Tổng quan nghiên cứu
Việc dạy và học tiếng Anh trong hệ thống giáo dục tiểu học tại Việt Nam đã được chú trọng từ khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 - 2020”. Theo đó, mục tiêu đến năm 2020 là 100% học sinh tiểu học được học tiếng Anh, bắt đầu từ lớp 3. Tuy nhiên, thực tế triển khai tại các trường tiểu học, đặc biệt ở khu vực phía Nam, mới đạt khoảng 42% số trường áp dụng chương trình tiếng Anh theo đề án. Việc lựa chọn sách tiếng Anh tiểu học phù hợp là một trong những yếu tố then chốt để đảm bảo chất lượng giảng dạy và học tập.
Luận văn tập trung nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến ý định chọn sử dụng sách tiếng Anh cấp tiểu học của giáo viên, đối tượng có vai trò quan trọng trong việc đề xuất và quyết định sử dụng giáo trình tại các trường. Nghiên cứu được thực hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh và một số tỉnh phía Nam trong giai đoạn 2013, nhằm xây dựng mô hình đo lường các yếu tố tác động đến ý định chọn sử dụng sách tiếng Anh tiểu học, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả tiếp cận và sử dụng sách.
Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ giúp các nhà xuất bản điều chỉnh chiến lược phát triển sản phẩm mà còn hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục trong việc lựa chọn giáo trình phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh tiểu học, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và phát triển nguồn nhân lực.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên lý thuyết hành vi người tiêu dùng và giá trị cảm nhận khách hàng. Theo Philip Kotler, hành vi người tiêu dùng chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố văn hóa, xã hội, cá nhân và tâm lý, trong đó giá trị cảm nhận là nhân tố quyết định ý định mua hàng.
Các nghiên cứu của Sheth, Newman và Gross (1991) đề xuất năm thành phần giá trị cảm nhận gồm: giá trị chức năng, giá trị tri thức, giá trị xã hội, giá trị cảm xúc và giá trị điều kiện. Sweeney và Soutar (2001) phát triển mô hình PERVAL với bốn yếu tố chính: giá trị chất lượng, giá trị về tiền, giá trị cảm xúc và giá trị xã hội, được áp dụng rộng rãi trong nghiên cứu hành vi tiêu dùng.
Luận văn áp dụng mô hình PERVAL để xây dựng mô hình nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến ý định chọn sử dụng sách tiếng Anh tiểu học, tập trung vào bốn khái niệm chính: giá trị chất lượng (CL), giá trị về tiền (GIA), giá trị cảm xúc (CX) và giá trị xã hội (XH). Ý định chọn sử dụng (YD) được xem là hành vi dự định của giáo viên trong việc lựa chọn sách tiếng Anh tiểu học.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện theo hai giai đoạn: nghiên cứu định tính sơ bộ và nghiên cứu định lượng chính thức.
Nghiên cứu định tính: Phỏng vấn sâu 10 chuyên viên phụ trách môn tiếng Anh tại các Phòng GD&ĐT và 10 giáo viên tiếng Anh tiểu học tại TP. Hồ Chí Minh nhằm khám phá, điều chỉnh các biến quan sát trong thang đo, đảm bảo phù hợp với thực tế sử dụng sách tiếng Anh tiểu học.
Nghiên cứu định lượng: Thu thập dữ liệu qua bảng câu hỏi khảo sát 266 giáo viên tiếng Anh tiểu học tại TP. Hồ Chí Minh và một số tỉnh phía Nam trong giai đoạn từ tháng 5 đến tháng 6 năm 2013. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện, đảm bảo kích thước mẫu lớn hơn 5 lần số biến quan sát (22 biến), nhằm tăng tính đại diện và độ tin cậy.
Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS 21 với các bước: kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để đánh giá giá trị hội tụ và phân biệt của các biến, phân tích hồi quy tuyến tính đa biến để kiểm định mô hình và xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến ý định chọn sử dụng sách tiếng Anh tiểu học.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Giá trị chất lượng (CL) có ảnh hưởng tích cực và đáng kể đến ý định chọn sử dụng sách tiếng Anh tiểu học. Hệ số Cronbach’s Alpha của thang đo CL đạt 0.790, các biến quan sát đều có hệ số tương quan biến tổng trên 0.3, cho thấy thang đo có độ tin cậy cao. Giá trị chất lượng được giáo viên đánh giá qua các tiêu chí như chương trình phù hợp với độ tuổi, chất lượng in ấn, thiết kế minh họa sinh động và tính liên thông với cấp học cao hơn.
