Tổng quan nghiên cứu

Việt Nam hiện có khoảng trên 8,8 triệu người có công, chiếm gần 10% dân số, trong đó có 781.021 thương binh và người hưởng chính sách như thương binh. Thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình, với dân số hơn 61.000 người, có 1.273 người có công hưởng trợ cấp hàng tháng, trong đó 425 thương binh được hưởng chế độ ưu đãi xã hội. Kinh tế địa phương phát triển ổn định với tốc độ tăng giá trị sản xuất đạt 8,4% và thu nhập bình quân đầu người đạt 48,4 triệu đồng năm 2018. Tuy nhiên, đời sống của thương binh vẫn còn nhiều khó khăn, đòi hỏi sự quan tâm, chăm sóc từ Nhà nước và xã hội.

Nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng việc thực hiện chế độ ưu đãi đối với thương binh tại thành phố Tam Điệp trong giai đoạn 2017-2018, nhằm làm rõ các chính sách hiện hành, những hạn chế trong tổ chức thực hiện và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 9 xã, phường thuộc thành phố, với mục tiêu góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho thương binh, đồng thời hỗ trợ địa phương trong hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội phù hợp.

Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ nằm ở việc bổ sung cơ sở thực tiễn cho chính sách ưu đãi người có công mà còn giúp địa phương điều chỉnh các biện pháp hỗ trợ, đồng thời tạo điều kiện cho thương binh tự vươn lên, hòa nhập cộng đồng và đóng góp vào sự phát triển bền vững của thành phố Tam Điệp và tỉnh Ninh Bình.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cùng các quan điểm của Đảng và Nhà nước về chính sách ưu đãi xã hội. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết chính sách xã hội: Nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong việc xây dựng và thực hiện các chính sách nhằm đảm bảo công bằng xã hội, chăm sóc các đối tượng yếu thế, trong đó có người có công với cách mạng.
  • Lý thuyết quản lý công: Tập trung vào hiệu quả tổ chức thực hiện chính sách, vai trò phối hợp giữa các cấp chính quyền và cộng đồng trong việc triển khai các chế độ ưu đãi.

Các khái niệm chính bao gồm: ưu đãi xã hội, thương binh, chế độ ưu đãi đối với thương binh, nguồn lực thực hiện chính sách, và hiệu quả thực thi chính sách.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu được thu thập từ các văn bản pháp luật, báo cáo của Ủy ban nhân dân thành phố Tam Điệp, phòng Lao động Thương binh và Xã hội, cùng các tài liệu nghiên cứu khoa học liên quan. Phương pháp nghiên cứu bao gồm:

  • Phân tích tài liệu: Tổng hợp, hệ thống các văn bản pháp luật, chính sách ưu đãi người có công, báo cáo thực trạng và các công trình nghiên cứu trước đó.
  • Khảo sát định lượng: Thực hiện bảng hỏi với 50 thương binh đang hưởng chính sách ưu đãi trên địa bàn thành phố, thu thập dữ liệu về mức độ thụ hưởng, nhận thức và đánh giá hiệu quả chính sách.
  • Phỏng vấn sâu: Tiến hành 10 cuộc phỏng vấn cá nhân, gồm 7 thương binh và 3 cán bộ công tác chính sách, nhằm làm rõ các vấn đề chi tiết, khó khăn trong thực hiện và đề xuất giải pháp.

Cỡ mẫu được lựa chọn nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm đối tượng nghiên cứu, phương pháp chọn mẫu theo phương pháp thuận tiện kết hợp với chọn mẫu có chủ đích. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2017 đến 2018, tập trung vào 9 xã, phường thuộc thành phố Tam Điệp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ thụ hưởng chế độ ưu đãi trợ cấp: 100% thương binh khảo sát được hưởng trợ cấp hàng tháng, với mức trợ cấp trung bình đạt khoảng 1.000 đồng/tháng theo chuẩn hiện hành. Trong đó, thương binh có tỷ lệ suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên được hưởng phụ cấp đặc biệt 760.000 đồng/tháng.

  2. Chế độ chăm sóc sức khỏe: 95% thương binh được cấp thẻ bảo hiểm y tế, tuy nhiên chỉ khoảng 60% trong số đó thường xuyên được điều dưỡng hoặc phục hồi chức năng tại các cơ sở y tế. Một số thương binh ở vùng sâu, vùng xa gặp khó khăn trong tiếp cận dịch vụ y tế.

  3. Ưu đãi trong giáo dục và đào tạo: 80% con em thương binh được hưởng các chính sách ưu tiên như miễn giảm học phí, trợ cấp mua sách vở. Tuy nhiên, tỷ lệ thương binh có trình độ văn hóa từ cấp II trở xuống chiếm tới 85%, ảnh hưởng đến khả năng hòa nhập và phát triển.

  4. Giải quyết việc làm: Khoảng 40% thương binh trong độ tuổi lao động có việc làm ổn định, chủ yếu trong lĩnh vực nông nghiệp và dịch vụ nhỏ. Các chương trình hỗ trợ đào tạo nghề và vay vốn ưu đãi đã giúp hơn 24.000 người có công được đào tạo nghề trên toàn quốc, trong đó có một phần thương binh tại Tam Điệp.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy chế độ ưu đãi đối với thương binh tại Tam Điệp đã được thực hiện tương đối đầy đủ, đặc biệt là về trợ cấp tài chính và bảo hiểm y tế. Tuy nhiên, việc tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và đào tạo nghề còn hạn chế, nhất là đối với thương binh ở vùng nông thôn và vùng sâu. So với các nghiên cứu trong ngành, mức độ hài lòng của thương binh tại Tam Điệp tương đương với các địa phương có điều kiện kinh tế tương tự, nhưng vẫn thấp hơn so với các thành phố lớn.

Việc tỷ lệ thương binh có trình độ văn hóa thấp ảnh hưởng đến khả năng tìm kiếm việc làm và hòa nhập xã hội, đòi hỏi các chính sách ưu đãi trong giáo dục cần được tăng cường. Ngoài ra, nguồn lực thực hiện chính sách chủ yếu dựa vào ngân sách Nhà nước, trong khi sự tham gia của cộng đồng và xã hội hóa còn hạn chế, làm giảm hiệu quả chăm sóc toàn diện cho thương binh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ thương binh hưởng các loại trợ cấp, biểu đồ tròn phân bố trình độ văn hóa và bảng thống kê số lượng thương binh có việc làm ổn định theo từng lĩnh vực.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tuyên truyền và phổ biến chính sách: Đẩy mạnh công tác truyền thông để nâng cao nhận thức của thương binh và cộng đồng về các chế độ ưu đãi, đảm bảo mọi đối tượng đều biết và được hưởng đầy đủ quyền lợi. Chủ thể thực hiện: Phòng Lao động Thương binh và Xã hội thành phố, trong vòng 12 tháng.

  2. Nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe: Mở rộng các chương trình điều dưỡng, phục hồi chức năng tại gia đình và cơ sở y tế, đặc biệt ưu tiên thương binh ở vùng sâu, vùng xa. Chủ thể thực hiện: Sở Y tế phối hợp với địa phương, trong 24 tháng tới.

  3. Phát triển đào tạo nghề và giải quyết việc làm: Tăng cường hỗ trợ đào tạo nghề phù hợp với khả năng thương binh, tạo điều kiện vay vốn ưu đãi và kết nối việc làm tại các doanh nghiệp địa phương. Chủ thể thực hiện: Trung tâm dạy nghề, các tổ chức chính quyền địa phương, trong 18 tháng.

  4. Xã hội hóa công tác chăm sóc người có công: Khuyến khích các tổ chức xã hội, doanh nghiệp và cộng đồng tham gia hỗ trợ vật chất và tinh thần cho thương binh, thông qua các quỹ đền ơn đáp nghĩa và các hoạt động tình nguyện. Chủ thể thực hiện: Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức xã hội, liên tục và lâu dài.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý chính sách xã hội: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chế độ ưu đãi đối với thương binh, phục vụ công tác hoạch định chính sách.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên ngành Luật Kinh tế, Chính sách công: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về chính sách ưu đãi xã hội, phương pháp nghiên cứu và phân tích chính sách.

  3. Các tổ chức xã hội và đoàn thể chăm sóc người có công: Hỗ trợ xây dựng chương trình hoạt động phù hợp, tăng cường xã hội hóa công tác chăm sóc thương binh.

  4. Thương binh và gia đình: Nắm bắt thông tin về quyền lợi, chế độ ưu đãi, từ đó chủ động tham gia và giám sát việc thực hiện chính sách.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chế độ ưu đãi trợ cấp đối với thương binh được quy định như thế nào?
    Chế độ trợ cấp ưu đãi bao gồm trợ cấp hàng tháng dựa trên tỷ lệ suy giảm khả năng lao động, trợ cấp một lần cho thương tật nhẹ, và phụ cấp đặc biệt cho thương binh nặng. Ví dụ, thương binh suy giảm từ 81% trở lên được hưởng phụ cấp 760.000 đồng/tháng.

  2. Thương binh có được hưởng chế độ bảo hiểm y tế không?
    Có, thương binh không hưởng lương hoặc bảo hiểm xã hội được Nhà nước mua bảo hiểm y tế để khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế, bao gồm cả bệnh viện dân y và quân đội.

  3. Con em thương binh được hưởng ưu đãi gì trong giáo dục?
    Con em thương binh được ưu tiên tuyển sinh, miễn giảm học phí, trợ cấp mua sách vở và được hưởng trợ cấp hàng tháng nếu thuộc diện suy giảm khả năng lao động.

  4. Những khó khăn chính trong việc thực hiện chế độ ưu đãi tại Tam Điệp là gì?
    Khó khăn gồm hạn chế trong tiếp cận dịch vụ y tế, trình độ văn hóa thấp của thương binh, nguồn lực xã hội hóa còn hạn chế và thủ tục hành chính phức tạp.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách ưu đãi thương binh?
    Cần tăng cường tuyên truyền, cải thiện dịch vụ chăm sóc sức khỏe, phát triển đào tạo nghề, giải quyết việc làm và huy động sự tham gia của cộng đồng xã hội.

Kết luận

  • Chế độ ưu đãi đối với thương binh tại thành phố Tam Điệp đã được thực hiện tương đối đầy đủ, góp phần ổn định đời sống vật chất và tinh thần.
  • Một số hạn chế còn tồn tại như khó khăn trong tiếp cận dịch vụ y tế, trình độ văn hóa thấp và việc làm chưa ổn định.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả thực thi chính sách trong thời gian tới.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng cho việc điều chỉnh chính sách và hỗ trợ địa phương trong công tác chăm sóc người có công.
  • Đề nghị các cấp chính quyền, tổ chức xã hội và cộng đồng tiếp tục phối hợp thực hiện các giải pháp nhằm đảm bảo quyền lợi và nâng cao chất lượng cuộc sống cho thương binh.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp. Đề nghị các nhà nghiên cứu tiếp tục mở rộng nghiên cứu về chính sách ưu đãi người có công tại các địa phương khác nhằm hoàn thiện hệ thống chính sách quốc gia.