Thực hiện thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa nhập khẩu tại cục hải quan tỉnh Nghệ An

• Tác giả: Lê Thị Ngọc Ánh
• Người hướng dẫn: TS. Trịnh Tùng
• Trường học: Học viện Chính sách và Phát triển
• Chuyên ngành: Ngành Tài chính quốc tế
• Đề tài: Thực hiện thủ tục hải quan điện tử tại Nghệ An: Hướng dẫn và thực trạng
• Loại tài liệu: khóa luận tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Nghệ An

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN THỦ TỤC HẢI QUAN ĐIỆN TỬ TẠI VIỆT NAM
• 1.1. Giới thiệu chung về thủ tục hải quan điện tử
• 1.2. Sơ lược quá trình hình thành và phát triển của thủ tục hải quan điện tử
• 1.3. So sánh thủ tục hải quan truyền thống với thủ tục hải quan điện tử
• 1.4. Sự cần thiết của việc áp dụng thủ tục hải quan điện tử
• 1.5. Các nguyên tắc thực hiện của thủ tục hải quan điện tử
• 1.6. Thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa nhập khẩu
• 1.6.1. Đối tượng áp dụng
• 1.6.2. Người khai hải quan
• 1.6.3. Quy trình cơ bản thủ tục hải quan hàng hóa nhập khẩu
• 1.6.4. Hệ thống xử lý dữ liệu
• 1.6.5. Hồ sơ hải quan điện tử đối với hàng hóa nhập khẩu
• 1.6.6. Hệ thống pháp lý
• 1.7. Thực hiện thủ tục hải quan điện tử qua hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS tại Việt Nam
• 1.7.1. Khái quát về hệ thống VNACCS/VCIS
• 1.7.2. Mô hình thực hiện
• 1.7.3. Các bước thực hiện
• 1.7.4. Những điểm cần lưu ý trong quá trình thực hiện
• 1.8. Nhân tố ảnh hưởng đến việc thực hiện thủ tục hải quan điện tử
• 1.9. Kinh nghiệm thực hiện thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa nhập khẩu thông qua hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS của một số tỉnh biên giới tại Việt Nam
• 1.10. Bài học rút ra cho cục hải quan tỉnh Nghệ An
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN THỦ TỤC HẢI QUAN ĐIỆN TỬ ĐỐI VỚI HÀNG HÓA NHẬP KHẨU TẠI CỤC HẢI QUAN TỈNH NGHỆ AN
• 2.1. Khái quát về cục Hải quan tỉnh Nghệ An
• 2.1.1. Khái quát chung
• 2.1.2. Quá trình hình thành và phát triển
• 2.1.3. Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn
• 2.1.4. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Cục Hải quan tỉnh Nghệ An
• 2.1.5. Nguồn nhân lực và trình độ chuyên môn
• 2.2. Kết quả thực hiện thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa nhập khẩu tại cục hải quan tỉnh Nghệ An
• 2.2.1. Số lượng doanh nghiệp đăng ký thực hiện tờ khai
• 2.2.2. Tổng kim ngạch hàng hoá xuất nhập khẩu khai báo hải quan điện tử tại cục hải quan tỉnh Nghệ An
• 2.2.3. Kim ngạch của các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu tại Cục hải quan tỉnh Nghệ An
• 2.2.4. Số ngân sách thuế thu được từ hoạt động nhập khẩu
• 2.3. Đánh giá về tình hình quản lý thực hiện thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa xuất nhập khẩu tại Cục Hải Quan tỉnh Nghệ An
• 2.3.1. Thành công đạt được khi sử dụng thủ tục hải quan điện tử thông qua hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS
• 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân trong việc quản lý, thực hiện thủ tục hải quan điện tử tại Cục Hải Quan tỉnh Nghệ An
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN THỦ TỤC HẢI QUAN ĐIỆN TỬ ĐỐI VỚI HÀNG HÓA NHẬP KHẨU TẠI CỤC HẢI QUAN TỈNH NGHỆ AN
• 3.1. Phương hướng phát triển của cục Hải quan tỉnh Nghệ An trong giai đoạn 2021-2025
• 3.2. Thuận lợi và khó khăn khi thực hiện thủ tục hải quan điện tử tại cục Hải quan tỉnh Nghệ An
• 3.3. Giải pháp để hoàn thiện quy trình thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa nhập khẩu tại tỉnh Cục hải quan tỉnh Nghệ An
• 3.3.1. Hoàn thiện các hệ thống quản lý và phát triển cơ sở hạ tầng, công nghệ thông tin
• 3.3.2. Hoàn thiện và nâng cấp hệ thống khai báo điện tử của doanh nghiệp
• 3.3.3. Xây dựng và phát triển nguồn nhân lực
• 3.3.4. Hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật
• 3.3.5. Tăng cường công tác kiểm tra sau thông quan
• 3.3.5.1. Đối với Nhà nước
• 3.3.5.2. Đối với Cục Hải quan tỉnh Nghệ An
• 3.3.5.3. Đối với doanh nghiệp
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Thủ Tục Hải Quan Điện Tử Nghệ An Bắt Đầu Thế Nào

