Tổng quan nghiên cứu

Nguồn nhân lực y tế đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo chất lượng khám chữa bệnh (KCB) và phát triển bền vững của các bệnh viện chuyên khoa. Tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Trà Vinh, giai đoạn 2014-2016, số lượng nhân viên y tế tăng từ 78 lên 86 người, tuy nhiên vẫn chưa đáp ứng đủ theo quy định của Bộ Y tế với tỷ lệ nhân viên y tế trên giường bệnh chỉ đạt 0,77 so với chuẩn 1,0-1,2. Thực trạng này đặt ra thách thức lớn trong việc thu hút và duy trì nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là đội ngũ trẻ có tâm huyết với nghề. Mục tiêu nghiên cứu nhằm mô tả thực trạng nguồn nhân lực tại bệnh viện, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút và duy trì nhân lực, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp. Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Trà Vinh trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 8 năm 2017, với sự tham gia của 86 cán bộ viên chức và 17 cuộc phỏng vấn sâu. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ lãnh đạo bệnh viện và các cơ quan quản lý y tế xây dựng chính sách nhân sự hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của nhân dân trên địa bàn tỉnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý nguồn nhân lực và mô hình chiến lược 3R (Recruit, Retain, Reward). Theo đó, quản lý nguồn nhân lực là hệ thống các chính sách và hoạt động nhằm thu hút, đào tạo, phát triển và duy trì nhân lực phù hợp với mục tiêu tổ chức. Ba khái niệm chính được tập trung gồm:

  • Thu hút nguồn nhân lực: Đảm bảo số lượng và chất lượng nhân viên phù hợp với yêu cầu công việc thông qua kế hoạch và quy trình tuyển dụng hiệu quả.
  • Duy trì nguồn nhân lực: Tạo môi trường làm việc tích cực, chính sách đãi ngộ hợp lý và cơ hội phát triển nghề nghiệp để giữ chân nhân viên.
  • Phát triển nguồn nhân lực: Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng nhằm đáp ứng yêu cầu công việc và sự phát triển của tổ chức.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp phương pháp định lượng và định tính.

  • Nguồn dữ liệu:
    • Số liệu thứ cấp từ báo cáo nhân lực và tài chính của bệnh viện giai đoạn 2014-2016.
    • Dữ liệu định lượng thu thập qua phỏng vấn trực tiếp 86 cán bộ viên chức hiện đang công tác tại bệnh viện (mẫu toàn bộ).
    • Dữ liệu định tính thu thập qua 17 cuộc phỏng vấn sâu với đại diện ban giám đốc, trưởng/phó khoa phòng và nhân viên bệnh viện.
  • Phương pháp phân tích:
    • Số liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm Excel, mô tả bằng tần số, tỷ lệ phần trăm và trung bình.
    • Dữ liệu định tính được mã hóa và phân tích theo chủ đề để làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút và duy trì nguồn nhân lực.
  • Timeline nghiên cứu: Từ tháng 2 đến tháng 8 năm 2017 tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Trà Vinh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Biến động nguồn nhân lực:

    • Tổng số nhân viên tăng từ 78 năm 2014 lên 86 năm 2016.
    • Tỷ lệ biên chế tăng từ 66 người (100%) năm 2014 lên 77 người (89,5%) năm 2016, trong khi số hợp đồng giảm từ 0 xuống còn 9,5%.

  2. Cơ cấu nhân lực và trình độ chuyên môn:

    • Nhân lực phân bổ theo bộ phận: lâm sàng chiếm 50%, cận lâm sàng và dược 20,9%, quản lý hành chính 29,1%.
    • Trình độ nhân viên y tế chủ yếu là trung cấp (41,8%), đại học (27,9%) và sau đại học (7%).
    • Chỉ có 1 bác sĩ chuyên khoa II (1,2%), bác sĩ đại học chiếm 15,1%, dược sĩ đại học 4,7%, điều dưỡng đại học 3,5%.