Giá trị về tiền (GIA) cũng tác động cùng chiều đến ý định chọn sử dụng. Giáo viên quan tâm đến mức giá hợp lý, giá trị nhận được so với chi phí bỏ ra và sự tiết kiệm khi lựa chọn bộ sách. Thang đo GIA có Cronbach’s Alpha trên 0.7, đảm bảo độ tin cậy.
Giá trị cảm xúc (CX) đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành ý định chọn sử dụng. Giáo viên cảm thấy thoải mái, thích thú và vui vẻ khi sử dụng bộ sách, điều này góp phần tăng sự trung thành và giới thiệu sản phẩm cho đồng nghiệp.
Giá trị xã hội (XH) ảnh hưởng đến ý định chọn sử dụng thông qua việc sách phù hợp với văn hóa Việt Nam, tạo ấn tượng tốt và giúp giáo viên nâng cao uy tín trong cộng đồng giáo dục.
Mô hình hồi quy tuyến tính đa biến cho thấy các yếu tố trên giải thích khoảng 65% biến thiên của ý định chọn sử dụng sách tiếng Anh tiểu học (Adjusted R² ≈ 0.65). Kiểm định F và t đều có ý nghĩa thống kê (p < 0.05), khẳng định tính phù hợp và ý nghĩa của mô hình.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây về giá trị cảm nhận và hành vi tiêu dùng, như nghiên cứu của Sweeney và Soutar (2001) và Chang & Hsiao (2011). Giá trị chất lượng và giá trị về tiền là hai yếu tố vật chất quan trọng nhất, phản ánh sự cân bằng giữa lợi ích và chi phí mà giáo viên cảm nhận khi lựa chọn sách. Giá trị cảm xúc và xã hội góp phần tạo nên sự khác biệt trong nhận thức và thái độ của giáo viên, từ đó ảnh hưởng đến quyết định sử dụng lâu dài.
Biểu đồ phân tích hồi quy có thể minh họa mức độ ảnh hưởng tương đối của từng yếu tố, trong đó giá trị chất lượng và giá trị về tiền có hệ số Beta cao nhất, tiếp theo là giá trị cảm xúc và giá trị xã hội. Bảng phân tích Cronbach’s Alpha và ma trận trọng số nhân tố cũng cho thấy các biến quan sát đều hội tụ tốt vào các nhân tố tương ứng, đảm bảo tính hợp lệ của thang đo.
Nguyên nhân của các kết quả này có thể do giáo viên tiểu học rất quan tâm đến chất lượng nội dung và hình thức sách, đồng thời cân nhắc kỹ lưỡng chi phí trong bối cảnh ngân sách hạn chế. Giá trị cảm xúc và xã hội phản ánh nhu cầu được công nhận và sự hài lòng cá nhân khi sử dụng sản phẩm phù hợp với văn hóa và chuẩn quốc tế.
Đề xuất và khuyến nghị
Nâng cao chất lượng sản phẩm: Các nhà xuất bản cần tập trung cải tiến nội dung, phương pháp giảng dạy, thiết kế minh họa và chất lượng in ấn để đáp ứng kỳ vọng của giáo viên, từ đó tăng giá trị cảm nhận về chất lượng. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể: Nhà xuất bản, đội ngũ biên soạn.
Định giá hợp lý: Cân nhắc mức giá phù hợp với khả năng chi trả của các trường và giáo viên, đồng thời đảm bảo giá trị nhận được tương xứng với chi phí bỏ ra. Thời gian: 3-6 tháng; Chủ thể: Nhà xuất bản, bộ phận marketing.
Tăng cường truyền thông và hỗ trợ cảm xúc: Tạo các chương trình giới thiệu, tập huấn sử dụng sách, xây dựng cộng đồng giáo viên để chia sẻ kinh nghiệm, nâng cao cảm xúc tích cực và sự hài lòng khi sử dụng sản phẩm. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Nhà xuất bản, Sở GD&ĐT.
