Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, đầu tư xây dựng đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực hạ tầng và thúc đẩy tăng trưởng. Theo ước tính, các dự án đầu tư xây dựng tại Việt Nam chiếm tỷ trọng lớn trong tổng vốn đầu tư công, với hàng nghìn dự án được triển khai mỗi năm. Tuy nhiên, công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng vẫn còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả và chất lượng các công trình. Luận văn tập trung nghiên cứu công tác tư vấn quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng và Quy hoạch Nam Trung Bộ, đơn vị hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực tư vấn quản lý dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại khu vực Nam Trung Bộ từ năm 2012 đến nay.

Mục tiêu nghiên cứu là đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng công tác tư vấn quản lý dự án đầu tư xây dựng tại công ty, nhằm đảm bảo các dự án hoàn thành đúng tiến độ, trong phạm vi ngân sách và đạt yêu cầu kỹ thuật, chất lượng. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án đầu tư công sử dụng vốn ngân sách nhà nước do công ty thực hiện tư vấn tại tỉnh Khánh Hòa và các tỉnh lân cận trong giai đoạn 2012-2021. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải thiện hiệu quả quản lý dự án, đồng thời góp phần nâng cao năng lực tư vấn quản lý dự án trong ngành xây dựng tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án hiện đại, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý dự án theo chuẩn ISO 9000:2000: Định nghĩa dự án là một quá trình đơn nhất, có thời hạn, mục tiêu rõ ràng, bao gồm các hoạt động phối hợp nhằm đạt được kết quả theo yêu cầu về thời gian, chi phí và chất lượng.

  • Mô hình vòng đời dự án đầu tư xây dựng: Bao gồm các giai đoạn chuẩn bị dự án, thực hiện dự án và kết thúc dự án, với các bước cụ thể như khảo sát, thiết kế, thi công, nghiệm thu và bàn giao.

  • Khái niệm tư vấn quản lý dự án: Là hoạt động hỗ trợ chủ đầu tư trong việc lập kế hoạch, điều phối, giám sát và kiểm soát dự án nhằm đảm bảo dự án đạt mục tiêu đề ra.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: quản lý dự án đầu tư xây dựng, tư vấn quản lý dự án, năng lực tổ chức tư vấn, quy trình đầu tư xây dựng, và các điều kiện pháp lý liên quan.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp định lượng, bao gồm:

  • Thu thập dữ liệu: Sử dụng nguồn dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật như Luật Xây dựng 2014, Luật Đầu tư công 2019, các nghị định hướng dẫn (Nghị định 15/2021/NĐ-CP, Nghị định 59/2015/NĐ-CP...), báo cáo hoạt động của Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng và Quy hoạch Nam Trung Bộ, cùng các tài liệu chuyên ngành và số liệu thống kê liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích nội dung văn bản pháp luật, đánh giá thực trạng công tác tư vấn quản lý dự án thông qua khảo sát, phỏng vấn chuyên gia và cán bộ công ty, tổng hợp số liệu về năng lực nhân sự, dự án đã thực hiện, và các hạn chế tồn tại.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát được thực hiện với khoảng 30 cán bộ, chuyên gia tư vấn quản lý dự án tại công ty, lựa chọn theo phương pháp phi xác suất nhằm đảm bảo đại diện cho các bộ phận liên quan.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong năm 2021, tập trung đánh giá giai đoạn từ 2012 đến 2021, nhằm phản ánh đầy đủ quá trình hoạt động và sự thay đổi trong công tác tư vấn quản lý dự án của công ty.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năng lực tư vấn còn hạn chế: Công ty có khoảng 80 chuyên gia tư vấn xây dựng, trong đó tỷ lệ chuyên gia có chứng chỉ hành nghề quản lý dự án đạt khoảng 60%. Độ tuổi lao động chủ yếu tập trung ở nhóm trung niên (40-50 tuổi) chiếm 55%, còn lại là nhóm trẻ và cao tuổi. Điều này ảnh hưởng đến sự linh hoạt và cập nhật kiến thức mới trong công tác tư vấn.

  2. Nguồn nhân lực và công tác quản lý chưa đồng bộ: Khoảng 30% nhân sự chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng mềm và xử lý tình huống trong quản lý dự án. Công tác phân công lao động và phân chia lợi nhuận chưa hợp lý, dẫn đến hiệu quả làm việc chưa cao.

  3. Hạn chế trong công tác quản lý dự án: Qua khảo sát các dự án đã thực hiện, có khoảng 25% dự án gặp khó khăn về tiến độ do thiếu sự phối hợp giữa các bên liên quan và chưa áp dụng hiệu quả các quy trình quản lý dự án. Chi phí quản lý dự án cũng có xu hướng vượt dự toán khoảng 10-15%.

  4. Ảnh hưởng của khung pháp lý và quy định: Mặc dù có nhiều quy định pháp luật hỗ trợ, nhưng việc áp dụng chưa đồng bộ và thiếu sự cập nhật kịp thời theo các nghị định mới như Nghị định 15/2021/NĐ-CP làm hạn chế khả năng phát huy năng lực tư vấn quản lý dự án.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ sự thiếu đồng bộ giữa năng lực chuyên môn và kỹ năng quản lý của đội ngũ tư vấn, cũng như sự chưa hoàn thiện trong cơ chế phân công, phân cấp và chính sách đãi ngộ. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều doanh nghiệp tư vấn tại Việt Nam, nơi mà việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chưa được chú trọng đúng mức.

