sánh và dự báo. Cỡ mẫu phỏng vấn được lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất nhằm đảm bảo thu thập ý kiến chuyên sâu từ các nhà quản lý chủ chốt. Quá trình nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2023 đến tháng 4/2024.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Vị thế dẫn đầu thị trường: SAVICO hiện chiếm khoảng 13,3% thị phần VAMA với hệ thống 83 showroom trải dài trên 24 tỉnh thành, là nhà phân phối ô tô số 1 tại Việt Nam. Doanh thu giai đoạn 2016-2023 tăng trưởng ổn định, tuy nhiên năm 2023 doanh thu giảm 2% và lợi nhuận trước thuế chỉ đạt 7% so với năm 2022.

  2. Điểm mạnh nội bộ: SAVICO sở hữu năng lực tài chính vững mạnh với tổng tài sản tăng đều qua các năm, hệ thống quản trị rủi ro hiệu quả, đội ngũ nhân sự chất lượng cao và mạng lưới phân phối rộng khắp. Ma trận IFE cho thấy điểm mạnh vượt trội ở năng lực quản trị và hệ thống thông tin.

  3. Thách thức từ môi trường bên ngoài: Thị trường ô tô Việt Nam đang chịu áp lực cạnh tranh gay gắt với hơn 40 mẫu xe mới ra mắt mỗi năm, cùng xu hướng chuyển đổi sang công nghệ xanh và điện hóa. Các chính sách thắt chặt tiền tệ và giảm sức mua của người tiêu dùng làm giảm cầu thị trường. Ma trận EFE chỉ ra các mối đe dọa lớn từ biến động kinh tế vĩ mô và cạnh tranh ngành.

  4. Chiến lược kinh doanh hiện tại cần điều chỉnh: Ma trận QSPM đánh giá các phương án chiến lược cho thấy chiến lược liên doanh, liên kết theo chiều dọc và chiến lược tập trung vào thị trường trọng điểm có điểm hấp dẫn cao nhất, trong khi chiến lược cạnh tranh bằng giá và khác biệt hóa cần được cân nhắc kỹ lưỡng để phù hợp với xu hướng thị trường.

Thảo luận kết quả

Kết quả phân tích cho thấy SAVICO có nền tảng nội bộ vững chắc với năng lực tài chính và quản trị tốt, giúp công ty duy trì vị thế dẫn đầu trong ngành phân phối ô tô. Tuy nhiên, sự biến động của thị trường và xu hướng chuyển đổi công nghệ đòi hỏi SAVICO phải tái cấu trúc chiến lược kinh doanh để thích ứng.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành, việc tập trung phát triển hệ sinh thái ô tô thông minh và dịch vụ hậu mãi được xem là xu hướng tất yếu để tăng cường lợi thế cạnh tranh. Các biểu đồ tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận giai đoạn 2016-2023 minh họa rõ sự ảnh hưởng của biến động thị trường đến hiệu quả kinh doanh của SAVICO.

Việc lựa chọn chiến lược liên doanh, liên kết giúp SAVICO tận dụng nguồn lực bên ngoài, mở rộng chuỗi giá trị và giảm thiểu rủi ro trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Đồng thời, chiến lược tập trung vào thị trường trọng điểm giúp công ty khai thác hiệu quả các phân khúc khách hàng tiềm năng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Thực hiện chiến lược liên doanh, liên kết theo chiều dọc nhằm mở rộng chuỗi giá trị và tăng cường kiểm soát nguồn cung, dự kiến triển khai trong giai đoạn 2024-2027, do Ban Điều hành SAVICO chủ trì.

  2. Tập trung phát triển hệ sinh thái ô tô thông minh và dịch vụ hậu mãi với mục tiêu nâng cao trải nghiệm khách hàng và tăng doanh thu dịch vụ, triển khai từ 2024 đến 2030, phối hợp giữa Khối Phát triển Kinh doanh và Khối Thương mại, Dịch vụ.

  3. Đổi mới mô hình kinh doanh theo xu hướng điện hóa và công nghệ xanh, đầu tư nghiên cứu và phát triển (R&D) sản phẩm, dịch vụ mới phù hợp với xu thế toàn cầu, thực hiện trong giai đoạn 2025-2030, do Khối R&D và Ban Quản lý dự án đảm nhiệm.

