Tổng quan nghiên cứu

Nguồn nhân lực y tế đóng vai trò trung tâm trong việc đảm bảo chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Tại Bệnh viện Phục hồi chức năng - Điều trị bệnh nghề nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh, với quy mô 400 giường bệnh và hơn 450 nhân viên y tế, nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao ngày càng tăng trong giai đoạn 2018-2020. Tuy nhiên, số lượng nhân viên y tế trên giường bệnh chỉ dao động từ 0,93 đến 1,12, thấp hơn so với quy định của Thông tư liên tịch số 08/2007/TTLT-BYT-BNV. Tỷ lệ nhân viên trẻ dưới 30 tuổi chiếm khoảng 31-38%, trong khi trình độ trung học chiếm đa số, cho thấy sự thiếu hụt về chất lượng nguồn nhân lực. Nghiên cứu nhằm mục tiêu mô tả thực trạng nguồn nhân lực y tế tại bệnh viện trong giai đoạn này, đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến nguồn nhân lực nhằm hỗ trợ lãnh đạo bệnh viện và ngành y tế xây dựng chiến lược phát triển nhân lực hiệu quả. Thời gian nghiên cứu từ tháng 4 đến tháng 11 năm 2021, tại bệnh viện Phục hồi chức năng - Điều trị bệnh nghề nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện tỷ lệ nhân viên y tế/giường bệnh, nâng cao trình độ chuyên môn và tối ưu hóa các chính sách nhân sự, góp phần nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và phục hồi chức năng cho người dân.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết về nguồn nhân lực y tế, trong đó nhân lực được định nghĩa là tổng thể các cá nhân có khả năng lao động và tham gia vào quá trình cung cấp dịch vụ y tế. Khung lý thuyết bao gồm ba phân đoạn chính: thực trạng nguồn nhân lực bệnh viện, các yếu tố ảnh hưởng đến nguồn nhân lực và đề xuất giải pháp phát triển. Các khái niệm trọng tâm gồm: tỷ lệ nhân viên y tế trên giường bệnh, cơ cấu nhân lực theo độ tuổi và trình độ chuyên môn, cũng như các yếu tố môi trường làm việc như áp lực công việc, phong cách lãnh đạo, cơ sở vật chất và chính sách nhân sự. Mô hình nghiên cứu tập trung phân tích mối quan hệ giữa các yếu tố này với thực trạng nguồn nhân lực tại bệnh viện, nhằm xác định các điểm mạnh và hạn chế trong quản lý nhân sự y tế.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính. Dữ liệu định lượng được thu thập từ toàn bộ hồ sơ, báo cáo về nhân lực y tế của bệnh viện giai đoạn 2018-2020, bao gồm số lượng nhân viên, cơ cấu theo giới tính, độ tuổi, trình độ chuyên môn, số lượng tuyển dụng và nghỉ việc. Cỡ mẫu toàn bộ gồm 452 nhân viên y tế tại các khoa, phòng chức năng, lâm sàng và cận lâm sàng. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn sâu với 11 đối tượng gồm lãnh đạo, cán bộ quản lý và nhân viên y tế đang làm việc tại bệnh viện. Phân tích dữ liệu định lượng sử dụng phần mềm Excel để thống kê và biểu diễn dưới dạng bảng biểu, trong khi dữ liệu định tính được mã hóa và phân tích theo chủ đề nhằm làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến nguồn nhân lực. Thời gian nghiên cứu từ tháng 4 đến tháng 11 năm 2021, tại Bệnh viện Phục hồi chức năng - Điều trị bệnh nghề nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ nhân viên y tế trên giường bệnh thấp hơn quy định: Tỷ lệ nhân viên y tế/giường bệnh trong giai đoạn 2018-2020 dao động từ 0,93 đến 1,12, thấp hơn mức chuẩn 1,35-1,40 theo Thông tư liên tịch số 08. Điều này cho thấy bệnh viện chưa đáp ứng đủ nhân lực để phục vụ nhu cầu ngày càng tăng của bệnh nhân.

  2. Cơ cấu nhân lực trẻ và trình độ trung học chiếm đa số: Tỷ lệ nhân viên dưới 30 tuổi chiếm khoảng 31-38%, trong khi trình độ trung học chiếm từ 20% đến gần 40% tùy năm. Tỷ lệ bác sĩ trên giường bệnh tăng từ 15,5% lên 22% trong ba năm, nhưng vẫn chưa đạt mức tối ưu.

  3. Tỷ lệ nghỉ việc và tuyển dụng: Trong 3 năm, có 92 nhân viên y tế nghỉ việc, chủ yếu là nhóm trình độ trung học và sơ học. Tuy nhiên, số lượng tuyển dụng mới gấp đôi số nghỉ việc, với 7 nhân viên trình độ sau đại học được tuyển mới, cho thấy nỗ lực bù đắp thiếu hụt nhân lực.

  4. Yếu tố môi trường làm việc ảnh hưởng đến nguồn nhân lực: Áp lực công việc được 81,8% lãnh đạo và nhân viên đánh giá là cao, gây ảnh hưởng tiêu cực đến duy trì nhân lực. Ngược lại, sự phối hợp đồng nghiệp và cơ sở vật chất hiện đại được xem là điểm mạnh, góp phần thu hút và giữ chân nhân viên.

