Tổng quan nghiên cứu
Sự thỏa mãn trong công việc của công chức là một yếu tố then chốt ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và sự ổn định nguồn nhân lực trong các tổ chức công quyền. Tại Chi cục Thuế Nha Trang, với hơn 160 công chức và kế hoạch thu ngân sách năm 2019 đạt 3.733 tỷ đồng, tăng 51% so với năm trước, việc duy trì sự thỏa mãn trong công việc càng trở nên cấp thiết. Nghiên cứu này tập trung phân tích ảnh hưởng của lãnh đạo tạo sự thay đổi đến sự thỏa mãn trong công việc của công chức tại Chi cục Thuế Nha Trang, thực hiện vào tháng 12 năm 2020. Mục tiêu chính là xác định các thành phần đo lường lãnh đạo tạo sự thay đổi, đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố này đến sự thỏa mãn trong công việc, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao sự hài lòng của công chức. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp lãnh đạo tổ chức xây dựng phong cách lãnh đạo phù hợp, góp phần giữ chân nhân tài và nâng cao hiệu quả công tác thu ngân sách. Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại Chi cục Thuế Nha Trang với dữ liệu thu thập từ 155 công chức, sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp định tính và định lượng nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác của kết quả.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên lý thuyết lãnh đạo tạo sự thay đổi (Transformational Leadership) của Bass (1985) và Bass & Avolio (1997), trong đó lãnh đạo tạo sự thay đổi được cấu thành bởi năm thành phần chính: hấp dẫn bằng phẩm chất (Idealized Influence - IA), hấp dẫn bằng hành vi (Idealized Influence Behavior - IB), truyền cảm hứng (Inspirational Motivation - IM), kích thích sự thông minh (Intellectual Stimulation - IS), và quan tâm cá nhân (Individualized Consideration - IC). Lý thuyết này nhấn mạnh vai trò của nhà lãnh đạo trong việc tạo động lực, truyền cảm hứng và hỗ trợ cá nhân nhằm nâng cao hiệu quả công việc và sự thỏa mãn của nhân viên. Về sự thỏa mãn trong công việc, nghiên cứu sử dụng thang đo chung dựa trên thang đo JDI (Job Descriptive Index) của Smith và cộng sự (1969), đo lường cảm nhận tổng thể của công chức về môi trường làm việc và tổ chức.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện theo quy trình hai giai đoạn: nghiên cứu sơ bộ định tính và nghiên cứu chính thức định lượng. Giai đoạn định tính sử dụng phương pháp thảo luận nhóm với 9 công chức nhằm điều chỉnh và hoàn thiện bảng câu hỏi dựa trên thang đo MLQ-5X và thang đo sự thỏa mãn công việc. Giai đoạn định lượng thu thập dữ liệu từ 155 công chức tại Chi cục Thuế Nha Trang bằng phương pháp chọn mẫu thuận tiện. Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS và AMOS với các kỹ thuật: thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích nhân tố khẳng định (CFA) và mô hình cấu trúc tuyến tính SEM để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Cỡ mẫu được xác định dựa trên quy tắc tối thiểu 5 lần số biến quan sát, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Năm thành phần lãnh đạo tạo sự thay đổi được xác định rõ ràng: Kết quả phân tích EFA cho thấy năm yếu tố IA, IB, IM, IS, IC được trích xuất với phương sai trích lũy đạt 71,74%, trọng số tải các biến quan sát đều trên 0,5, đảm bảo giá trị hội tụ và phân biệt. Giá trị KMO = 0,778 và kiểm định Bartlett có ý nghĩa thống kê (Sig = 0,000).
Ảnh hưởng tích cực của các yếu tố lãnh đạo đến sự thỏa mãn trong công việc: Mô hình SEM cho thấy các hệ số chuẩn hóa β lần lượt là: kích thích sự thông minh (IS) β = 0.32, truyền cảm hứng (IM) β = 0.264, hấp dẫn bằng phẩm chất (IA) β = 0.194, quan tâm cá nhân (IC) β = 0.159, hấp dẫn bằng hành vi (IB) β = 0. Các giả thuyết H1 đến H5 đều được chấp nhận với độ tin cậy 95-99%. Mô hình giải thích được 60,4% biến thiên của sự thỏa mãn trong công việc.
