Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng đóng góp khoảng 6,19% vào GDP Việt Nam năm 2020, thể hiện vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế quốc dân. Tuy nhiên, hoạt động đấu thầu xây lắp trong lĩnh vực này đang đối mặt với nhiều thách thức như cạnh tranh gay gắt, yêu cầu minh bạch và hiệu quả kinh tế ngày càng cao. Công ty Cổ phần và Thiết bị Tràng An, với lịch sử tham gia nhiều dự án quan trọng, đã chứng kiến sự giảm sút số lượng công trình trúng thầu trong giai đoạn 2017-2019 do áp lực cạnh tranh từ cả doanh nghiệp trong nước và quốc tế. Nghiên cứu nhằm đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực đấu thầu xây lắp của công ty này, tập trung vào các yếu tố tài chính, kỹ thuật, tổ chức và pháp lý trong giai đoạn 2017-2019 tại Hà Nội. Mục tiêu cụ thể là phân tích thực trạng năng lực đấu thầu, xác định các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nhằm tăng tỷ lệ trúng thầu, nâng cao hiệu quả kinh doanh và vị thế cạnh tranh trên thị trường. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cải thiện năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp xây dựng, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững ngành xây dựng Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết năng lực cạnh tranh và mô hình quản lý dự án xây dựng. Lý thuyết năng lực cạnh tranh tập trung vào các yếu tố nội tại như năng lực tài chính, kinh nghiệm, công nghệ và nguồn nhân lực, đồng thời xem xét tác động của môi trường kinh tế và pháp lý bên ngoài. Mô hình quản lý dự án xây dựng nhấn mạnh vai trò của quy trình đấu thầu, tổ chức thi công và kiểm soát chất lượng công trình. Các khái niệm chính bao gồm: năng lực đấu thầu xây lắp, tính minh bạch trong đấu thầu, hiệu quả kinh tế của dự án, và các tiêu chí đánh giá năng lực nhà thầu như năng lực tài chính, kinh nghiệm kỹ thuật, tiến độ thi công và công nghệ thi công.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ hồ sơ đấu thầu, báo cáo tài chính, và các tài liệu quản lý của Công ty Cổ phần và Thiết bị Tràng An trong giai đoạn 2017-2019. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp phi xác suất, tập trung vào các dự án xây lắp mà công ty đã tham gia đấu thầu trong khoảng thời gian này. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ trúng thầu, và phân tích SWOT để đánh giá năng lực hiện tại. Ngoài ra, phương pháp tổng hợp và phân tích định tính được áp dụng để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng từ môi trường pháp lý và kinh tế. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2021 đến tháng 12/2022, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năng lực tài chính hạn chế: Công ty có vốn lưu động và vốn chủ sở hữu chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu bảo đảm dự thầu, với tỷ lệ bảo đảm thực hiện hợp đồng chiếm từ 10% đến 2% giá trị gói thầu. Điều này ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn và thanh toán trong quá trình thi công, làm giảm tỷ lệ trúng thầu xuống khoảng 35% trong giai đoạn 2017-2019.

  2. Giá dự thầu chưa tối ưu: Giá dự thầu của công ty thường cao hơn dự toán chủ đầu tư từ 5-10%, dẫn đến việc bị loại ở nhiều gói thầu. Việc dự toán chi phí chưa chính xác và mức lợi nhuận dự kiến chưa hợp lý là nguyên nhân chính.

  3. Thiếu đồng bộ về công nghệ và thiết bị: Máy móc, thiết bị thi công của công ty chưa đồng bộ và hiện đại, ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng công trình. Tỷ lệ thiết bị cần bổ sung chiếm khoảng 20% tổng số thiết bị hiện có.

  4. Cơ cấu tổ chức và nguồn nhân lực chưa tối ưu: Đội ngũ cán bộ quản lý và công nhân có trình độ và kinh nghiệm chưa đồng đều, ảnh hưởng đến khả năng lập hồ sơ dự thầu và tổ chức thi công hiệu quả. Tỷ lệ cán bộ được đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án chỉ đạt khoảng 40%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc công ty chưa đầu tư đủ vào năng lực tài chính và công nghệ, đồng thời chưa có chiến lược giá dự thầu phù hợp với thị trường cạnh tranh hiện nay. So sánh với các doanh nghiệp cùng ngành, công ty có tỷ lệ trúng thầu thấp hơn khoảng 15-20%, chủ yếu do yếu tố giá và năng lực kỹ thuật. Việc thiếu đồng bộ thiết bị và nhân lực cũng làm giảm hiệu quả thi công, kéo dài tiến độ và tăng chi phí phát sinh. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trong ngành xây dựng cho thấy sự đầu tư vào công nghệ và quản lý nhân sự là yếu tố quyết định nâng cao năng lực đấu thầu. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ trúng thầu theo năm và bảng tổng hợp năng lực tài chính, thiết bị của công ty để minh họa rõ nét hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực tài chính: Chủ động huy động vốn qua các kênh tín dụng và tăng vốn chủ sở hữu nhằm đảm bảo khả năng bảo đảm dự thầu và thanh toán trong thi công. Mục tiêu nâng tỷ lệ bảo đảm dự thầu lên trên 10% giá trị gói thầu trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty phối hợp với phòng tài chính.