  3. So sánh với tiêu chuẩn Bộ Y tế:

    • Tỷ lệ nhân viên y tế trên giường bệnh là 0,77, thấp hơn mức chuẩn 1,0-1,2 theo Thông tư 08/TT-BYT.
    • Cơ cấu nhân lực tại khoa lâm sàng và quản lý hành chính chưa đáp ứng nhu cầu, tỷ lệ lần lượt là 55,3% và 14,2% so với chuẩn.
    • Cơ cấu chuyên môn chưa đạt chuẩn, tỷ lệ thực tế chỉ bằng 1/2,3 đến 1/4,7 so với quy định.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến thu hút và duy trì nhân lực:

    • Hoạt động tuyển dụng được thực hiện theo kế hoạch hàng năm, với quy trình minh bạch và hai hình thức thi tuyển, xét tuyển.
    • Môi trường làm việc, quan hệ đồng nghiệp và lãnh đạo, cơ hội thăng tiến và sự ghi nhận là các yếu tố quan trọng tạo động lực cho nhân viên.
    • Chính sách thu hút và duy trì nhân lực của tỉnh, ngành và bệnh viện có vai trò hỗ trợ nhưng cần được cải thiện để phù hợp hơn với thực tế.
    • Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực được chú trọng, tuy nhiên cơ hội đào tạo còn hạn chế.
    • Thu nhập và điều kiện làm việc là những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến sự gắn bó của nhân viên với bệnh viện.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy mặc dù số lượng nhân lực tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Trà Vinh có xu hướng tăng, nhưng vẫn chưa đáp ứng đủ theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế, đặc biệt về cơ cấu chuyên môn và trình độ. Điều này tương đồng với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, nơi mà thiếu hụt nhân lực chất lượng cao và mất cân đối cơ cấu là vấn đề phổ biến. Việc áp dụng quy trình tuyển dụng minh bạch và có kế hoạch là điểm mạnh của bệnh viện, tuy nhiên các chính sách thu hút và duy trì nhân lực cần được nâng cao hơn nữa, đặc biệt trong việc cải thiện thu nhập, điều kiện làm việc và cơ hội phát triển nghề nghiệp. Môi trường làm việc tích cực và sự ghi nhận đóng vai trò quan trọng trong việc giữ chân nhân viên, phù hợp với các nghiên cứu tại Thái Lan và Mỹ về động lực làm việc trong ngành y tế. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ biến động nhân lực theo năm, bảng so sánh cơ cấu nhân lực với tiêu chuẩn Bộ Y tế và biểu đồ phân bố trình độ chuyên môn để minh họa rõ nét hơn thực trạng hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tuyển dụng nhân lực chất lượng cao

    • Thực hiện kế hoạch tuyển dụng hàng năm với trọng tâm là bác sĩ chuyên khoa và điều dưỡng trình độ đại học trở lên.
    • Thời gian: Triển khai ngay từ năm 2024, duy trì liên tục.
    • Chủ thể: Ban giám đốc bệnh viện phối hợp Sở Y tế.

  2. Cải thiện chính sách thu hút và đãi ngộ

    • Xây dựng chính sách lương, phụ cấp và thưởng cạnh tranh, phù hợp với năng lực và đóng góp của nhân viên.
    • Thời gian: Năm 2024-2025.
    • Chủ thể: Sở Y tế, UBND tỉnh và bệnh viện.

  3. Nâng cao môi trường làm việc và tạo động lực

    • Tăng cường quan hệ lãnh đạo - nhân viên, cải thiện điều kiện làm việc, tạo cơ hội thăng tiến rõ ràng.
    • Thời gian: Triển khai trong 1-2 năm tới.
    • Chủ thể: Ban tổ chức hành chính bệnh viện.

  4. Đẩy mạnh đào tạo và phát triển nguồn nhân lực

    • Xây dựng kế hoạch đào tạo chuyên môn, kỹ năng và quản lý cho nhân viên, ưu tiên đào tạo bác sĩ chuyên khoa và điều dưỡng cao cấp.
    • Thời gian: Hàng năm, bắt đầu từ năm 2024.
    • Chủ thể: Phòng đào tạo bệnh viện phối hợp các cơ sở đào tạo y tế.