Thủ tục hải quan là yếu tố then chốt trong quản lý nhà nước về hoạt động xuất nhập khẩu. Theo Luật Hải quan 2014, thủ tục này bao gồm các công việc mà người khai hải quan và công chức hải quan phải thực hiện. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, việc chuyển đổi từ thủ tục hải quan truyền thống sang thủ tục hải quan điện tử là một tất yếu. Sự phát triển của công nghệ thông tin cho phép thực hiện khai báo hải quan điện tử một cách nhanh chóng và hiệu quả. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí cho doanh nghiệp mà còn nâng cao hiệu quả quản lý của cơ quan hải quan. Theo Thông tư số 222/2009/TT-BTC, thủ tục hải quan điện tử là thủ tục mà việc khai báo, tiếp nhận, xử lý thông tin được thực hiện thông qua Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan.

1.1. Định nghĩa và các khái niệm liên quan đến HQĐT

Thủ tục hải quan điện tử là quá trình khai báo, tiếp nhận và xử lý thông tin khai hải quan thông qua hệ thống điện tử. Các khái niệm quan trọng bao gồm: Thông điệp dữ liệu điện tử hải quan, chứng từ điện tử, hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan, hệ thống khai hải quan điện tử, và các quy trình như thông quan hàng hóa và giải phóng hàng. Hiểu rõ các khái niệm này là bước đầu tiên để thực hiện hiệu quả thủ tục HQĐT tại Hải quan Nghệ An.

1.2. Lịch sử phát triển thủ tục hải quan điện tử tại Việt Nam

Quá trình hình thành và phát triển thủ tục hải quan điện tử trải qua nhiều giai đoạn. Ban đầu, các thủ tục chủ yếu dựa trên hồ sơ giấy hoặc khai báo qua đĩa mềm. Sau đó, việc khai báo qua mạng internet kết hợp hồ sơ giấy được áp dụng. Hiện nay, thủ tục hải quan đã được thực hiện hoàn toàn bằng phương tiện điện tử. Theo đó, người khai hải quan có thể đăng ký hồ sơ và nhận thông tin phản hồi từ cơ quan hải quan thông qua hệ thống xử lý dữ liệu điện tử. Điều này giúp giảm thiểu sự tiếp xúc trực tiếp giữa người khai hải quan và công chức hải quan, tăng tính minh bạch và hiệu quả.

II. So Sánh Thủ Tục Hải Quan Điện Tử vs

Thủ tục hải quan truyền thống và thủ tục hải quan điện tử có nhiều điểm khác biệt cơ bản. Thủ tục truyền thống đòi hỏi doanh nghiệp phải mua hồ sơ giấy, khai báo thông tin và nộp trực tiếp cho công chức hải quan. Quá trình này tốn nhiều thời gian và công sức, dễ xảy ra sai sót. Ngược lại, thủ tục hải quan điện tử cho phép doanh nghiệp khai báo và nộp hồ sơ trực tuyến. Công chức hải quan tiếp nhận và xử lý hồ sơ thông qua hệ thống điện tử, giảm thiểu thời gian chờ đợi và chi phí giao dịch. Theo kinh nghiệm quốc tế, việc áp dụng thủ tục hải quan điện tử giúp tăng cường tính minh bạch, giảm tham nhũng và cải thiện môi trường kinh doanh.

