Tổng quan nghiên cứu
Thành phố Nha Trang – Khánh Hòa là một trong những trung tâm du lịch trọng điểm của Việt Nam, thu hút hàng triệu lượt khách mỗi năm. Tuy nhiên, theo ước tính của Sở Du lịch Khánh Hòa, lượng khách nội địa quay trở lại Nha Trang trong những năm gần đây tăng trưởng rất thấp, chỉ khoảng 0,5% năm 2019 so với năm trước, trong khi tổng lượt khách tăng 13,3%. Mức chi tiêu bình quân của khách nội địa cũng đạt khoảng 5,8 triệu đồng/lượt khách nghỉ qua đêm, cho thấy tiềm năng kinh tế từ thị trường này là rất lớn. Vấn đề đặt ra là cần xác định các yếu tố ảnh hưởng đến ý định quay trở lại của du khách nội địa nhằm gia tăng số lượng khách quay lại, góp phần phát triển bền vững ngành du lịch địa phương.
Mục tiêu nghiên cứu là xây dựng và kiểm định mô hình lý thuyết về các yếu tố tác động đến ý định quay trở lại của du khách nội địa khi đến Nha Trang – Khánh Hòa, từ đó đề xuất các giải pháp quản trị phù hợp. Nghiên cứu tập trung khảo sát khách du lịch nội địa trên 18 tuổi, đã đến Nha Trang từ 2 lần trở lên, trong khoảng thời gian từ tháng 8/2020 đến tháng 1/2021. Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ giúp các nhà quản lý và doanh nghiệp du lịch hiểu rõ hơn về hành vi khách hàng mà còn hỗ trợ hoạch định chính sách phát triển du lịch nội địa hiệu quả, góp phần nâng cao tỷ lệ quay trở lại và tăng trưởng doanh thu ngành du lịch địa phương.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết hành vi tiêu biểu trong lĩnh vực hành vi con người và du lịch:
Lý thuyết hành động hợp lý (TRA) của Ajzen và Fishbein (1975) cho rằng ý định hành vi của cá nhân chịu ảnh hưởng bởi thái độ đối với hành vi và chuẩn chủ quan (ảnh hưởng xã hội). TRA là nền tảng cho các mô hình dự đoán hành vi tiêu dùng và hành vi du lịch.
Thuyết hành vi có kế hoạch (TPB) của Ajzen (1985, 1991) mở rộng TRA bằng cách bổ sung yếu tố nhận thức kiểm soát hành vi, tức là nhận thức về khả năng và nguồn lực để thực hiện hành vi. TPB giúp giải thích tốt hơn các hành vi có tính kiểm soát và giới hạn.
Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm:
Ý định quay trở lại (Return Intention): Dự định của du khách về việc quay lại điểm đến trong tương lai, được đo lường qua các chỉ tiêu như ý định quay lại, sử dụng dịch vụ nhiều hơn, duy trì mối quan hệ với điểm đến.
Hình ảnh điểm đến: Tập hợp các nhận thức, ấn tượng và cảm xúc của du khách về điểm đến, bao gồm các yếu tố văn hóa, cảnh quan, dịch vụ, an ninh, giá cả.
Kinh nghiệm quá khứ: Số lần và chất lượng trải nghiệm du lịch trước đây tại điểm đến, ảnh hưởng đến thái độ và ý định quay lại.
Văn hóa xã hội: Các yếu tố văn hóa, lễ hội, tín ngưỡng, phong tục đặc trưng của địa phương tạo nên sức hút và sự khác biệt của điểm đến.
Cơ sở hạ tầng: Hệ thống giao thông, lưu trú, dịch vụ, tiện ích phục vụ du khách, ảnh hưởng đến sự hài lòng và ý định quay lại.
An toàn – an ninh: Mức độ đảm bảo an toàn cá nhân, phòng chống tội phạm, các tệ nạn du lịch ảnh hưởng đến tâm lý và quyết định của du khách.
Giá cả: Mức chi phí và sự tương xứng giữa giá trị nhận được và chi phí bỏ ra, tác động đến sự hài lòng và ý định quay lại.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:
Nghiên cứu định tính: Thảo luận nhóm với 5 chuyên gia trong lĩnh vực du lịch tại Nha Trang nhằm điều chỉnh mô hình lý thuyết, bổ sung các biến quan sát phù hợp với thực tiễn địa phương.
Nghiên cứu định lượng sơ bộ: Thu thập dữ liệu từ 50 khách du lịch nội địa bằng bảng hỏi thuận tiện, kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha (≥ 0,6), phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc thang đo.
Nghiên cứu định lượng chính thức: Khảo sát 150 khách du lịch nội địa tại Nha Trang, sử dụng phần mềm SPSS 23 để phân tích độ tin cậy, phân tích tương quan, hồi quy tuyến tính và kiểm định mô hình nghiên cứu, kiểm định giả thuyết.
Quy trình nghiên cứu gồm các bước: xây dựng mô hình lý thuyết, điều chỉnh thang đo qua nghiên cứu định tính, khảo sát sơ bộ, hoàn thiện thang đo, khảo sát chính thức và phân tích dữ liệu. Cỡ mẫu được chọn dựa trên tiêu chuẩn tối thiểu cho phân tích nhân tố và hồi quy, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Ảnh hưởng của văn hóa xã hội: Yếu tố này có mức độ ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định quay trở lại của du khách nội địa tại Nha Trang, với hệ số hồi quy β khoảng 0,35 (p < 0,01). Các hoạt động văn hóa, lễ hội, tín ngưỡng địa phương tạo nên sức hút đặc biệt, góp phần nâng cao sự hài lòng và mong muốn quay lại.
An toàn – an ninh: Được đánh giá là yếu tố quan trọng thứ hai, với hệ số β khoảng 0,28 (p < 0,01). Mức độ an toàn cao giúp du khách yên tâm trải nghiệm, giảm lo ngại về tội phạm, chèo kéo, từ đó tăng ý định quay lại.
Cơ sở hạ tầng: Ảnh hưởng tích cực với hệ số β khoảng 0,22 (p < 0,05). Hệ thống giao thông thuận tiện, dịch vụ lưu trú và tiện ích hiện đại góp phần nâng cao trải nghiệm du lịch, thúc đẩy ý định quay lại.
Kinh nghiệm quá khứ: Có tác động tích cực với hệ số β khoảng 0,18 (p < 0,05). Du khách có trải nghiệm tốt trong các lần trước có xu hướng quay lại cao hơn.
Hình ảnh điểm đến: Mặc dù có ảnh hưởng tích cực, nhưng mức độ thấp hơn so với các yếu tố trên, với hệ số β khoảng 0,15 (p < 0,05). Hình ảnh điểm đến được xây dựng qua các kênh truyền thông và trải nghiệm cá nhân, ảnh hưởng đến quyết định quay lại.
Giá cả: Có tác động ngược chiều đến ý định quay lại, hệ số β khoảng -0,12 (p < 0,05), cho thấy giá cả không hợp lý hoặc cảm nhận không tương xứng làm giảm ý định quay lại.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu cho thấy văn hóa xã hội và an toàn – an ninh là hai yếu tố then chốt ảnh hưởng đến ý định quay trở lại của du khách nội địa tại Nha Trang. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về vai trò của văn hóa đặc trưng và môi trường an toàn trong việc thu hút và giữ chân khách du lịch. Cơ sở hạ tầng và kinh nghiệm quá khứ cũng đóng vai trò quan trọng, phản ánh nhu cầu về chất lượng dịch vụ và trải nghiệm tích cực để tạo động lực quay lại.
Hình ảnh điểm đến tuy có ảnh hưởng nhưng không phải là yếu tố quyết định hàng đầu, cho thấy cần kết hợp xây dựng hình ảnh với cải thiện thực tế các yếu tố dịch vụ và trải nghiệm. Giá cả có tác động tiêu cực, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cân đối giá trị và chi phí để duy trì sự hài lòng và trung thành của khách hàng.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố (hệ số β) và bảng phân tích hồi quy chi tiết. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy sự nhất quán về vai trò của các yếu tố văn hóa, an ninh và cơ sở hạ tầng trong hành vi du lịch quay lại.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường phát triển các hoạt động văn hóa – xã hội: Tổ chức nhiều lễ hội, sự kiện văn hóa đặc sắc, bảo tồn và quảng bá các giá trị văn hóa truyền thống nhằm nâng cao trải nghiệm du lịch và tạo dấu ấn riêng biệt cho Nha Trang. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch, UBND thành phố.
Nâng cao an toàn – an ninh du lịch: Tăng cường công tác quản lý, kiểm soát tội phạm, xử lý nghiêm các hành vi chèo kéo, móc túi, đảm bảo môi trường du lịch an toàn, thân thiện. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Công an thành phố, Ban quản lý các khu du lịch.
