Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục và cải tiến sách giáo khoa tiếng Anh lớp 11 tại Việt Nam, kỹ năng đọc hiểu được xem là trọng tâm trong việc phát triển năng lực ngôn ngữ cho học sinh trung học phổ thông. Theo khảo sát tại trường THPT Đào Duy Từ, Thanh Hóa, có khoảng 57% học sinh gặp khó khăn do nhiều từ vựng và cấu trúc mới trong bài đọc, 41% thiếu động lực học tập, và 15% cảm thấy bài đọc nhàm chán. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá các hoạt động tiền đọc trong sách giáo khoa Tiếng Anh 11 mới, xác định mức độ phù hợp, hiệu quả trong việc tạo động lực và nâng cao kết quả đọc của học sinh. Nghiên cứu tập trung vào hai lớp 11A3 (nhóm đối chứng) và 11A5 (nhóm thí nghiệm) tại trường THPT Đào Duy Từ trong năm học 2012-2013. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học để điều chỉnh, bổ sung các hoạt động tiền đọc nhằm tăng cường sự tham gia và hiệu quả học tập, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh ở bậc phổ thông.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về hoạt động tiền đọc, động lực học tập, đánh giá và điều chỉnh sách giáo khoa. Hoạt động tiền đọc được định nghĩa là các hoạt động giúp học sinh kích hoạt kiến thức nền, làm quen với chủ đề và từ vựng mới, đồng thời tạo động lực cho việc đọc (Lazar, 1993; Graves, 1995). Động lực học tập được phân thành động lực nội tại và ngoại tại, ảnh hưởng trực tiếp đến sự nỗ lực và kết quả học tập (Moore, 1992). Đánh giá sách giáo khoa theo tiêu chí phù hợp với mục tiêu, đối tượng học sinh và phương pháp giảng dạy (Hutchinson & Torres, 1994). Điều chỉnh sách giáo khoa bao gồm các kỹ thuật thêm, bớt, đơn giản hóa, sắp xếp lại và thay thế nội dung nhằm phù hợp với đặc điểm học sinh và điều kiện giảng dạy (Tomlinson, 1998).

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Hoạt động tiền đọc (Pre-reading activities)
  • Động lực học tập (Motivation)
  • Đánh giá sách giáo khoa (Textbook evaluation)
  • Điều chỉnh sách giáo khoa (Textbook adaptation)
  • Kỹ thuật điều chỉnh: thêm, bớt, đơn giản hóa, sắp xếp lại, thay thế

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp gồm phân tích tài liệu, khảo sát, phỏng vấn, quan sát lớp học và thiết kế thí nghiệm tiền kiểm - hậu kiểm. Mẫu nghiên cứu gồm 84 học sinh lớp 11 (42 học sinh lớp 11A3 làm nhóm đối chứng, 42 học sinh lớp 11A5 làm nhóm thí nghiệm) và 6 giáo viên tiếng Anh tại trường THPT Đào Duy Từ. Phân tích sách giáo khoa tập trung vào 6 đơn vị học tập với các hoạt động tiền đọc được đánh giá về tính đa dạng, phù hợp và hấp dẫn. Khảo sát bằng bảng hỏi nhằm thu thập ý kiến học sinh về hoạt động tiền đọc, phỏng vấn giáo viên để đánh giá thực trạng và khó khăn khi áp dụng. Quan sát lớp học ghi nhận mức độ tham gia và thời gian nói của học sinh trong giai đoạn tiền đọc. Thiết kế thí nghiệm gồm tiền kiểm và hậu kiểm để đo lường sự thay đổi về động lực và kết quả đọc sau khi áp dụng các hoạt động tiền đọc đã được điều chỉnh. Thời gian nghiên cứu kéo dài 15 tuần học.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hoạt động tiền đọc trong sách giáo khoa hiện tại còn đơn điệu và thiếu hấp dẫn:

    • 40% học sinh cho rằng các hoạt động tiền đọc không tạo động lực, 43% cảm thấy nhàm chán.
    • Giáo viên cũng đánh giá 50% hoạt động tiền đọc trong sách là nhàm chán và không phù hợp với sở thích học sinh.
  2. Mức độ tham gia của học sinh thấp:

    • 55% học sinh hiếm khi tham gia tích cực vào các hoạt động tiền đọc, chỉ 15% tham gia thường xuyên.
    • Giáo viên nhận định 65% học sinh không tích cực hoặc thụ động trong giai đoạn tiền đọc.
  3. Việc điều chỉnh hoạt động tiền đọc giúp tăng động lực và cải thiện kết quả đọc:

    • Nhóm thí nghiệm (11A5) được áp dụng các hoạt động tiền đọc đa dạng như trò chơi ngôn ngữ, câu hỏi hướng dẫn, đoán nội dung qua hình ảnh đã tăng thời gian nói của học sinh lên 35% so với nhóm đối chứng.
    • Kết quả hậu kiểm cho thấy điểm đọc hiểu của nhóm thí nghiệm tăng trung bình 18% so với tiền kiểm, trong khi nhóm đối chứng chỉ tăng 5%.
  4. Học sinh ưu tiên các hoạt động tương tác và sử dụng hình ảnh:

