Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế hiện nay, hoạt động dịch vụ công đóng vai trò thiết yếu trong việc đáp ứng nhu cầu xã hội và thúc đẩy sự phát triển bền vững. Trung tâm Công nghệ Sinh học thuộc Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Đà Nẵng là một đơn vị sự nghiệp công lập chuyên nghiên cứu, ứng dụng và cung cấp các dịch vụ công trong lĩnh vực công nghệ sinh học. Tuy nhiên, việc xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật cho các dịch vụ công tại Trung tâm còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật cho hai dịch vụ công trọng tâm: dịch vụ hỗ trợ sản xuất thử nghiệm và dịch vụ hỗ trợ làm sản phẩm mẫu, trong giai đoạn 2021-2024 tại Trung tâm Công nghệ Sinh học Đà Nẵng. Việc xây dựng định mức này nhằm tối ưu hóa chi phí, nâng cao chất lượng dịch vụ và đảm bảo tính minh bạch trong quản lý tài chính. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở pháp lý và kỹ thuật để Trung tâm xác định kinh phí giao nhiệm vụ, đặt hàng các dịch vụ sự nghiệp công, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động khoa học công nghệ tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về định mức kinh tế kỹ thuật, bao gồm:

  • Định mức lao động: Là chỉ tiêu kỹ thuật, kinh tế xác định số lượng thời gian lao động cần thiết để hoàn thành một đơn vị sản phẩm hoặc dịch vụ theo tiêu chuẩn quy định. Định mức này giúp đánh giá, lập kế hoạch và kiểm soát hiệu suất lao động trong tổ chức.

  • Định mức máy móc, thiết bị: Thời gian sử dụng cần thiết của từng loại máy móc, thiết bị để hoàn thành một dịch vụ công theo tiêu chuẩn đã ban hành, bao gồm cả tiêu hao nhiên liệu và điện năng.

  • Định mức vật tư: Mức tiêu hao nguyên liệu, vật tư cần thiết để hoàn thành một dịch vụ công đạt tiêu chuẩn kỹ thuật và kinh tế.

  • Định mức kinh tế kỹ thuật: Là công cụ quản lý và kế hoạch hóa, xác định các tiêu chuẩn kỹ thuật và kinh tế cho một đơn vị sản phẩm hoặc dịch vụ, bao gồm các chỉ tiêu về thời gian, nguyên liệu, máy móc, công cụ và nhân công cần thiết.

Các nguyên tắc xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật được tuân thủ theo Thông tư số 21/2019/TT-BKHCN, đảm bảo tính khoa học, thực tiễn, ổn định và đồng bộ trong hệ thống định mức.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập số liệu thực tế và phân tích định lượng, bao gồm:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ Trung tâm Công nghệ Sinh học Đà Nẵng giai đoạn 2021-2024, các báo cáo tài chính, hồ sơ kỹ thuật, cùng các tài liệu pháp lý liên quan như Thông tư 21/2019/TT-BKHCN, Nghị định 60/2021/NĐ-CP.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn hai dịch vụ công trọng tâm là dịch vụ hỗ trợ sản xuất thử nghiệm và dịch vụ hỗ trợ làm sản phẩm mẫu để xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật, dựa trên tầm quan trọng và tính đại diện của các dịch vụ này tại Trung tâm.

  • Phương pháp phân tích: Áp dụng phương pháp thống kê, tổng hợp số liệu; phương pháp tiêu chuẩn dựa trên quy định pháp luật về giờ làm việc và tiêu chuẩn kỹ thuật; phương pháp phân tích thực nghiệm qua khảo sát, đánh giá thực tế quy trình và chi phí; và phương pháp so sánh với các đơn vị tương tự để đảm bảo tính chính xác và khả thi.

  • Timeline nghiên cứu: Quá trình nghiên cứu kéo dài từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2024, bao gồm khảo sát hiện trạng, phân tích chi phí, xây dựng dự thảo định mức, lấy ý kiến phản hồi và hoàn thiện định mức.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật còn nhiều hạn chế: Trung tâm chưa có quy trình cụ thể cho từng dịch vụ, áp dụng đơn giá chung cho các bước thực hiện. Việc ước lượng chi phí chưa chính xác, dẫn đến chi phí thực tế có thể vượt ngân sách dự kiến. Ví dụ, chi phí sản xuất thử nghiệm 100 gói bột nêm từ rau củ quả được tính tổng chi phí khoảng 324.500 đồng, trong đó chi phí nhân công chiếm tỷ trọng lớn.

  2. Định mức lao động, vật tư và thiết bị chưa được chuẩn hóa: Các định mức thành phần chưa được cập nhật thường xuyên, thiếu sự đồng bộ và chưa phản ánh đúng điều kiện thực tế, gây khó khăn trong quản lý và kiểm soát chi phí.

  3. Hiệu quả quản lý tài chính được cải thiện khi áp dụng định mức: Việc xây dựng định mức giúp dự toán chi phí chính xác hơn, giảm thiểu lãng phí và nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách. So với trước đây, chi phí quản lý giảm khoảng 15% nhờ áp dụng hệ thống định mức rõ ràng.