Phát triển giá trị xã hội: Đảm bảo sách phù hợp với văn hóa Việt Nam, đồng thời tích hợp các chuẩn quốc tế để giáo viên và học sinh cảm thấy tự hào và được xã hội công nhận khi sử dụng. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: Nhà xuất bản, chuyên gia giáo dục.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Nhà xuất bản sách giáo dục: Nghiên cứu giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn sử dụng sách tiếng Anh tiểu học, từ đó điều chỉnh sản phẩm và chiến lược tiếp thị phù hợp.
Quản lý giáo dục và hiệu trưởng trường tiểu học: Cung cấp cơ sở khoa học để lựa chọn giáo trình tiếng Anh phù hợp với điều kiện và nhu cầu của trường, nâng cao hiệu quả giảng dạy.
Giáo viên tiếng Anh tiểu học: Hiểu rõ các yếu tố tác động đến quyết định sử dụng sách, từ đó có thể tham gia tích cực vào quá trình lựa chọn và sử dụng giáo trình.
Sinh viên và nhà nghiên cứu chuyên ngành Quản trị Kinh doanh và Giáo dục: Tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu về hành vi tiêu dùng trong lĩnh vực giáo dục và phát triển sản phẩm giáo dục.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao nghiên cứu tập trung vào giáo viên mà không phải học sinh?
Giáo viên là người có vai trò quyết định trong việc lựa chọn sách tiếng Anh tiểu học tại trường, còn học sinh chủ yếu sử dụng theo quyết định của nhà trường và gia đình, nên hành vi của giáo viên phản ánh chính xác hơn ý định chọn sử dụng.Các yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định chọn sử dụng sách?
Giá trị chất lượng và giá trị về tiền là hai yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, tiếp theo là giá trị cảm xúc và giá trị xã hội, thể hiện sự cân bằng giữa lợi ích và chi phí cùng với cảm nhận cá nhân và xã hội.Phương pháp thu thập dữ liệu được thực hiện như thế nào?
Dữ liệu được thu thập qua bảng câu hỏi khảo sát trực tiếp 266 giáo viên tiếng Anh tiểu học tại TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam trong các lớp tập huấn sử dụng sách tiếng Anh.Mô hình nghiên cứu có thể áp dụng cho các sản phẩm giáo dục khác không?
Mô hình dựa trên lý thuyết giá trị cảm nhận khách hàng có tính tổng quát cao, có thể điều chỉnh và áp dụng cho các sản phẩm giáo dục khác với các biến quan sát phù hợp.Làm thế nào để các nhà xuất bản nâng cao giá trị cảm xúc và xã hội của sách?
Thông qua thiết kế sách sinh động, nội dung phù hợp văn hóa, tổ chức các hoạt động hỗ trợ giáo viên, xây dựng thương hiệu uy tín và tạo cộng đồng người dùng tích cực.
Kết luận
- Nghiên cứu xác định bốn yếu tố chính ảnh hưởng đến ý định chọn sử dụng sách tiếng Anh tiểu học của giáo viên: giá trị chất lượng, giá trị về tiền, giá trị cảm xúc và giá trị xã hội.
- Mô hình nghiên cứu được kiểm định với độ tin cậy cao, giải thích khoảng 65% biến thiên của ý định chọn sử dụng.
- Giá trị chất lượng và giá trị về tiền là hai yếu tố có tác động mạnh nhất, phản ánh sự cân bằng giữa lợi ích và chi phí.
- Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà xuất bản và quản lý giáo dục trong việc phát triển và lựa chọn giáo trình phù hợp.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp nâng cao chất lượng sản phẩm, điều chỉnh giá cả, tăng cường truyền thông và phát triển giá trị xã hội nhằm gia tăng sự hài lòng và trung thành của giáo viên.
Hành động ngay: Các nhà xuất bản và cơ quan quản lý giáo dục nên phối hợp triển khai các khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng sách tiếng Anh tiểu học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ngoại ngữ trong bối cảnh hội nhập quốc tế.