Việc áp dụng các quy định pháp luật mới chưa thực sự hiệu quả do thiếu sự hướng dẫn chi tiết và hỗ trợ kỹ thuật từ các cơ quan quản lý nhà nước. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố độ tuổi lao động, bảng thống kê số lượng dự án và tỷ lệ hoàn thành đúng tiến độ, cũng như biểu đồ so sánh chi phí quản lý dự án thực tế và dự toán.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ các điểm nghẽn trong công tác tư vấn quản lý dự án, từ đó đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác này tại Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng và Quy hoạch Nam Trung Bộ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng mềm cho đội ngũ tư vấn: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý dự án. Mục tiêu tăng tỷ lệ chuyên gia có chứng chỉ hành nghề lên trên 80% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty phối hợp với các trung tâm đào tạo chuyên ngành.

  2. Cải cách cơ chế phân công lao động và phân chia lợi nhuận: Xây dựng quy chế phân công công việc rõ ràng, minh bạch và chính sách đãi ngộ công bằng nhằm nâng cao động lực làm việc và hiệu quả quản lý dự án. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do phòng nhân sự và ban quản lý dự án chủ trì.

  3. Ứng dụng công nghệ quản lý dự án hiện đại: Đầu tư xây dựng cơ sở dữ liệu chung (Big Data) và phần mềm quản lý dự án để theo dõi tiến độ, chi phí và chất lượng dự án một cách chính xác và kịp thời. Mục tiêu hoàn thành trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban công nghệ thông tin phối hợp với phòng quản lý dự án.

  4. Tăng cường phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước và cập nhật pháp luật: Thiết lập kênh liên lạc thường xuyên với các cơ quan quản lý để cập nhật kịp thời các quy định mới, đồng thời tổ chức các buổi tập huấn về pháp luật xây dựng cho cán bộ tư vấn. Thời gian thực hiện liên tục, do phòng pháp chế và ban lãnh đạo công ty đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các công ty tư vấn quản lý dự án xây dựng: Để tham khảo các giải pháp nâng cao năng lực tư vấn, cải tiến quy trình quản lý và áp dụng công nghệ trong quản lý dự án.

  2. Chủ đầu tư và Ban quản lý dự án: Nhằm hiểu rõ hơn về vai trò và trách nhiệm của tư vấn quản lý dự án, từ đó lựa chọn đối tác phù hợp và nâng cao hiệu quả phối hợp.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và đầu tư công: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định pháp luật và hướng dẫn thực hiện công tác quản lý dự án.

  4. Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành Quản lý xây dựng và Kinh tế xây dựng: Là nguồn tài liệu học tập, nghiên cứu về thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng công tác tư vấn quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tư vấn quản lý dự án đầu tư xây dựng là gì?
    Tư vấn quản lý dự án là hoạt động hỗ trợ chủ đầu tư trong việc lập kế hoạch, điều phối, giám sát và kiểm soát dự án nhằm đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, trong phạm vi ngân sách và đạt chất lượng yêu cầu. Ví dụ, công ty tư vấn sẽ giúp chủ đầu tư lựa chọn nhà thầu, giám sát thi công và quản lý chi phí.

  2. Những khó khăn chính trong công tác tư vấn quản lý dự án hiện nay là gì?
    Khó khăn bao gồm năng lực chuyên môn chưa đồng đều, thiếu kỹ năng mềm, cơ chế phân công lao động chưa hợp lý, và việc áp dụng quy định pháp luật chưa đồng bộ. Điều này dẫn đến tiến độ dự án bị chậm và chi phí vượt dự toán.

  3. Luật Xây dựng và các nghị định liên quan ảnh hưởng thế nào đến công tác tư vấn quản lý dự án?
    Luật Xây dựng 2014 và các nghị định như Nghị định 15/2021/NĐ-CP quy định rõ điều kiện năng lực, quy trình và trách nhiệm của tổ chức tư vấn quản lý dự án. Việc tuân thủ các quy định này giúp nâng cao chất lượng và tính minh bạch trong quản lý dự án.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực tư vấn quản lý dự án?
    Cần tổ chức đào tạo chuyên môn và kỹ năng mềm, áp dụng công nghệ quản lý hiện đại, cải tiến cơ chế phân công và chính sách đãi ngộ, đồng thời tăng cường phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước để cập nhật pháp luật kịp thời.

  5. Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng và Quy hoạch Nam Trung Bộ đã thực hiện những giải pháp gì để nâng cao chất lượng tư vấn?
    Công ty đã đăng ký và được cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng, tổ chức các khóa đào tạo nội bộ, xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý dự án và cải tiến quy trình làm việc. Tuy nhiên, vẫn cần tiếp tục hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về quản lý dự án và tư vấn quản lý dự án đầu tư xây dựng, làm rõ vai trò quan trọng của công tác tư vấn trong thành công của dự án.
  • Đã phân tích thực trạng công tác tư vấn quản lý dự án tại Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng và Quy hoạch Nam Trung Bộ, chỉ ra các hạn chế về năng lực nhân sự, quy trình và áp dụng pháp luật.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực chuyên môn, cải cách cơ chế phân công, ứng dụng công nghệ và tăng cường phối hợp pháp luật nhằm nâng cao chất lượng công tác tư vấn.
  • Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng thực tiễn tại công ty và làm tài liệu tham khảo cho các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực quản lý dự án xây dựng.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các khu vực và lĩnh vực khác.

Hành động ngay: Các đơn vị quản lý dự án và tư vấn xây dựng nên xem xét áp dụng các giải pháp này để nâng cao hiệu quả và chất lượng công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng.