Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục theo hướng hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tiểu học ngày càng trở nên thiết yếu. Môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1 giữ vai trò quan trọng trong việc hình thành kiến thức cơ bản về con người, thiên nhiên và xã hội, đồng thời phát triển kỹ năng sống cho học sinh. Tuy nhiên, việc truyền đạt kiến thức và kỹ năng này đòi hỏi phương pháp dạy học sáng tạo, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh đầu cấp. Nghiên cứu nhằm thiết kế các tình huống dạy học trong môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1 sử dụng phần mềm Vyond, một công cụ tạo video hoạt hình chuyên nghiệp, nhằm nâng cao chất lượng dạy và học.

Phạm vi nghiên cứu tập trung tại một số trường tiểu học trên địa bàn thành phố Thái Nguyên trong năm 2020, với đối tượng là quá trình thiết kế và ứng dụng các tình huống học tập trong môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1. Mục tiêu cụ thể là xây dựng quy trình thiết kế tình huống học tập phù hợp với yêu cầu chương trình, đặc điểm tâm sinh lý học sinh và đánh giá hiệu quả ứng dụng phần mềm Vyond trong thực tiễn giảng dạy. Nghiên cứu góp phần đa dạng hóa phương pháp dạy học, kích thích sự chủ động, tích cực và hứng thú học tập của học sinh, đồng thời hỗ trợ giáo viên nâng cao kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về tình huống dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục tiểu học. Tình huống dạy học được hiểu là những câu chuyện, sự kiện có thật hoặc mô phỏng, chứa đựng vấn đề cần giải quyết, giúp học sinh phát triển kỹ năng tư duy, giao tiếp và giải quyết vấn đề. Lý thuyết về đặc điểm tâm sinh lý học sinh đầu cấp tiểu học nhấn mạnh sự phát triển về nhận thức, tâm lý và nhân cách, từ đó đề xuất các hình thức dạy học phù hợp.

Phần mềm Vyond được lựa chọn dựa trên lý thuyết về công nghệ giáo dục, với khả năng tạo ra các video hoạt hình sinh động, màu sắc tươi sáng, phù hợp với đặc điểm tâm lý học sinh lớp 1. Các khái niệm chính bao gồm: tình huống dạy học, năng lực khoa học, kỹ năng sống, đặc điểm tâm sinh lý học sinh đầu cấp và ứng dụng phần mềm giáo dục.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu bao gồm tài liệu chuyên ngành, kết quả khảo sát thực trạng và dữ liệu thực nghiệm sư phạm. Cỡ mẫu khảo sát là 150 giáo viên dạy môn Tự nhiên và Xã hội tại 5 trường tiểu học trên địa bàn thành phố Thái Nguyên. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện nhằm thu thập dữ liệu nhanh và hiệu quả.

Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm Microsoft Excel 2010 để xử lý số liệu điều tra, tính toán tỷ lệ phần trăm, giá trị trung bình và biểu diễn bằng biểu đồ, bảng biểu. Thực nghiệm sư phạm được tiến hành nhằm đánh giá hiệu quả các tình huống học tập thiết kế bằng phần mềm Vyond trong các tiết học cụ thể. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 5 đến tháng 10 năm 2020, bao gồm các giai đoạn khảo sát, thiết kế tình huống, thực nghiệm và đánh giá kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng sử dụng tình huống dạy học: 92,7% giáo viên thường xuyên hoặc rất thường xuyên sử dụng tình huống dạy học trong môn Tự nhiên và Xã hội. Tuy nhiên, mức độ sử dụng không đồng đều giữa các chủ đề: chủ đề "Con người và sức khỏe" chiếm 51,3%, "Tự nhiên" 34,7%, và "Xã hội" chỉ 14%.

  2. Mức độ sử dụng phần mềm hỗ trợ: Microsoft PowerPoint và phần mềm Violet được sử dụng rất thường xuyên với tỷ lệ lần lượt 55,3% và 45,3%. Phần mềm Vyond chỉ có 4,7% giáo viên sử dụng rất thường xuyên, trong khi 69,3% chỉ đôi khi sử dụng và 10,7% không sử dụng.

  3. Hiệu quả ứng dụng phần mềm Vyond: 91,3% giáo viên đánh giá phần mềm Vyond có hiệu quả hoặc rất hiệu quả trong việc thiết kế tình huống dạy học, với 42% đánh giá rất hiệu quả và 49,3% đánh giá hiệu quả. Tuy nhiên, vẫn còn 8,7% giáo viên cho rằng phần mềm không hiệu quả.

  4. Thuận lợi và khó khăn khi sử dụng Vyond: Thuận lợi gồm phần mềm trực tuyến dễ sử dụng, kho công cụ đa dạng, khả năng tạo video sinh động. Khó khăn là cần kết nối internet, hình ảnh nhân vật chủ yếu mang phong cách nước ngoài và thời gian làm quen phần mềm khá lâu.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy giáo viên đã nhận thức rõ vai trò của tình huống dạy học trong việc nâng cao chất lượng môn Tự nhiên và Xã hội, đặc biệt trong việc phát triển kỹ năng sống cho học sinh. Việc sử dụng phần mềm Vyond tuy chưa phổ biến nhưng được đánh giá cao về hiệu quả, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý học sinh đầu cấp tiểu học nhờ hình ảnh sinh động, màu sắc bắt mắt và lời thoại ngắn gọn.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tiểu học là xu hướng toàn cầu, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Tuy nhiên, khó khăn về kỹ năng sử dụng phần mềm và hạn chế về nội dung phù hợp với văn hóa địa phương là những thách thức cần khắc phục.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ sử dụng tình huống dạy học theo chủ đề, biểu đồ mức độ sử dụng phần mềm hỗ trợ và biểu đồ đánh giá hiệu quả phần mềm Vyond, giúp minh họa rõ nét các phát hiện chính.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo kỹ năng sử dụng phần mềm Vyond cho giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu trong vòng 6 tháng nhằm nâng cao kỹ năng thiết kế tình huống dạy học bằng Vyond, giúp giáo viên khai thác tối đa tiện ích phần mềm.