Độ tin cậy và tính hợp lệ của thang đo được đảm bảo: Hệ số Cronbach’s Alpha của các thang đo dao động từ 0,805 đến 0,882, vượt ngưỡng 0,6, cho thấy các thang đo có độ tin cậy cao. Phân tích CFA xác nhận tính đơn hướng, giá trị hội tụ và phân biệt của các biến quan sát.
Đặc điểm mẫu nghiên cứu: Trong 155 công chức khảo sát, tỷ lệ nữ chiếm 73%, đa số có trình độ đại học (90%), độ tuổi và thu nhập phân bố đa dạng, phản ánh tính đại diện cho lực lượng công chức tại Chi cục Thuế Nha Trang.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của lãnh đạo tạo sự thay đổi trong việc nâng cao sự thỏa mãn công việc của công chức. Yếu tố kích thích sự thông minh có ảnh hưởng mạnh nhất, cho thấy việc khuyến khích sáng tạo và tư duy đa chiều trong công việc là chìa khóa để tăng cường hài lòng nghề nghiệp. Truyền cảm hứng và hấp dẫn bằng phẩm chất cũng đóng vai trò quan trọng, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước trước đây. Sự quan tâm cá nhân tuy có ảnh hưởng thấp hơn nhưng vẫn có ý nghĩa, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lãnh đạo chú ý đến nhu cầu và phát triển cá nhân của công chức. Kết quả này cũng phản ánh thực tế tại Chi cục Thuế Nha Trang, nơi lãnh đạo đã tạo động lực thông qua sự quan tâm, truyền cảm hứng và khuyến khích đổi mới sáng tạo, góp phần hoàn thành vượt kế hoạch thu ngân sách. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện hệ số β của từng yếu tố và bảng tổng hợp kết quả kiểm định giả thuyết, giúp minh họa rõ ràng mức độ ảnh hưởng của từng thành phần lãnh đạo đến sự thỏa mãn.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường kích thích sự thông minh trong công việc: Lãnh đạo cần chủ động khuyến khích công chức đề xuất ý tưởng mới, áp dụng phương pháp sáng tạo trong giải quyết công việc. Mục tiêu nâng cao hệ số β của yếu tố IS lên ít nhất 0,4 trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Chi cục Thuế phối hợp với phòng đào tạo.
Phát huy vai trò truyền cảm hứng: Tổ chức các buổi chia sẻ tầm nhìn, mục tiêu và thành tựu của tổ chức nhằm tạo động lực và niềm tin cho công chức. Mục tiêu tăng tỷ lệ công chức đồng ý hoàn toàn với thang đo truyền cảm hứng lên 70% trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Lãnh đạo trực tiếp và phòng truyền thông nội bộ.
Nâng cao phẩm chất lãnh đạo hấp dẫn: Đào tạo kỹ năng lãnh đạo, đạo đức nghề nghiệp và khả năng tạo ảnh hưởng tích cực đến công chức. Mục tiêu cải thiện điểm trung bình thang đo IA lên 4,0/5 trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc và phòng nhân sự.
Chú trọng quan tâm cá nhân: Thiết lập hệ thống tư vấn, hỗ trợ cá nhân và phát triển năng lực cho công chức, đặc biệt là các nhóm có nhu cầu đặc biệt. Mục tiêu tăng mức độ hài lòng cá nhân lên 15% trong 9 tháng. Chủ thể thực hiện: Trưởng phòng và cán bộ quản lý trực tiếp.
