Tổng quan nghiên cứu

Ngành công nghiệp ô tô điện toàn cầu đang chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc trong những năm gần đây. Năm 2020, doanh số xe điện tăng 39% so với năm trước, đạt 3,2 triệu chiếc, chiếm 5% tổng số xe ô tô mới bán ra toàn cầu. Đến năm 2022, doanh số xe điện toàn cầu đạt 7,26 triệu chiếc, chiếm 9,5% tổng doanh số xe, trong đó Trung Quốc chiếm 4,53 triệu chiếc, tăng 80% so với năm trước. Tại Việt Nam, dù tỷ lệ sở hữu ô tô còn thấp (khoảng 46 xe/1.000 người), thị trường ô tô điện được đánh giá có tiềm năng phát triển lớn, đặc biệt khi Chính phủ đã ban hành các chính sách ưu đãi thuế nhằm thúc đẩy xe điện.

Trên cơ sở đó, luận văn tập trung nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến ý định mua xe ô tô điện VinFast của người dân tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu – một địa phương có thu nhập bình quân đầu người cao nhất cả nước và tiềm năng tiêu dùng lớn. Mục tiêu nghiên cứu gồm: xác định các yếu tố ảnh hưởng, đánh giá mức độ tác động của từng yếu tố và đề xuất các giải pháp quản trị nhằm nâng cao ý định mua xe ô tô điện VinFast. Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, dữ liệu thu thập từ năm 2019 đến 2023, tập trung vào nhóm người dân có quan tâm và ý định mua xe điện VinFast.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp thông tin khoa học và thực tiễn cho các nhà quản lý VinFast cũng như các bên liên quan trong ngành công nghiệp ô tô điện, góp phần thúc đẩy xu hướng tiêu dùng xanh và phát triển bền vững tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên ba lý thuyết chính để xây dựng mô hình nghiên cứu:

  1. Thuyết hành động hợp lý (TRA): Giải thích ý định hành vi dựa trên thái độ cá nhân và chuẩn chủ quan – nhận thức về sự ủng hộ từ người thân, bạn bè. Thái độ tích cực với hành vi sẽ thúc đẩy ý định thực hiện hành vi đó.

  2. Thuyết hành vi dự định (TPB): Phát triển từ TRA, bổ sung yếu tố nhận thức kiểm soát hành vi – đánh giá mức độ dễ dàng hay khó khăn khi thực hiện hành vi, phản ánh sự tự tin và khả năng kiểm soát của cá nhân.

  3. Thuyết chấp nhận công nghệ (TAM): Tập trung vào nhận thức sự hữu ích và tính dễ sử dụng của công nghệ, ảnh hưởng đến thái độ và ý định sử dụng sản phẩm công nghệ mới như xe ô tô điện.

Ngoài ra, các khái niệm chuyên ngành như thái độ đối với thuộc tính sản phẩm, chuẩn chủ quan, nhận thức kiểm soát hành vi, nhận thức sự hữu ích, nhận thức về môi trường và chi phí hợp lý được sử dụng để đo lường các yếu tố ảnh hưởng đến ý định mua xe ô tô điện VinFast.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện theo hai giai đoạn chính:

  • Nghiên cứu định tính: Thảo luận nhóm với 9 chuyên gia trong lĩnh vực sản xuất, công nghệ và khách hàng mua xe điện nhằm hiệu chỉnh mô hình nghiên cứu và thang đo, đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế tại Bà Rịa – Vũng Tàu. Thang đo được thiết kế theo thang Likert 5 mức độ.

  • Nghiên cứu định lượng: Thu thập dữ liệu từ 226 người dân có quan tâm và ý định mua xe ô tô điện VinFast tại các showroom VinFast trên địa bàn tỉnh. Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên thuận tiện được áp dụng nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 26.0 với các bước: đánh giá độ tin cậy thang đo (Cronbach’s Alpha > 0,6), phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan và hồi quy tuyến tính để kiểm định mô hình và giả thuyết nghiên cứu.