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ nhân viên y tế trên giường bệnh thấp hơn quy định phản ánh thực trạng thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng, tương tự các nghiên cứu tại các bệnh viện khác trong nước. Việc tập trung nhiều nhân viên trẻ và trình độ trung học cao cho thấy bệnh viện đang trong quá trình đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Số lượng nghỉ việc chủ yếu ở nhóm trình độ thấp cho thấy cần cải thiện chính sách giữ chân nhân viên. Áp lực công việc cao là nguyên nhân chính gây ra tình trạng này, đồng thời cũng là thách thức lớn đối với quản lý nhân sự. Môi trường làm việc tích cực, sự đoàn kết đồng nghiệp và cơ sở vật chất hiện đại là những yếu tố hỗ trợ quan trọng, giúp bệnh viện duy trì nguồn nhân lực ổn định. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, nhấn mạnh vai trò của môi trường làm việc và chính sách nhân sự trong phát triển nguồn nhân lực y tế. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ nhân viên y tế/giường bệnh theo năm, bảng phân bố nhân lực theo độ tuổi và trình độ, cũng như biểu đồ so sánh số lượng nghỉ việc và tuyển dụng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tuyển dụng và đào tạo nhân lực chất lượng cao: Đẩy mạnh công tác tuyển dụng theo quy trình chuẩn, ưu tiên tuyển dụng nhân viên có trình độ đại học trở lên, đặc biệt là bác sĩ và điều dưỡng chuyên sâu. Thời gian thực hiện trong vòng 1-2 năm, do phòng Tổ chức cán bộ phối hợp với các khoa.

  2. Cải thiện môi trường làm việc và giảm áp lực công việc: Tăng cường phân bổ nhân lực hợp lý, áp dụng các biện pháp giảm tải công việc cho nhân viên y tế, đồng thời nâng cao cơ sở vật chất hỗ trợ công việc. Thực hiện trong 6-12 tháng, do Ban Giám đốc và phòng Quản lý chất lượng.

  3. Xây dựng chính sách giữ chân nhân viên: Tăng thu nhập, khen thưởng công bằng, tạo cơ hội thăng tiến rõ ràng và hỗ trợ đào tạo nâng cao trình độ. Thời gian triển khai 1 năm, do phòng Tổ chức cán bộ phối hợp với phòng Tài chính kế toán.

  4. Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng chuyên môn: Tổ chức các khóa đào tạo ngắn hạn và dài hạn, cử cán bộ đi tập huấn trong và ngoài nước nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng quản lý. Thực hiện liên tục hàng năm, do phòng Đào tạo và các khoa chuyên môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo bệnh viện và phòng tổ chức cán bộ: Giúp xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực, cải thiện công tác tuyển dụng và giữ chân nhân viên.

  2. Nhà quản lý y tế và các cơ quan quản lý ngành y tế: Cung cấp dữ liệu thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng để hoạch định chính sách nhân lực y tế cấp tỉnh và quốc gia.

  3. Nhân viên y tế và cán bộ đào tạo: Hiểu rõ về môi trường làm việc, cơ hội phát triển và các thách thức trong nghề nghiệp, từ đó nâng cao ý thức và động lực làm việc.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành y tế công cộng: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển nguồn nhân lực y tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tỷ lệ nhân viên y tế trên giường bệnh lại thấp hơn quy định?
    Do bệnh viện chưa tuyển đủ nhân lực chất lượng cao, đồng thời có sự mất cân đối trong cơ cấu nhân lực theo trình độ và chuyên môn, dẫn đến thiếu hụt so với chuẩn quy định.

  2. Áp lực công việc ảnh hưởng thế nào đến nguồn nhân lực?
    Áp lực công việc cao khiến nhân viên mệt mỏi, giảm động lực làm việc và tăng nguy cơ nghỉ việc, ảnh hưởng tiêu cực đến sự ổn định và chất lượng dịch vụ y tế.

  3. Chính sách nào giúp giữ chân nhân viên y tế hiệu quả?
    Chính sách tăng thu nhập, khen thưởng công bằng, tạo cơ hội thăng tiến và hỗ trợ đào tạo nâng cao trình độ được đánh giá là các yếu tố quan trọng giúp duy trì nguồn nhân lực.

  4. Vai trò của cơ sở vật chất trong phát triển nguồn nhân lực?
    Cơ sở vật chất hiện đại tạo điều kiện làm việc thuận lợi, nâng cao hiệu quả công việc và sự hài lòng của nhân viên, từ đó góp phần thu hút và giữ chân nhân lực.

  5. Làm thế nào để cải thiện chất lượng nguồn nhân lực y tế tại bệnh viện?
    Cần kết hợp tăng cường tuyển dụng, đào tạo chuyên môn, cải thiện môi trường làm việc và xây dựng chính sách nhân sự phù hợp nhằm nâng cao cả số lượng và chất lượng nhân lực.

Kết luận

  • Thực trạng nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Phục hồi chức năng - Điều trị bệnh nghề nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2018-2020 còn nhiều hạn chế về số lượng và chất lượng, đặc biệt tỷ lệ nhân viên y tế trên giường bệnh thấp hơn quy định.
  • Các yếu tố ảnh hưởng chính gồm áp lực công việc cao, cơ cấu nhân lực chưa hợp lý, chính sách nhân sự và môi trường làm việc.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường tuyển dụng, đào tạo, cải thiện môi trường làm việc và chính sách giữ chân nhân viên.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho lãnh đạo bệnh viện và ngành y tế trong việc hoạch định chiến lược phát triển nguồn nhân lực y tế.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh chính sách phù hợp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ y tế tại bệnh viện.

Hãy áp dụng những kiến thức và giải pháp từ nghiên cứu này để góp phần phát triển nguồn nhân lực y tế bền vững, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng.