Luận Văn Thạc Sĩ: Xây Dựng Hệ Thống Câu Hỏi Phát Huy Tính Chủ Động Sáng Tạo Của Học Sinh Trong Giờ Học Tác Phẩm Văn Chương

• Tác giả: Nguyễn Thị Xuân Thảo
• Người hướng dẫn: Gs. Phan Trọng Luận
• Trường học: Trường Đại học Giáo dục
• Chuyên ngành: Sư phạm Ngữ văn
• Đề tài: Xây Dựng Hệ Thống Câu Hỏi Nhằm Phát Huy Tính Chủ Động Sáng Tạo Của Học Sinh Trong Giờ Học Tác Phẩm Văn Chương Ở Trung Học Phổ Thông
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lí do chọn đề tài
• 0.2. Lịch sử vấn đề
• 0.3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
• 0.4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
• 0.5. Giả thuyết khoa học
• 0.6. Đóng góp của luận văn
• 0.7. Phương pháp nghiên cứu
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TRẠNG CỦA VIỆC XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI NHẰM PHÁT HUY TÍNH CHỦ ĐỘNG SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH TRONG GIỜ HỌC TÁC PHẨM VĂN CHƢƠNG Ở THPT
• 1.1. Tính chủ động sáng tạo của học sinh trong giờ học tác phẩm văn chương
• 1.2. Những căn cứ để xác lập hệ thống câu hỏi nhằm phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh trong giờ học tác phẩm văn chương
• 1.3. Thực trạng về hệ thống câu hỏi trong giờ học tác phẩm văn chương ở THPT
• 1.4. Phân tích, đánh giá
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỀ XUẤT MỘT MÔ HÌNH HỆ THỐNG CÂU HỎI NHẰM PHÁT HUY TÍNH CHỦ ĐỘNG SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH TRONG GIỜ HỌC TÁC PHẨM VĂN CHƢƠNG
• 2.1. Những yêu cầu sư phạm đối với hệ thống câu hỏi nhằm phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh trong giờ học tác phẩm văn chương
• 2.2. Câu hỏi phải bám sát văn bản tác phẩm
• 2.3. Câu hỏi định hướng vào những vấn đề trung tâm, cốt lõi của tác phẩm
• 2.4. Câu hỏi thể hiện được đặc trưng thi pháp của tác phẩm
• 2.5. Câu hỏi mang tính hệ thống nhằm dẫn dắt học sinh tự khám phá tác phẩm
• 2.6. Câu hỏi là một bài tập tình huống buộc học sinh phải vận dụng nhiều hiểu biết để giải quyết
• 2.7. Câu hỏi mang bản chất sáng tạo
• 2.8. Câu hỏi phải kích thích những cảm xúc thẩm mĩ của học sinh
• 2.9. Câu hỏi đi từ mức độ dễ đến khó
• 2.10. Câu hỏi phải có tính nghệ thuật
• 2.11. Câu hỏi phải có "diện" và có "điểm"
• 2.12. Đề xuất một hệ thống câu hỏi nhằm phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh trong giờ học tác phẩm văn chương
• 2.12.1. Câu hỏi khởi động tạo tâm thế và hứng thú cho học sinh
• 2.12.2. Câu hỏi phát huy năng lực tri giác ngôn ngữ nghệ thuật của tác phẩm văn học
• 2.12.3. Câu hỏi phát huy năng lực tái hiện hình tượng
• 2.12.4. Câu hỏi phát huy năng lực hình dung và liên tưởng trong tiếp nhận văn học
• 2.12.5. Câu hỏi khám phá bề sâu nội dung tác phẩm
• 2.12.6. Hệ thống câu hỏi khám phá hình thức của tác phẩm văn học nghệ thuật
• 2.12.7. Câu hỏi phát huy năng lực nhận biết loại thể để định hướng hoạt động tiếp nhận
• 2.12.8. Câu hỏi vận dụng kiến thức văn học sử để tìm hiểu tác phẩm
• 2.12.9. Câu hỏi vận dụng kiến thức lý luận văn học để hiểu tác phẩm
• 2.12.10. Câu hỏi phát huy năng lực tự nhận thức
• 2.12.11. Câu hỏi phát huy năng lực đánh giá
• 3. CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ THỂ NGHIỆM BÀI DẠY TRUYỆN NGẮN “RỪNG XÀ NU” CỦA NHÀ VĂN NGUYỄN TRUNG THÀNH VÀ BÀI THƠ “TRÀNG GIANG” CỦA NHÀ THƠ HUY CẬN
• 3.1. Bài soạn thể nghiệm
• 3.1.1. Thiết kế thể nghiệm bài dạy bài thơ “Tràng giang” của nhà thơ Huy Cận
• 3.1.2. Bài soạn thể nghiệm truyện ngắn “rừng xà nu” của nhà văn Nguyễn Trung Thành
• 3.2. Bài thực nghiệm bài thơ “Tràng giang” của nhà thơ Huy Cận (tiết 82 chương trình Chuẩn)
• 3.3. Bài thực nghiệm truyện ngắn “Rừng xà nu” của nhà văn Nguyễn Trung Thành (tiết 65 chương trình Chuẩn)
• 3.4. Đánh giá kết quả thực nghiệm
• 3.5. Những kiến nghị nhằm vận dụng hệ thống câu hỏi phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh trong giờ học tác phẩm văn chương để nâng cao hiệu quả quá trình dạy học
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng quan về việc xây dựng hệ thống câu hỏi phát huy tính sáng tạo của học sinh