2.1. Ưu điểm vượt trội của HQĐT so với thủ tục truyền thống

Thủ tục hải quan điện tử mang lại nhiều lợi ích vượt trội so với thủ tục truyền thống. Nó giúp tiết kiệm thời gian, giảm chi phí, tăng tính minh bạch và hiệu quả. Doanh nghiệp có thể khai báo và nộp hồ sơ trực tuyến, không cần phải di chuyển đến cơ quan hải quan. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các doanh nghiệp có quy mô lớn và số lượng giao dịch nhiều. Ngoài ra, hệ thống hải quan điện tử còn giúp giảm thiểu sai sót trong quá trình khai báo và xử lý hồ sơ, tăng cường tính chính xác và tin cậy.

2.2. Những thách thức khi chuyển đổi sang hệ thống HQĐT

Mặc dù có nhiều ưu điểm, việc chuyển đổi sang hệ thống hải quan điện tử cũng đặt ra một số thách thức. Doanh nghiệp cần phải đầu tư vào cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, đào tạo nhân viên và làm quen với quy trình mới. Cơ quan hải quan cần phải nâng cấp hệ thống hải quan điện tử, đảm bảo tính ổn định và an toàn. Ngoài ra, cần phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm cơ quan hải quan, doanh nghiệp, và các nhà cung cấp dịch vụ công nghệ thông tin. Một trong những khó khăn lớn nhất chính là thay đổi thói quen và nhận thức của người sử dụng.

III. Hướng Dẫn Chi Tiết Quy Trình Thủ Tục Hải Quan Điện Tử Tại Nghệ An

Quy trình thủ tục hải quan điện tử bao gồm nhiều bước, từ đăng ký tài khoản, khai báo thông tin, nộp hồ sơ, đến kiểm tra và thông quan hàng hóa. Doanh nghiệp cần nắm vững các quy định và hướng dẫn của cơ quan hải quan để thực hiện thủ tục một cách chính xác và hiệu quả. Việc sử dụng phần mềm khai báo hải quan điện tử cũng giúp đơn giản hóa quy trình và giảm thiểu sai sót. Ngoài ra, doanh nghiệp cần chú ý đến các quy định về chứng từ điện tử, chữ ký số và bảo mật thông tin. Theo kinh nghiệm từ các tỉnh thành khác, việc tổ chức các khóa đào tạo và tư vấn cho doanh nghiệp là rất cần thiết để nâng cao năng lực thực hiện khai báo hải quan điện tử.

3.1. Các bước cơ bản trong quy trình HQĐT nhập khẩu

Quy trình thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa nhập khẩu bao gồm các bước sau: (1) Đăng ký tài khoản và chữ ký số. (2) Khai báo thông tin hàng hóa trên hệ thống hải quan điện tử. (3) Nộp hồ sơ điện tử, bao gồm tờ khai hải quan, hóa đơn, vận đơn và các chứng từ liên quan. (4) Chờ đợi kết quả phân luồng của cơ quan hải quan (xanh, vàng, đỏ). (5) Thực hiện kiểm tra hàng hóa (nếu có). (6) Nộp thuế và các khoản phí liên quan. (7) Thông quan hàng hóa. Nắm vững quy trình này giúp doanh nghiệp thực hiện thủ tục một cách nhanh chóng và chính xác.