Cải thiện cơ sở hạ tầng du lịch: Đầu tư nâng cấp hệ thống giao thông, mở rộng các dịch vụ lưu trú, nhà hàng, khu vui chơi giải trí hiện đại, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của du khách. Thời gian thực hiện: 2-3 năm; Chủ thể: Sở Giao thông Vận tải, các doanh nghiệp du lịch.
Xây dựng chính sách giá hợp lý: Kiểm soát và điều chỉnh giá cả dịch vụ du lịch phù hợp với chất lượng, tránh tình trạng “chặt chém” khách du lịch, tăng cường minh bạch giá cả. Thời gian thực hiện: 1 năm; Chủ thể: Sở Du lịch, các doanh nghiệp dịch vụ.
Phát triển chương trình khách hàng thân thiết: Khuyến khích du khách quay lại thông qua các chương trình ưu đãi, giảm giá, dịch vụ chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp. Thời gian thực hiện: 1 năm; Chủ thể: Các doanh nghiệp lữ hành, khách sạn.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Các nhà quản lý ngành du lịch địa phương: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi khách du lịch nội địa, từ đó xây dựng chính sách phát triển du lịch bền vững và hiệu quả.
Doanh nghiệp du lịch và lữ hành: Hỗ trợ thiết kế sản phẩm, dịch vụ phù hợp với nhu cầu và mong muốn của khách hàng, nâng cao chất lượng trải nghiệm và tăng tỷ lệ khách quay lại.
Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, du lịch: Cung cấp cơ sở lý thuyết, mô hình nghiên cứu và dữ liệu thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về hành vi du lịch.
Cơ quan hoạch định chính sách và truyền thông: Tham khảo để xây dựng các chiến lược quảng bá, truyền thông và kích cầu du lịch nội địa hiệu quả, góp phần nâng cao hình ảnh điểm đến.
Câu hỏi thường gặp
Ý định quay trở lại của du khách nội địa là gì?
Ý định quay trở lại là dự định hoặc kế hoạch của du khách về việc trở lại điểm đến trong tương lai, được xem là thước đo quan trọng để dự báo hành vi du lịch và phát triển bền vững ngành du lịch.Những yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định quay trở lại tại Nha Trang?
Văn hóa xã hội và an toàn – an ninh là hai yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, tiếp theo là cơ sở hạ tầng và kinh nghiệm quá khứ, trong khi giá cả có tác động ngược chiều.Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
Luận văn sử dụng phương pháp kết hợp định tính (thảo luận nhóm chuyên gia) và định lượng (khảo sát bảng hỏi, phân tích thống kê với SPSS) để xây dựng và kiểm định mô hình nghiên cứu.Làm thế nào để nâng cao ý định quay trở lại của du khách nội địa?
Cần tập trung phát triển các hoạt động văn hóa đặc sắc, đảm bảo an toàn – an ninh, cải thiện cơ sở hạ tầng, điều chỉnh giá cả hợp lý và xây dựng chương trình khách hàng thân thiết.Tại sao giá cả lại có tác động ngược chiều đến ý định quay trở lại?
Nếu giá cả không tương xứng với chất lượng dịch vụ hoặc bị đánh giá là quá cao, du khách sẽ không hài lòng và giảm ý định quay lại điểm đến đó.
Kết luận
- Nghiên cứu xác định 5 yếu tố chính ảnh hưởng đến ý định quay trở lại của du khách nội địa tại Nha Trang: văn hóa xã hội, an toàn – an ninh, cơ sở hạ tầng, kinh nghiệm quá khứ và hình ảnh điểm đến.
- Văn hóa xã hội và an toàn – an ninh là hai yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, trong khi giá cả có tác động ngược chiều.
- Phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng đảm bảo độ tin cậy và tính thực tiễn của kết quả.
- Các đề xuất quản trị tập trung vào phát triển văn hóa, nâng cao an ninh, cải thiện cơ sở hạ tầng và chính sách giá cả hợp lý nhằm tăng tỷ lệ khách quay lại.
- Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý, doanh nghiệp và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực du lịch nội địa, góp phần phát triển ngành du lịch Nha Trang bền vững trong tương lai.
Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và doanh nghiệp du lịch nên triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để cập nhật xu hướng và nhu cầu mới của du khách nội địa.