    • 75-80% học sinh đánh giá trò chơi ngôn ngữ và sử dụng hình ảnh, video là hoạt động tiền đọc rất thú vị.
    • 45% học sinh thích làm việc theo cặp, 35% thích làm việc nhóm trong các hoạt động tiền đọc.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy hoạt động tiền đọc đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích sự hứng thú và nâng cao khả năng đọc hiểu của học sinh. Việc các hoạt động trong sách giáo khoa hiện tại còn đơn điệu, lặp lại khiến học sinh mất động lực, phù hợp với nhận định của các nghiên cứu trước đây về tầm quan trọng của sự đa dạng và phù hợp trong hoạt động tiền đọc. Sự gia tăng thời gian nói và mức độ tham gia của học sinh trong nhóm thí nghiệm minh chứng cho hiệu quả của việc điều chỉnh hoạt động tiền đọc theo hướng tương tác, sử dụng hình ảnh và trò chơi. Các biểu đồ so sánh thời gian nói và điểm số đọc hiểu giữa hai nhóm có thể minh họa rõ nét sự khác biệt này. Kết quả cũng phù hợp với lý thuyết về động lực nội tại và ngoại tại, khi các hoạt động mới mẻ tạo ra môi trường học tập tích cực, kích thích sự tham gia chủ động của học sinh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đa dạng hóa hoạt động tiền đọc:

    • Áp dụng các trò chơi ngôn ngữ, câu hỏi hướng dẫn, đoán nội dung qua hình ảnh, video để tăng tính tương tác và hấp dẫn.
    • Thời gian thực hiện: ngay trong năm học tiếp theo.
    • Chủ thể thực hiện: giáo viên tiếng Anh.
  2. Điều chỉnh và cá nhân hóa hoạt động tiền đọc theo đặc điểm học sinh:

    • Lựa chọn hoạt động phù hợp với trình độ, sở thích và bối cảnh văn hóa của học sinh.
    • Thời gian: xây dựng kế hoạch điều chỉnh trước mỗi học kỳ.
    • Chủ thể: tổ chuyên môn tiếng Anh, giáo viên chủ nhiệm.
  3. Tăng cường đào tạo giáo viên về kỹ thuật thiết kế và điều chỉnh hoạt động tiền đọc:

    • Tổ chức các buổi tập huấn, chia sẻ kinh nghiệm và hướng dẫn sử dụng tài liệu bổ trợ.
    • Thời gian: định kỳ hàng năm.
    • Chủ thể: nhà trường, phòng giáo dục.
  4. Sử dụng thiết bị hỗ trợ trực quan trong lớp học:

    • Trang bị máy chiếu, bảng tương tác, thiết bị nghe nhìn để hỗ trợ hoạt động tiền đọc sinh động hơn.
    • Thời gian: đầu năm học.
    • Chủ thể: ban giám hiệu, phòng thiết bị trường học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh trung học phổ thông:

    • Áp dụng các phương pháp điều chỉnh hoạt động tiền đọc để nâng cao hiệu quả giảng dạy và tạo động lực cho học sinh.
  2. Nhà thiết kế và biên soạn sách giáo khoa:

    • Tham khảo để cải tiến nội dung và hình thức các hoạt động tiền đọc phù hợp với đặc điểm học sinh Việt Nam.
  3. Nhà quản lý giáo dục và cán bộ chuyên môn:

    • Xây dựng chính sách đào tạo, hỗ trợ giáo viên trong việc đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh.
  4. Nghiên cứu sinh và học viên cao học chuyên ngành phương pháp giảng dạy tiếng Anh:

    • Sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu về động lực học tập và phương pháp dạy kỹ năng đọc.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạt động tiền đọc là gì và tại sao quan trọng?
    Hoạt động tiền đọc là các hoạt động giúp học sinh làm quen với chủ đề, từ vựng và tạo động lực trước khi đọc bài. Chúng giúp kích hoạt kiến thức nền và tăng khả năng hiểu bài đọc.

  2. Các hoạt động tiền đọc phổ biến trong sách giáo khoa Tiếng Anh 11 hiện nay?
    Chủ yếu là trả lời câu hỏi, thảo luận, và bài tập ghép nối. Tuy nhiên, các hoạt động này còn đơn điệu và thiếu sự tương tác.

  3. Làm thế nào để tăng động lực học sinh trong giai đoạn tiền đọc?
    Sử dụng các trò chơi ngôn ngữ, hình ảnh, video, và hoạt động nhóm giúp học sinh hứng thú và tham gia tích cực hơn.

  4. Phương pháp điều chỉnh hoạt động tiền đọc hiệu quả?
    Có thể thêm, bớt, đơn giản hóa hoặc thay thế các hoạt động sao cho phù hợp với trình độ và sở thích học sinh, đồng thời tạo môi trường học tập tích cực.

  5. Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng ở đâu ngoài trường THPT Đào Duy Từ?
    Các trường trung học phổ thông khác có thể áp dụng các đề xuất điều chỉnh hoạt động tiền đọc để nâng cao hiệu quả dạy và học tiếng Anh.

Kết luận

  • Hoạt động tiền đọc trong sách giáo khoa Tiếng Anh 11 hiện tại còn đơn điệu, thiếu hấp dẫn, ảnh hưởng đến động lực và kết quả đọc của học sinh.
  • Học sinh và giáo viên đều đánh giá thấp mức độ hiệu quả của các hoạt động tiền đọc hiện có.
  • Việc điều chỉnh hoạt động tiền đọc theo hướng đa dạng, tương tác và phù hợp với đặc điểm học sinh giúp tăng động lực và cải thiện kết quả đọc.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể về đa dạng hóa hoạt động, đào tạo giáo viên và trang bị thiết bị hỗ trợ.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai áp dụng các giải pháp, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các trường khác.

Hành động ngay: Giáo viên và nhà quản lý giáo dục nên xem xét áp dụng các đề xuất trong nghiên cứu để nâng cao chất lượng dạy và học kỹ năng đọc tiếng Anh tại trường phổ thông.