3.2. Những lưu ý quan trọng khi thực hiện khai báo điện tử

Khi thực hiện khai báo hải quan điện tử, doanh nghiệp cần lưu ý một số điểm quan trọng. Đảm bảo thông tin khai báo chính xác và đầy đủ. Sử dụng đúng mã HS và mã số thuế. Tuân thủ các quy định về chứng từ điện tử và chữ ký số. Thường xuyên cập nhật thông tin và hướng dẫn mới nhất của cơ quan hải quan. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, nên liên hệ với cơ quan hải quan hoặc các nhà cung cấp dịch vụ tư vấn để được hỗ trợ kịp thời. Việc tuân thủ các lưu ý này giúp tránh được các sai sót và rủi ro trong quá trình thực hiện thủ tục.

3.3. Sử dụng phần mềm khai báo hải quan điện tử hiệu quả

Việc sử dụng phần mềm khai báo hải quan điện tử là một giải pháp hiệu quả giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và công sức trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan. Các phần mềm này thường cung cấp các tính năng như tự động điền thông tin, kiểm tra lỗi, kết nối trực tiếp với hệ thống hải quan điện tử, và lưu trữ hồ sơ. Doanh nghiệp nên lựa chọn phần mềm phù hợp với quy mô và nhu cầu của mình, đồng thời đảm bảo phần mềm được cập nhật thường xuyên để đáp ứng các quy định mới nhất của cơ quan hải quan.

IV. Thực Trạng Thủ Tục Hải Quan Điện Tử tại Nghệ An Thành Công Hạn Chế

Việc triển khai thủ tục hải quan điện tử tại Nghệ An đã đạt được nhiều thành công đáng kể. Số lượng doanh nghiệp đăng ký thực hiện khai báo hải quan điện tử tăng lên đáng kể. Tổng kim ngạch hàng hóa xuất nhập khẩu khai báo hải quan điện tử cũng tăng lên. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục. Một số doanh nghiệp còn gặp khó khăn trong việc tiếp cận và sử dụng công nghệ thông tin. Hệ thống hải quan điện tử đôi khi còn gặp sự cố. Cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa các cơ quan liên quan để nâng cao hiệu quả của thủ tục hải quan điện tử. Theo báo cáo của Cục Hải quan Nghệ An, việc áp dụng thủ tục hải quan điện tử đã giúp giảm thời gian thông quan hàng hóa từ 3-5 ngày xuống còn 1-2 ngày.

4.1. Đánh giá kết quả thực hiện HQĐT tại Cục Hải quan Nghệ An

Cục Hải quan Nghệ An đã đạt được những kết quả tích cực trong việc triển khai thủ tục hải quan điện tử. Số lượng doanh nghiệp tham gia khai báo hải quan điện tử tăng lên đáng kể. Thời gian thông quan hàng hóa giảm xuống. Tuy nhiên, vẫn còn một số tồn tại cần khắc phục, như tình trạng nghẽn mạng, khó khăn trong việc tiếp cận thông tin, và sự thiếu hụt nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao. Để nâng cao hiệu quả, cần có sự đầu tư vào cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, đào tạo nhân viên, và tăng cường phối hợp giữa các đơn vị.

4.2. Những khó khăn và thách thức trong quá trình triển khai

Trong quá trình triển khai thủ tục hải quan điện tử tại Nghệ An, đã xuất hiện một số khó khăn và thách thức. Doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) còn hạn chế về nguồn lực và năng lực công nghệ thông tin. Hạ tầng công nghệ thông tin chưa đáp ứng được yêu cầu. Các quy định pháp luật chưa đồng bộ và rõ ràng. Ngoài ra, còn có sự thiếu hụt nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao. Để vượt qua những khó khăn này, cần có sự hỗ trợ từ chính phủ, sự đầu tư từ doanh nghiệp, và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan.