  2. Phát triển kho tình huống mẫu phù hợp với đặc điểm văn hóa và tâm sinh lý học sinh: Xây dựng và chia sẻ các video tình huống mẫu theo từng chủ đề môn học trong vòng 1 năm, giúp giáo viên dễ dàng áp dụng và điều chỉnh phù hợp.

  3. Khuyến khích tích hợp tình huống dạy học trong các chủ đề còn hạn chế sử dụng: Đặc biệt là chủ đề "Xã hội" với tỷ lệ sử dụng tình huống chỉ 14%, cần có các biện pháp hỗ trợ để tăng cường ứng dụng tình huống nhằm phát triển kỹ năng sống cho học sinh.

  4. Cải thiện hạ tầng công nghệ thông tin tại các trường tiểu học: Đảm bảo kết nối internet ổn định và trang thiết bị phù hợp để thuận lợi cho việc sử dụng phần mềm trực tuyến như Vyond, với kế hoạch thực hiện trong vòng 2 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiểu học: Đặc biệt là giáo viên dạy môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1, giúp nâng cao kỹ năng thiết kế và ứng dụng tình huống dạy học sinh động, phù hợp với đặc điểm học sinh đầu cấp.

  2. Nhà quản lý giáo dục: Cán bộ quản lý các trường tiểu học và phòng giáo dục có thể tham khảo để xây dựng chính sách đào tạo và hỗ trợ ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học.

  3. Nghiên cứu sinh và học viên cao học ngành Giáo dục học: Tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp thiết kế tình huống dạy học kết hợp công nghệ, góp phần phát triển nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục tiểu học.

  4. Nhà phát triển phần mềm giáo dục: Tham khảo nhu cầu và đặc điểm sử dụng phần mềm trong thực tế để phát triển các sản phẩm phù hợp hơn với giáo viên và học sinh tiểu học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phần mềm Vyond có phù hợp với học sinh lớp 1 không?
    Có, Vyond tạo ra các video hoạt hình sinh động, màu sắc tươi sáng, lời thoại ngắn gọn phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý học sinh đầu cấp, giúp tăng hứng thú và khả năng tiếp thu kiến thức.

  2. Làm thế nào để giáo viên chưa biết sử dụng Vyond có thể làm quen nhanh?
    Khóa đào tạo kỹ năng sử dụng phần mềm và tài liệu hướng dẫn chi tiết sẽ giúp giáo viên làm quen trong khoảng vài tuần, đồng thời thực hành thiết kế các tình huống đơn giản trước khi áp dụng rộng rãi.

  3. Tình huống dạy học có thực sự giúp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh?
    Theo khảo sát, tình huống dạy học kích thích học sinh phân tích, ra quyết định và giao tiếp, từ đó phát triển kỹ năng sống như làm việc nhóm, giải quyết vấn đề và tự bảo vệ bản thân.

  4. Có thể sử dụng Vyond offline không?
    Phần mềm Vyond là công cụ trực tuyến, do đó cần kết nối internet để sử dụng. Tuy nhiên, video sau khi tạo có thể tải về để sử dụng offline trong các tiết học.

  5. Làm sao để xây dựng tình huống dạy học phù hợp với từng chủ đề?
    Cần dựa trên yêu cầu cần đạt của chương trình, đặc điểm tâm sinh lý học sinh và thời lượng tiết học để lựa chọn nội dung phù hợp, xây dựng kịch bản chi tiết và sử dụng phần mềm để thiết kế video sinh động.

Kết luận

  • Thiết kế tình huống dạy học sử dụng phần mềm Vyond là giải pháp hiệu quả để nâng cao chất lượng môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý học sinh đầu cấp.
  • Phần mềm Vyond được đánh giá cao về tính chuyên nghiệp, đa dạng công cụ và khả năng tạo video sinh động, góp phần kích thích hứng thú học tập của học sinh.
  • Thực trạng sử dụng phần mềm Vyond còn hạn chế, đòi hỏi tăng cường đào tạo và phát triển kho tình huống mẫu phù hợp với đặc điểm văn hóa địa phương.
  • Nghiên cứu đã xây dựng quy trình thiết kế tình huống dạy học chi tiết, làm cơ sở cho việc ứng dụng rộng rãi trong thực tiễn giảng dạy.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo giáo viên, phát triển tài nguyên số và cải thiện hạ tầng công nghệ thông tin tại các trường tiểu học nhằm tối ưu hóa hiệu quả ứng dụng phần mềm Vyond trong giáo dục tiểu học.

Hãy bắt đầu áp dụng các tình huống dạy học sáng tạo với phần mềm Vyond để nâng cao trải nghiệm học tập và phát triển toàn diện cho học sinh lớp 1 ngay hôm nay!