Việc xây dựng hệ thống câu hỏi nhằm phát huy tính sáng tạo của học sinh trong giờ học văn là một trong những phương pháp giáo dục hiện đại. Hệ thống câu hỏi không chỉ giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách chủ động mà còn kích thích tư duy sáng tạo. Theo nghiên cứu của Nguyễn Thị Xuân Thảo, việc sử dụng câu hỏi trong giảng dạy văn học có thể tạo ra môi trường học tập tích cực, nơi học sinh được khuyến khích tham gia và thể hiện ý kiến cá nhân.

1.1. Ý nghĩa của việc phát huy tính sáng tạo trong giờ học văn

Phát huy tính sáng tạo trong giờ học văn giúp học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn phát triển khả năng tư duy độc lập. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh giáo dục hiện đại, nơi mà sự sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề được coi trọng.

1.2. Vai trò của câu hỏi trong việc phát huy tính sáng tạo

Câu hỏi là công cụ quan trọng giúp giáo viên dẫn dắt học sinh khám phá tác phẩm văn học. Những câu hỏi mở, kích thích tư duy sẽ giúp học sinh tự tìm ra ý nghĩa và giá trị của tác phẩm, từ đó phát huy khả năng sáng tạo của bản thân.

II. Những thách thức trong việc xây dựng hệ thống câu hỏi hiệu quả

Mặc dù việc xây dựng hệ thống câu hỏi có nhiều lợi ích, nhưng vẫn tồn tại nhiều thách thức trong thực tiễn giảng dạy. Nhiều giáo viên vẫn gặp khó khăn trong việc thiết kế câu hỏi phù hợp với trình độ và nhu cầu của học sinh. Điều này dẫn đến việc câu hỏi không phát huy được hiệu quả như mong muốn.

2.1. Khó khăn trong việc thiết kế câu hỏi

Nhiều giáo viên chưa nắm rõ cách thức xây dựng câu hỏi mở và câu hỏi kích thích tư duy. Điều này dẫn đến việc sử dụng câu hỏi một cách máy móc, không phù hợp với nội dung bài học.

2.2. Tình trạng thụ động của học sinh

Học sinh thường có xu hướng thụ động trong giờ học văn, điều này làm giảm hiệu quả của hệ thống câu hỏi. Việc khuyến khích học sinh tham gia tích cực vào quá trình học tập là một thách thức lớn.

III. Phương pháp xây dựng hệ thống câu hỏi phát huy tính sáng tạo

Để xây dựng hệ thống câu hỏi hiệu quả, giáo viên cần áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực. Việc sử dụng câu hỏi mở, câu hỏi tình huống và câu hỏi liên kết sẽ giúp học sinh phát huy khả năng tư duy sáng tạo.

3.1. Sử dụng câu hỏi mở để kích thích tư duy

Câu hỏi mở cho phép học sinh tự do thể hiện ý kiến và suy nghĩ của mình. Điều này không chỉ giúp học sinh phát triển khả năng tư duy mà còn tạo ra không khí học tập thoải mái và sáng tạo.

3.2. Câu hỏi tình huống trong giảng dạy văn

Câu hỏi tình huống giúp học sinh áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Việc này không chỉ giúp học sinh hiểu rõ hơn về tác phẩm mà còn phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề.

IV. Ứng dụng thực tiễn của hệ thống câu hỏi trong giờ học văn

Việc áp dụng hệ thống câu hỏi trong giờ học văn đã cho thấy nhiều kết quả tích cực. Nhiều giáo viên đã thành công trong việc tạo ra môi trường học tập tích cực và khuyến khích học sinh tham gia vào quá trình học tập.

4.1. Kết quả từ việc áp dụng hệ thống câu hỏi

Nhiều nghiên cứu cho thấy việc sử dụng hệ thống câu hỏi hiệu quả đã giúp học sinh nâng cao khả năng tư duy và sáng tạo. Học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn phát triển kỹ năng phân tích và đánh giá tác phẩm.

4.2. Những mô hình thành công trong giảng dạy

Một số mô hình giảng dạy đã được áp dụng thành công, cho thấy hiệu quả của việc sử dụng hệ thống câu hỏi trong giờ học văn. Những mô hình này có thể được nhân rộng và áp dụng trong các trường học khác.

V. Kết luận và hướng phát triển tương lai

Việc xây dựng hệ thống câu hỏi nhằm phát huy tính sáng tạo của học sinh trong giờ học văn là một nhiệm vụ quan trọng. Cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các phương pháp giảng dạy mới để nâng cao hiệu quả giáo dục.

5.1. Tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học

Đổi mới phương pháp dạy học là cần thiết để đáp ứng yêu cầu giáo dục hiện đại. Việc áp dụng hệ thống câu hỏi phù hợp sẽ giúp học sinh phát huy tối đa khả năng sáng tạo.

5.2. Hướng đi tương lai cho giáo dục văn học

Cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các mô hình giảng dạy mới, đồng thời nâng cao năng lực cho giáo viên trong việc xây dựng hệ thống câu hỏi hiệu quả.