V. Giải Pháp Hoàn Thiện Thủ Tục Hải Quan Điện Tử Cho Doanh Nghiệp Nghệ An

Để hoàn thiện thủ tục hải quan điện tử tại Nghệ An, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện. Đầu tư vào cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, nâng cấp hệ thống hải quan điện tử, đào tạo nhân viên, hoàn thiện quy định pháp luật, và tăng cường kiểm tra sau thông quan. Doanh nghiệp cần chủ động nâng cao năng lực công nghệ thông tin, sử dụng phần mềm khai báo hải quan điện tử hiệu quả, và tuân thủ các quy định của pháp luật. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan hải quan, doanh nghiệp, và các cơ quan liên quan để tạo ra một môi trường thuận lợi cho thủ tục hải quan điện tử. Theo nghiên cứu của Học viện Chính sách và Phát triển, việc áp dụng các giải pháp này có thể giúp tăng kim ngạch xuất nhập khẩu của Nghệ An lên 15-20% trong vòng 5 năm tới.

5.1. Nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin và hệ thống HQĐT

Để nâng cao hiệu quả thủ tục hải quan điện tử, việc nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin và hệ thống hải quan điện tử là rất quan trọng. Cần đầu tư vào các thiết bị hiện đại, đường truyền tốc độ cao, và phần mềm bảo mật. Hệ thống hải quan điện tử cần được thiết kế lại để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của doanh nghiệp. Ngoài ra, cần có các giải pháp dự phòng để đảm bảo hoạt động liên tục trong trường hợp xảy ra sự cố.

5.2. Đào tạo và nâng cao năng lực cho cán bộ và doanh nghiệp

Đào tạo và nâng cao năng lực cho cán bộ hải quan và doanh nghiệp là một yếu tố then chốt để đảm bảo thành công của thủ tục hải quan điện tử. Cán bộ hải quan cần được đào tạo về công nghệ thông tin, quy trình nghiệp vụ, và kỹ năng giao tiếp. Doanh nghiệp cần được hướng dẫn về cách sử dụng phần mềm khai báo hải quan điện tử, tuân thủ các quy định pháp luật, và quản lý rủi ro. Cần có các chương trình đào tạo thường xuyên và liên tục để đảm bảo kiến thức và kỹ năng luôn được cập nhật.

5.3. Hoàn thiện chính sách pháp luật và tăng cường kiểm tra

Để hoàn thiện thủ tục hải quan điện tử, cần có một hệ thống chính sách pháp luật đồng bộ và rõ ràng. Các quy định cần được sửa đổi và bổ sung để phù hợp với thực tiễn. Cần tăng cường kiểm tra sau thông quan để phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm. Đồng thời, cần có cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả để bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan.

VI. Tương Lai Thủ Tục Hải Quan Điện Tử Nghệ An Hội Nhập và Phát Triển

Với sự phát triển của công nghệ và xu hướng hội nhập quốc tế, thủ tục hải quan điện tử tại Nghệ An sẽ tiếp tục được hoàn thiện và phát triển. Việc áp dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain, và internet vạn vật (IoT) sẽ giúp nâng cao hiệu quả và minh bạch của quy trình. Cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa cơ quan hải quan, doanh nghiệp, và các đối tác quốc tế để tạo ra một môi trường thuận lợi cho thương mại và đầu tư. Theo định hướng của Tổng cục Hải quan, thủ tục hải quan điện tử sẽ trở thành một yếu tố quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.

6.1. Xu hướng phát triển HQĐT trong bối cảnh hội nhập quốc tế

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, thủ tục hải quan điện tử đóng vai trò ngày càng quan trọng. Các nước đang nỗ lực để hài hòa hóa quy trình và tiêu chuẩn, tạo thuận lợi cho thương mại xuyên biên giới. Việc áp dụng các công nghệ mới như AI, blockchain, và IoT sẽ giúp nâng cao hiệu quả và minh bạch. Ngoài ra, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan hải quan trên thế giới để chống lại các hành vi buôn lậu và gian lận thương mại.

6.2. Cơ hội và thách thức cho Nghệ An trong quá trình hội nhập

Việc hội nhập quốc tế mang lại nhiều cơ hội và thách thức cho Nghệ An. Cơ hội để mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài, và tiếp cận công nghệ tiên tiến. Tuy nhiên, cũng đối mặt với những thách thức như cạnh tranh gay gắt, rào cản thương mại, và nguy cơ tụt hậu về công nghệ. Để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức, Nghệ An cần phải cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.