I. Cơ sở của việc làm tăng hứng thú cho học sinh
Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 đã được xây dựng theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của người học, trong đó tự học là một trong những năng lực chung thuộc mục tiêu giáo dục hiện đại. Để việc đổi mới giáo dục, trong đó đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực nhận thức của học sinh và bồi dưỡng phương pháp học tập mà trọng tâm là tự học, giáo viên cần giúp cho từng học sinh thay đổi triệt để quan niệm và phương pháp học tập phù hợp với yêu cầu mới. Việc làm tăng hứng thú của học sinh trong quá trình dạy học có vai trò đặc biệt quan trọng. Người dạy phải tìm ra phương pháp dạy học gây được hứng thú cho người học để các em chủ động tham gia vào quá trình tìm kiếm, khám phá kiến thức. Phương pháp dạy học vận dụng kiến thức sinh học vào thực tiễn là để các em áp dụng nguyên tắc học thông qua hành ở mọi lúc, mọi nơi, làm cho bài học thêm sinh động, có ý nghĩa hơn.
1.1. Vai trò của nitơ trong thực vật
Nitơ là một nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu của thực vật, được rễ cây hấp thụ ở dạng NH4+ và NO3-. Vai trò của nitơ rất đa dạng, từ việc cấu tạo nên các hợp chất như protein, axit nucleic, đến việc tham gia vào các quá trình sinh lý, hóa sinh trong tế bào. Khi thiếu nitơ, cây sẽ sinh trưởng kém, lá chuyển màu vàng, trong khi thừa nitơ có thể dẫn đến sự phát triển quá mức, làm cây yếu và dễ bị sâu bệnh tấn công. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc hiểu biết về dinh dưỡng nitơ trong giáo dục sinh học.
II. Thiết kế các hoạt động tự học làm tăng hứng thú cho học sinh
Thiết kế các hoạt động tự học là một phần quan trọng trong việc tăng cường hứng thú học sinh. Các hoạt động này cần gắn liền với thực tiễn, giúp học sinh áp dụng kiến thức đã học vào các tình huống thực tế. Việc xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập gắn liền với thực tiễn thông qua tìm hiểu tranh ảnh, sơ đồ, và video sẽ giúp học sinh hiểu rõ hơn về vai trò của nitơ trong thực vật. Học sinh có thể thảo luận nhóm để nêu vai trò của nitơ và ảnh hưởng của việc thừa hoặc thiếu nitơ đến sinh trưởng và phát triển của thực vật. Qua đó, học sinh sẽ thấy được sự liên kết giữa lý thuyết và thực tiễn, từ đó tăng cường hứng thú học tập.
2.1. Xây dựng câu hỏi bài tập gắn liền với thực tiễn
Việc xây dựng câu hỏi và bài tập gắn liền với thực tiễn là một phương pháp hiệu quả để tăng cường hứng thú học sinh. Học sinh có thể quan sát hình ảnh và thảo luận về vai trò của nitơ trong thực vật, từ đó nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của nguyên tố này. Các câu hỏi như 'Thừa và thiếu nitơ sẽ ảnh hưởng như thế nào đến sinh trưởng và phát triển ở thực vật?' sẽ kích thích tư duy phản biện và khả năng vận dụng kiến thức của học sinh. Điều này không chỉ giúp học sinh hiểu bài học mà còn phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề trong thực tiễn.
III. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Sáng kiến kinh nghiệm này đã chứng minh được hiệu quả trong việc tăng cường hứng thú học sinh qua dạy học dinh dưỡng nitơ ở thực vật. Học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức một cách thụ động mà còn chủ động tham gia vào các hoạt động học tập, từ đó phát huy khả năng tự học và sáng tạo. Việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực đã giúp học sinh hình thành tình yêu thiên nhiên và ý thức bảo vệ môi trường. Kết quả khảo sát cho thấy sự cải thiện rõ rệt trong thái độ học tập của học sinh, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục môn sinh học.
3.1. Đánh giá kết quả thực hiện
Kết quả thực hiện sáng kiến kinh nghiệm cho thấy học sinh đã có sự tiến bộ rõ rệt trong việc vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Học sinh không chỉ nắm vững lý thuyết mà còn có khả năng áp dụng vào các tình huống thực tế, từ đó nâng cao chất lượng học tập. Việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực tế đã giúp học sinh phát triển toàn diện về trí tuệ, đạo đức và kỹ năng sống, phù hợp với định hướng giáo dục hiện nay.