Thời gian thu thập dữ liệu định lượng diễn ra trong 2 tuần, từ 08/05/2023 đến 21/05/2023. Kích thước mẫu đảm bảo tối thiểu 140 quan sát theo tiêu chuẩn học thuật, thực tế thu thập được 226 phiếu hợp lệ, tăng độ tin cậy kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thái độ đối với các thuộc tính sản phẩm là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định mua xe ô tô điện VinFast, với hệ số ảnh hưởng chuẩn hóa β cao nhất trong mô hình hồi quy. Người tiêu dùng đánh giá cao thiết kế thời trang, tính năng an toàn, chất lượng và trải nghiệm sử dụng xe.

  2. Chi phí hợp lý đứng thứ hai về mức độ ảnh hưởng, phản ánh sự quan tâm của người dân đến giá cả, chính sách trả góp và khuyến mãi của VinFast. Khoảng 42,5% người khảo sát có thu nhập từ 20 đến 30 triệu đồng/tháng, cho thấy mức giá và chi phí vận hành là yếu tố quyết định.

  3. Nhận thức sự hữu ích về công nghệ xe điện như động cơ mạnh mẽ, sạc nhanh, hệ thống lọc không khí và tiết kiệm chi phí vận hành cũng có tác động tích cực đến ý định mua.

  4. Nhận thức về môi trường góp phần thúc đẩy ý định mua khi người tiêu dùng quan tâm đến ô nhiễm môi trường và mong muốn sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường.

  5. Nhận thức kiểm soát hành vi và chuẩn chủ quan cũng có ảnh hưởng thuận chiều nhưng mức độ thấp hơn, thể hiện sự tự tin và sự ủng hộ từ người thân, bạn bè ảnh hưởng đến quyết định mua xe.

Mô hình hồi quy tuyến tính cho thấy 6 yếu tố trên giải thích khoảng 68% biến thiên của ý định mua xe ô tô điện VinFast (R² hiệu chỉnh ≈ 0,68), với mức ý nghĩa thống kê < 0,05, chứng tỏ mô hình phù hợp và các giả thuyết được chấp nhận.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước về hành vi tiêu dùng xe điện, đồng thời phản ánh đặc thù kinh tế xã hội của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Thái độ tích cực đối với sản phẩm là động lực chính, tương tự như nghiên cứu tại Malaysia và Brazil. Chi phí hợp lý là yếu tố then chốt trong bối cảnh thu nhập trung bình của người dân, phù hợp với kết quả nghiên cứu tại Thái Lan và Việt Nam.

Nhận thức về môi trường ngày càng được nâng cao, thúc đẩy xu hướng tiêu dùng xanh, đồng thời nhận thức kiểm soát hành vi và chuẩn chủ quan thể hiện vai trò của yếu tố xã hội và tâm lý trong quyết định mua hàng. Các biểu đồ phân tích nhân tố và hồi quy có thể minh họa rõ mức độ ảnh hưởng tương đối của từng yếu tố, giúp nhà quản lý dễ dàng nhận diện ưu tiên chiến lược.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường truyền thông và nâng cao nhận thức về các thuộc tính sản phẩm: VinFast cần tập trung quảng bá các tính năng ưu việt như thiết kế, an toàn, công nghệ thông minh để củng cố thái độ tích cực của khách hàng. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể: Bộ phận Marketing VinFast.

  2. Xây dựng chính sách giá và hỗ trợ tài chính hợp lý: Cần phát triển các gói trả góp linh hoạt, khuyến mãi hấp dẫn nhằm giảm áp lực chi phí cho khách hàng, đặc biệt nhóm thu nhập trung bình. Thời gian: 3-6 tháng; Chủ thể: Phòng Kinh doanh và Tài chính VinFast.

  3. Phát triển hệ sinh thái sạc và dịch vụ hậu mãi: Mở rộng mạng lưới trạm sạc nhanh, nâng cao chất lượng dịch vụ bảo dưỡng để tăng nhận thức kiểm soát hành vi và sự tiện lợi khi sử dụng xe điện. Thời gian: 12-24 tháng; Chủ thể: Ban Quản lý Hạ tầng và Dịch vụ VinFast.