  4. Khó khăn trong việc xây dựng định mức do thiếu nguồn lực và kiến thức chuyên môn: Trung tâm gặp khó khăn trong việc cập nhật định mức do hạn chế về nhân lực, tài chính và công nghệ. Việc thiếu đào tạo chuyên sâu cho nhân viên cũng làm giảm hiệu quả áp dụng định mức.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế là do Trung tâm chưa có cơ sở pháp lý và quy trình chuẩn để xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật, dẫn đến việc áp dụng đơn giá chung không phù hợp với đặc thù từng dịch vụ. So sánh với các nghiên cứu trong ngành khoa học công nghệ cho thấy, việc xây dựng định mức cần dựa trên số liệu thống kê chính xác và quan sát thực tế để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Việc áp dụng các phương pháp phân tích thực nghiệm và tiêu chuẩn giúp nâng cao độ chính xác của định mức, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý tài chính và đánh giá hiệu quả dịch vụ. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy, việc xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật góp phần nâng cao năng suất lao động, giảm chi phí quản lý và tăng tính minh bạch trong sử dụng ngân sách nhà nước. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bổ chi phí theo thành phần lao động, vật tư và thiết bị, cũng như bảng so sánh chi phí trước và sau khi áp dụng định mức.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và hoàn thiện quy trình xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật: Thiết lập quy trình chuẩn cho từng dịch vụ công, bao gồm các bước khảo sát, phân tích chi phí, xây dựng dự thảo và lấy ý kiến phản hồi. Mục tiêu đạt được trong vòng 12 tháng, do Trung tâm phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ thực hiện.

  2. Đào tạo nâng cao năng lực chuyên môn cho nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo về xây dựng và áp dụng định mức kinh tế kỹ thuật, nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng cho đội ngũ kế toán, quản lý và chuyên gia kỹ thuật. Thời gian triển khai trong 6 tháng, do Trung tâm phối hợp với các đơn vị đào tạo chuyên ngành.

  3. Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và công nghệ: Cải tiến trang thiết bị, áp dụng công nghệ hiện đại để hỗ trợ việc thu thập và phân tích dữ liệu, nâng cao hiệu quả xây dựng định mức. Kế hoạch đầu tư trong 18 tháng, do Trung tâm chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan.

  4. Tăng cường phối hợp và tham vấn các bên liên quan: Thiết lập cơ chế lấy ý kiến thường xuyên từ các chuyên gia, khách hàng và các đơn vị liên quan để đảm bảo định mức phù hợp và khả thi. Thực hiện liên tục trong quá trình xây dựng và áp dụng định mức, do Trung tâm và Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực khoa học và công nghệ: Giúp xây dựng và áp dụng định mức kinh tế kỹ thuật phù hợp với đặc thù dịch vụ, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

  2. Cán bộ quản lý và kế toán tại Trung tâm Công nghệ Sinh học và các đơn vị tương tự: Cung cấp kiến thức và phương pháp xây dựng định mức, hỗ trợ công tác dự toán và kiểm soát chi phí.

  3. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Là tài liệu tham khảo để xây dựng các quy định, tiêu chuẩn về định mức kinh tế kỹ thuật trong lĩnh vực dịch vụ công.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kế toán, quản lý công: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật, phục vụ nghiên cứu và học tập chuyên sâu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Định mức kinh tế kỹ thuật là gì và tại sao quan trọng?
    Định mức kinh tế kỹ thuật là các tiêu chuẩn về lao động, vật tư, thiết bị cần thiết để hoàn thành một đơn vị sản phẩm hoặc dịch vụ. Nó giúp quản lý chi phí hiệu quả, đảm bảo chất lượng và minh bạch trong cung cấp dịch vụ công.

  2. Phương pháp nào được sử dụng để xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật?
    Các phương pháp chính gồm thống kê, tiêu chuẩn, phân tích thực nghiệm và so sánh. Kết hợp các phương pháp này giúp đảm bảo tính chính xác và khả thi của định mức.

  3. Làm thế nào để áp dụng định mức kinh tế kỹ thuật vào quản lý tài chính?
    Định mức được sử dụng để lập kế hoạch, dự toán chi phí, định giá dịch vụ và kiểm soát chi phí trong quá trình cung cấp dịch vụ công, giúp tối ưu hóa nguồn lực và ngân sách.

  4. Những khó khăn thường gặp khi xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật?
    Thiếu số liệu chính xác, nguồn lực hạn chế, thiếu kiến thức chuyên môn và công nghệ chưa đồng bộ là những thách thức phổ biến.

  5. Ai nên tham gia vào quá trình xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật?
    Cán bộ chuyên môn, kế toán, quản lý, chuyên gia kỹ thuật và các bên liên quan như khách hàng và cơ quan quản lý nhà nước cần phối hợp để đảm bảo định mức phù hợp và khả thi.

Kết luận

  • Luận văn đã xây dựng thành công định mức kinh tế kỹ thuật cho hai dịch vụ công trọng tâm tại Trung tâm Công nghệ Sinh học Đà Nẵng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng ngân sách.
  • Việc áp dụng định mức giúp cải thiện tính minh bạch, giảm chi phí quản lý và nâng cao chất lượng dịch vụ công.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể về quy trình, đào tạo, đầu tư công nghệ và phối hợp liên ngành để nâng cao hiệu quả xây dựng và áp dụng định mức.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn lớn, hỗ trợ Trung tâm và các đơn vị tương tự trong việc quản lý tài chính và phát triển dịch vụ công.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai áp dụng định mức, đánh giá hiệu quả và cập nhật định mức định kỳ để phù hợp với điều kiện thực tế và yêu cầu phát triển.

Hành động ngay hôm nay để áp dụng các định mức kinh tế kỹ thuật sẽ giúp các đơn vị sự nghiệp công lập nâng cao năng lực quản lý, tiết kiệm chi phí và phục vụ cộng đồng hiệu quả hơn.