  5. Xây dựng hệ thống đánh giá và phản hồi hiệu quả công việc

    • Áp dụng các phương pháp đánh giá định kỳ, minh bạch để khen thưởng và điều chỉnh phù hợp.
    • Thời gian: Năm 2024.
    • Chủ thể: Ban giám đốc và phòng tổ chức hành chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý bệnh viện

    • Hỗ trợ xây dựng chính sách nhân sự, kế hoạch phát triển nguồn nhân lực phù hợp với thực trạng và nhu cầu bệnh viện.
    • Use case: Lập kế hoạch tuyển dụng và đào tạo nhân viên y tế.

  2. Cơ quan quản lý y tế cấp tỉnh và ngành y tế

    • Cung cấp dữ liệu và phân tích để điều chỉnh chính sách thu hút, đãi ngộ và phát triển nhân lực y tế trên địa bàn.
    • Use case: Xây dựng đề án phát triển nhân lực y tế tỉnh Trà Vinh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý y tế

    • Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp và kết quả thực tiễn về quản lý nguồn nhân lực trong bệnh viện chuyên khoa.
    • Use case: Tham khảo để phát triển đề tài nghiên cứu hoặc luận văn.

  4. Nhân viên y tế và cán bộ quản lý nhân sự bệnh viện

    • Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút và duy trì nhân lực, từ đó đề xuất ý kiến cải thiện môi trường làm việc và chính sách nội bộ.
    • Use case: Tham gia xây dựng kế hoạch đào tạo và phát triển nghề nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tỷ lệ nhân viên y tế trên giường bệnh tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Trà Vinh thấp hơn tiêu chuẩn?

    • Do hạn chế về nguồn lực tài chính và khó khăn trong thu hút nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là bác sĩ chuyên khoa và điều dưỡng trình độ cao. Ví dụ, năm 2016 tỷ lệ chỉ đạt 0,77 so với chuẩn 1,0-1,2.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến việc duy trì nhân lực tại bệnh viện?

    • Môi trường làm việc tích cực, chính sách thu nhập hợp lý, cơ hội thăng tiến và sự ghi nhận đóng góp của nhân viên là những yếu tố then chốt.

  3. Bệnh viện đã áp dụng những hình thức tuyển dụng nào?

    • Hai hình thức chính là thi tuyển đối với biên chế và xét tuyển đối với hợp đồng ngoài biên chế, đảm bảo quy trình minh bạch và công khai.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại bệnh viện?

    • Thực hiện đào tạo liên tục, bồi dưỡng chuyên môn, cải thiện điều kiện làm việc và xây dựng chính sách đãi ngộ phù hợp.

  5. Nghiên cứu có thể hỗ trợ gì cho các bệnh viện khác?

    • Cung cấp mô hình phân tích thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến nguồn nhân lực, từ đó giúp các bệnh viện xây dựng chiến lược quản lý nhân sự hiệu quả hơn.

Kết luận

  • Nguồn nhân lực tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Trà Vinh giai đoạn 2014-2016 tăng về số lượng nhưng chưa đáp ứng đủ theo tiêu chuẩn Bộ Y tế.
  • Cơ cấu nhân lực và trình độ chuyên môn còn mất cân đối, đặc biệt thiếu bác sĩ chuyên khoa và điều dưỡng trình độ cao.
  • Các yếu tố thu hút và duy trì nhân lực gồm hoạt động tuyển dụng, môi trường làm việc, chính sách đãi ngộ, đào tạo và thu nhập.
  • Cần có chính sách đột phá trong tuyển dụng, đào tạo và cải thiện điều kiện làm việc để giữ chân nhân viên y tế chất lượng cao.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho lãnh đạo bệnh viện và cơ quan quản lý y tế trong việc hoạch định chiến lược phát triển nguồn nhân lực giai đoạn tiếp theo.

Hành động tiếp theo: Ban giám đốc bệnh viện và Sở Y tế cần phối hợp xây dựng kế hoạch tuyển dụng và đào tạo chi tiết, đồng thời rà soát, điều chỉnh chính sách thu hút, đãi ngộ phù hợp với thực tế. Đề nghị các bên liên quan tổ chức hội thảo chia sẻ kết quả nghiên cứu để triển khai hiệu quả các giải pháp.