  2. Tối ưu hóa giá dự thầu: Xây dựng hệ thống dự toán chi phí chính xác dựa trên dữ liệu thực tế và kinh nghiệm thi công, đồng thời điều chỉnh mức lợi nhuận dự kiến phù hợp với thị trường. Mục tiêu giảm giá dự thầu trung bình xuống dưới 5% so với dự toán chủ đầu tư trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng đấu thầu và phòng kế hoạch.

  3. Đầu tư hiện đại hóa thiết bị: Mua sắm và nâng cấp máy móc, thiết bị thi công hiện đại, đồng bộ nhằm nâng cao năng suất và chất lượng công trình. Mục tiêu bổ sung ít nhất 20% thiết bị mới trong vòng 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng kỹ thuật và ban quản lý dự án.

  4. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, kỹ thuật thi công và lập hồ sơ dự thầu cho cán bộ và công nhân. Mục tiêu đạt 80% cán bộ quản lý được đào tạo trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự phối hợp với các đơn vị đào tạo chuyên ngành.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Doanh nghiệp xây dựng vừa và nhỏ: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực đấu thầu và cách nâng cao hiệu quả cạnh tranh trên thị trường.

  2. Chuyên gia quản lý dự án xây dựng: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về quản lý đấu thầu, giúp cải tiến quy trình và chiến lược đấu thầu.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và đầu thầu: Hỗ trợ đánh giá thực trạng và đề xuất chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực đấu thầu.

  4. Nhà đầu tư và đối tác liên doanh: Giúp đánh giá năng lực tài chính, kỹ thuật và tổ chức của doanh nghiệp xây dựng trước khi hợp tác hoặc đầu tư.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực tài chính ảnh hưởng thế nào đến kết quả đấu thầu?
    Năng lực tài chính quyết định khả năng bảo đảm dự thầu và thanh toán chi phí thi công, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và khả năng trúng thầu của doanh nghiệp. Ví dụ, công ty có tỷ lệ bảo đảm dự thầu thấp thường bị loại ngay từ vòng hồ sơ.

  2. Làm sao để xây dựng giá dự thầu hợp lý?
    Cần dựa trên dự toán chi phí chính xác, tính toán kỹ lưỡng các yếu tố vật liệu, nhân công, máy móc và lợi nhuận dự kiến. Giá dự thầu không nên thấp hơn dự toán chủ đầu tư để tránh bị loại do không đảm bảo chất lượng.

  3. Tại sao công nghệ và thiết bị lại quan trọng trong đấu thầu xây lắp?
    Thiết bị hiện đại giúp nâng cao năng suất, đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình, từ đó tăng khả năng cạnh tranh và trúng thầu. Ví dụ, công ty có thiết bị đồng bộ thường hoàn thành dự án đúng hạn và được đánh giá cao.

  4. Nguồn nhân lực ảnh hưởng thế nào đến năng lực đấu thầu?
    Đội ngũ cán bộ và công nhân có trình độ và kinh nghiệm tốt giúp lập hồ sơ dự thầu chính xác, tổ chức thi công hiệu quả và xử lý các tình huống phát sinh, nâng cao uy tín doanh nghiệp.

  5. Liên danh, liên kết có giúp nâng cao năng lực đấu thầu không?
    Có, liên danh giúp doanh nghiệp kết hợp nguồn lực tài chính, kỹ thuật và nhân lực để thực hiện các dự án lớn vượt quá năng lực riêng lẻ, từ đó tăng khả năng trúng thầu và mở rộng thị trường.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã phân tích thực trạng năng lực đấu thầu xây lắp của Công ty Cổ phần và Thiết bị Tràng An trong giai đoạn 2017-2019, chỉ ra các hạn chế về tài chính, giá dự thầu, thiết bị và nhân lực.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực tài chính, tối ưu giá dự thầu, hiện đại hóa thiết bị và đào tạo nguồn nhân lực.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động đấu thầu và vị thế cạnh tranh của doanh nghiệp xây dựng.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả trong vòng 1-2 năm tới.
  • Khuyến khích các doanh nghiệp xây dựng và cơ quan quản lý tham khảo để hoàn thiện chính sách và chiến lược phát triển ngành xây dựng bền vững.

Hãy bắt đầu áp dụng các giải pháp này để nâng cao năng lực đấu thầu và phát triển bền vững doanh nghiệp xây dựng của bạn!