Xây dựng văn hóa lãnh đạo hành vi tích cực: Khuyến khích lãnh đạo thể hiện hành vi minh bạch, công bằng và hỗ trợ công chức trong công việc hàng ngày. Mục tiêu giảm tỷ lệ phản hồi tiêu cực về hành vi lãnh đạo xuống dưới 10% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo và tổ chức kiểm tra nội bộ.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Lãnh đạo các cơ quan nhà nước: Giúp hiểu rõ tác động của phong cách lãnh đạo tạo sự thay đổi đến sự thỏa mãn công chức, từ đó điều chỉnh phong cách quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả công việc và giữ chân nhân sự.
Chuyên gia quản trị nhân sự: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về mối quan hệ giữa lãnh đạo và sự thỏa mãn trong công việc, hỗ trợ xây dựng các chương trình đào tạo và phát triển lãnh đạo.
Nhà nghiên cứu khoa học xã hội và quản trị: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, mô hình SEM và ứng dụng trong lĩnh vực quản trị công, đồng thời mở rộng nghiên cứu về lãnh đạo tạo sự thay đổi trong bối cảnh Việt Nam.
Công chức và nhân viên trong các tổ chức công: Giúp nhận thức rõ hơn về vai trò của lãnh đạo trong việc tạo môi trường làm việc tích cực, từ đó chủ động tham gia và đóng góp vào sự phát triển chung của tổ chức.
Câu hỏi thường gặp
Lãnh đạo tạo sự thay đổi là gì?
Lãnh đạo tạo sự thay đổi là phong cách lãnh đạo tập trung vào việc truyền cảm hứng, kích thích sáng tạo, quan tâm cá nhân và tạo ảnh hưởng tích cực để thúc đẩy nhân viên hoàn thành mục tiêu tổ chức. Ví dụ, lãnh đạo khuyến khích công chức đề xuất giải pháp mới trong công tác thuế.Tại sao sự thỏa mãn trong công việc lại quan trọng?
Sự thỏa mãn giúp công chức có thái độ tích cực, tăng hiệu quả làm việc và giảm tỷ lệ nghỉ việc. Một công chức hài lòng sẽ gắn bó lâu dài và đóng góp tích cực cho tổ chức.Phương pháp nghiên cứu SEM có ưu điểm gì?
SEM cho phép kiểm định đồng thời các mối quan hệ phức tạp giữa các biến tiềm ẩn và biến quan sát, giúp đánh giá chính xác tác động của từng yếu tố trong mô hình lãnh đạo đến sự thỏa mãn.Làm thế nào để đo lường sự thỏa mãn trong công việc?
Nghiên cứu sử dụng thang đo JDI với các câu hỏi Likert 5 điểm, đánh giá cảm nhận chung của công chức về môi trường làm việc, sự hài lòng với tổ chức và công việc hiện tại.Các yếu tố lãnh đạo nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự thỏa mãn?
Kích thích sự thông minh có ảnh hưởng mạnh nhất (β = 0.32), tiếp theo là truyền cảm hứng (β = 0.264) và hấp dẫn bằng phẩm chất (β = 0.194), cho thấy việc khuyến khích sáng tạo và truyền cảm hứng là then chốt.
Kết luận
- Nghiên cứu xác định năm thành phần lãnh đạo tạo sự thay đổi ảnh hưởng tích cực đến sự thỏa mãn trong công việc của công chức tại Chi cục Thuế Nha Trang.
- Mô hình SEM giải thích được 60,4% biến thiên sự thỏa mãn, với kích thích sự thông minh và truyền cảm hứng là hai yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất.
- Các thang đo được kiểm định có độ tin cậy cao, phù hợp với bối cảnh nghiên cứu tại Việt Nam.
- Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để lãnh đạo Chi cục Thuế điều chỉnh phong cách lãnh đạo, nâng cao sự hài lòng và giữ chân nhân sự.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các cơ quan công quyền khác.
Hành động ngay hôm nay: Lãnh đạo và quản lý tại Chi cục Thuế Nha Trang nên áp dụng các giải pháp lãnh đạo tạo sự thay đổi để nâng cao sự thỏa mãn công việc, góp phần phát triển bền vững tổ chức.