  4. Tăng cường năng lực quản trị rủi ro và hệ thống thông tin quản lý để kịp thời phản ứng với biến động thị trường, nâng cao hiệu quả ra quyết định, triển khai ngay từ năm 2024, do Khối Kiểm soát nội bộ và Khối Công nghệ thông tin thực hiện.

Các giải pháp trên cần được theo dõi và đánh giá định kỳ hàng năm thông qua các chỉ số KPI về doanh thu, lợi nhuận, thị phần và mức độ hài lòng khách hàng để đảm bảo hiệu quả thực thi.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý cấp cao của SAVICO: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để điều chỉnh chiến lược kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

  2. Các doanh nghiệp trong ngành ô tô Việt Nam: Tham khảo các phân tích môi trường kinh doanh và chiến lược phù hợp với bối cảnh thị trường trong nước và quốc tế.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị kinh doanh, Kinh tế: Tài liệu tham khảo về phương pháp phân tích chiến lược, mô hình quản trị và ứng dụng thực tiễn trong ngành ô tô.

  4. Các nhà hoạch định chính sách và tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Hiểu rõ hơn về thách thức và cơ hội của ngành ô tô, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao SAVICO cần điều chỉnh chiến lược kinh doanh đến năm 2030?
    Do thị trường ô tô Việt Nam biến động mạnh với xu hướng điện hóa, cạnh tranh gia tăng và sức mua giảm, SAVICO cần điều chỉnh chiến lược để duy trì vị thế và phát triển bền vững.

  2. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Nghiên cứu kết hợp thu thập dữ liệu thứ cấp từ báo cáo thị trường và tài chính, cùng phỏng vấn chuyên gia để phân tích SWOT, EFE, IFE và lựa chọn chiến lược bằng ma trận QSPM.

  3. Chiến lược nào được đề xuất cho SAVICO trong giai đoạn tới?
    Chiến lược liên doanh, liên kết theo chiều dọc và tập trung vào thị trường trọng điểm được đánh giá là phù hợp và hấp dẫn nhất để triển khai từ 2024 đến 2030.

  4. Làm thế nào SAVICO có thể tận dụng xu hướng điện hóa trong ngành ô tô?
    Bằng cách đầu tư R&D, phát triển sản phẩm và dịch vụ xanh, xây dựng hệ sinh thái ô tô thông minh, SAVICO sẽ đáp ứng nhu cầu thị trường và nâng cao lợi thế cạnh tranh.

  5. Vai trò của phân tích môi trường kinh doanh trong hoạch định chiến lược là gì?
    Phân tích môi trường giúp nhận diện cơ hội, thách thức, điểm mạnh và điểm yếu, từ đó xây dựng chiến lược phù hợp, giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa nguồn lực doanh nghiệp.

Kết luận

  • SAVICO giữ vị thế dẫn đầu thị trường phân phối ô tô Việt Nam với hệ thống rộng khắp và năng lực tài chính vững mạnh.
  • Thị trường ô tô đang đối mặt với nhiều thách thức từ biến động kinh tế, cạnh tranh và xu hướng công nghệ xanh.
  • Phân tích chiến lược cho thấy chiến lược liên doanh, liên kết và tập trung thị trường trọng điểm là lựa chọn tối ưu cho SAVICO đến năm 2030.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào phát triển hệ sinh thái ô tô thông minh, đổi mới công nghệ và nâng cao quản trị rủi ro.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho việc điều chỉnh chiến lược kinh doanh, góp phần phát triển bền vững ngành ô tô Việt Nam.

Tiếp theo, SAVICO cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời thiết lập hệ thống đánh giá hiệu quả chiến lược định kỳ để kịp thời điều chỉnh phù hợp với diễn biến thị trường. Đề nghị các nhà quản lý và chuyên gia trong ngành tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về xu hướng điện hóa và chuyển đổi số trong ngành ô tô.

Hành động ngay hôm nay: Ban lãnh đạo SAVICO nên tổ chức hội thảo chiến lược để phổ biến kết quả nghiên cứu, xây dựng kế hoạch triển khai chi tiết và phân công trách nhiệm cụ thể nhằm hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030.