  4. Thúc đẩy các chương trình giáo dục và nâng cao nhận thức về môi trường: Tổ chức các chiến dịch truyền thông về lợi ích môi trường của xe điện, khuyến khích tiêu dùng xanh. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Phòng Truyền thông và Quan hệ công chúng.

  5. Tăng cường sự ủng hộ từ cộng đồng và người thân: Khuyến khích khách hàng hiện tại giới thiệu sản phẩm cho người thân, bạn bè thông qua các chương trình giới thiệu và ưu đãi. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Bộ phận Chăm sóc khách hàng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý và lãnh đạo VinFast: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích sâu sắc về hành vi khách hàng, giúp xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm và marketing hiệu quả.

  2. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Thông tin về xu hướng tiêu dùng và các yếu tố ảnh hưởng giúp thiết kế chính sách hỗ trợ phát triển ngành ô tô điện, thúc đẩy tiêu dùng xanh.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị kinh doanh, Marketing, Kinh tế: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng lý thuyết hành vi tiêu dùng trong bối cảnh công nghệ mới và thị trường địa phương.

  4. Doanh nghiệp sản xuất và phân phối ô tô điện khác: Tham khảo mô hình nghiên cứu và kết quả để điều chỉnh chiến lược kinh doanh phù hợp với đặc điểm thị trường Việt Nam, đặc biệt tại các tỉnh có thu nhập cao.

Câu hỏi thường gặp

  1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định mua xe ô tô điện VinFast?
    Thái độ đối với các thuộc tính sản phẩm là yếu tố quan trọng nhất, chiếm tỷ trọng ảnh hưởng lớn nhất trong mô hình nghiên cứu, thể hiện qua đánh giá tích cực về thiết kế, tính năng và chất lượng xe.

  2. Chi phí có vai trò như thế nào trong quyết định mua xe điện?
    Chi phí hợp lý, bao gồm giá bán, chính sách trả góp và khuyến mãi, là yếu tố thứ hai ảnh hưởng mạnh mẽ đến ý định mua, đặc biệt với nhóm khách hàng có thu nhập trung bình.

  3. Nhận thức về môi trường ảnh hưởng ra sao đến ý định mua?
    Người tiêu dùng có ý thức cao về ô nhiễm và mong muốn sử dụng sản phẩm thân thiện môi trường sẽ có xu hướng tăng ý định mua xe điện, góp phần thúc đẩy tiêu dùng xanh.

  4. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Luận văn kết hợp nghiên cứu định tính (thảo luận nhóm chuyên gia) và định lượng (khảo sát 226 người dân), sử dụng phân tích nhân tố khám phá và hồi quy tuyến tính để kiểm định mô hình và giả thuyết.

  5. Làm thế nào để VinFast nâng cao ý định mua xe điện tại Bà Rịa – Vũng Tàu?
    VinFast cần tập trung vào nâng cao nhận thức về sản phẩm, chính sách giá hợp lý, phát triển hạ tầng sạc, truyền thông về lợi ích môi trường và khuyến khích sự ủng hộ từ cộng đồng.

Kết luận

  • Luận văn đã xác định 6 yếu tố ảnh hưởng thuận chiều đến ý định mua xe ô tô điện VinFast tại Bà Rịa – Vũng Tàu: thái độ đối với thuộc tính sản phẩm, chi phí hợp lý, nhận thức sự hữu ích, nhận thức về môi trường, nhận thức kiểm soát hành vi và chuẩn chủ quan.
  • Thái độ đối với sản phẩm và chi phí hợp lý là hai yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, chiếm phần lớn tác động đến ý định mua.
  • Mô hình nghiên cứu được kiểm định với 226 quan sát, đạt độ tin cậy cao và phù hợp với thực tiễn địa phương.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp quản trị nhằm thúc đẩy tiêu dùng xe ô tô điện VinFast, góp phần phát triển ngành công nghiệp ô tô điện Việt Nam.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác và theo dõi xu hướng tiêu dùng trong tương lai.

Hành động ngay hôm nay để nắm bắt cơ hội phát triển bền vững trong ngành ô tô điện tại Việt Nam!