Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tiếng Anh ngày càng trở thành ngôn ngữ giao tiếp quốc tế quan trọng, đặc biệt tại Việt Nam, nơi tiếng Anh được giảng dạy từ bậc tiểu học đến đại học. Tuy nhiên, theo báo cáo của ngành giáo dục, trình độ phát âm tiếng Anh của học sinh Việt Nam còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng giao tiếp hiệu quả. Tại Trường THPT Chu Văn An, tỉnh Long An, nhiều học sinh lớp 11 gặp khó khăn trong việc phát âm chính xác các nguyên âm ngắn như /i/, /e/, /æ/, cũng như các âm khác như /k/, /t/, dẫn đến việc giao tiếp bị hạn chế. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát hiệu quả của việc sử dụng bài hát tiếng Anh trong việc nâng cao kỹ năng phát âm của học sinh tại trường này trong năm học 2022-2023. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian 8 tuần, với 72 học sinh tham gia, chia thành nhóm thực nghiệm (37 học sinh) và nhóm đối chứng (35 học sinh). Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cải thiện các chỉ số về điểm số phát âm (tăng trung bình từ 2.86 lên 3.45 trong nhóm thực nghiệm) và mức độ hứng thú, động lực học tập của học sinh khi sử dụng phương pháp học qua bài hát.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về phát âm tiếng Anh, bao gồm các yếu tố phân đoạn (nguyên âm, phụ âm) và siêu phân đoạn (nhấn âm, ngữ điệu, nhịp điệu). Lý thuyết về vai trò của bài hát trong giảng dạy ngôn ngữ được tham khảo từ các tác giả như Maley (1990), Murphy (1990), và Ebong & Sabbadini (2012), nhấn mạnh tính hấp dẫn, khả năng lặp lại và tạo môi trường học tập tích cực của bài hát. Mô hình nghiên cứu tập trung vào việc sử dụng bài hát như một công cụ hỗ trợ phát âm trong khuôn khổ phương pháp dạy học giao tiếp (CLT), đồng thời khai thác hiện tượng "earworm" – bài hát dễ nhớ và lặp lại trong đầu, giúp tăng cường ghi nhớ âm thanh.

Các khái niệm chính bao gồm: phát âm chuẩn, bài hát tiếng Anh, kỹ năng phát âm, động lực học tập, và phương pháp dạy học giao tiếp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế thực nghiệm với nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng, áp dụng phương pháp kiểm tra trước và sau (pre-test, post-test). Cỡ mẫu gồm 72 học sinh lớp 11 tại Trường THPT Chu Văn An, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện. Nhóm thực nghiệm được dạy phát âm qua 6 bài hát tiếng Anh chọn lọc kỹ lưỡng về nội dung và tốc độ, trong khi nhóm đối chứng học qua các đoạn văn bản thông thường. Dữ liệu được thu thập qua bài kiểm tra phát âm (có 16 chỗ trống cần điền từ) và nhật ký quan sát động lực học tập của giáo viên. Phân tích dữ liệu định lượng sử dụng phần mềm SPSS với các kiểm định Shapiro-Wilk, ANCOVA để kiểm tra sự khác biệt giữa hai nhóm, đồng thời đánh giá độ tin cậy của hai giáo viên chấm điểm qua hệ số tương quan Pearson. Thời gian nghiên cứu kéo dài 8 tuần, từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cải thiện điểm phát âm: Điểm trung bình phát âm của nhóm thực nghiệm tăng từ 2.86 (pre-test) lên 3.45 (post-test), trong khi nhóm đối chứng chỉ tăng từ 2.00 lên 3.18. Kết quả phân tích ANCOVA cho thấy sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (p < 0.05), chứng tỏ việc sử dụng bài hát giúp cải thiện phát âm hiệu quả hơn so với phương pháp truyền thống.

  2. Độ tin cậy chấm điểm: Hệ số tương quan Pearson giữa hai giáo viên chấm điểm đạt r = 0.76 (pre-test) và r = 0.85 (post-test), cho thấy sự nhất quán cao trong đánh giá phát âm của học sinh.

  3. Tăng động lực học tập: Qua nhật ký giáo viên, học sinh nhóm thực nghiệm thể hiện sự hứng thú và tham gia tích cực hơn trong các tiết học phát âm, đặc biệt khi được nghe và hát theo các bài hát tiếng Anh.

  4. Khả năng ghi nhớ âm thanh: Việc lặp lại các đoạn nhạc có giai điệu dễ nhớ giúp học sinh nhận diện và phát âm chính xác các âm khó, đồng thời cải thiện khả năng nhận biết các yếu tố siêu phân đoạn như nhấn âm và ngữ điệu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự cải thiện phát âm trong nhóm thực nghiệm là do bài hát cung cấp môi trường học tập tự nhiên, vui vẻ và lặp lại âm thanh một cách hiệu quả, giúp học sinh dễ dàng ghi nhớ và thực hành phát âm. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về vai trò tích cực của âm nhạc trong việc nâng cao kỹ năng ngôn ngữ, đặc biệt là phát âm (Moradi & Shahrokhi, 2014; Ghanbari & Hashemian, 2014). So với nhóm đối chứng, việc học qua bài hát giảm bớt áp lực và sự nhàm chán, từ đó tăng động lực và sự tự tin khi phát âm. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh điểm trung bình pre-test và post-test giữa hai nhóm, cũng như bảng thống kê hệ số tương quan giữa các giáo viên chấm điểm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tích hợp bài hát vào chương trình giảng dạy: Các trường trung học nên đưa bài hát tiếng Anh vào các tiết học phát âm để tăng tính hấp dẫn và hiệu quả học tập, đặc biệt trong các lớp có trình độ trung cấp.

  2. Đào tạo giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao năng lực sử dụng bài hát và các phương pháp dạy phát âm hiện đại cho giáo viên tiếng Anh, nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy.

  3. Phát triển tài liệu giảng dạy: Biên soạn và lựa chọn các bài hát phù hợp với lứa tuổi, nội dung và trình độ học sinh, tránh các ca từ không phù hợp, đồng thời xây dựng các hoạt động kèm theo để phát huy tối đa hiệu quả.

  4. Khuyến khích học sinh luyện tập tại nhà: Tạo điều kiện cho học sinh tiếp cận các bài hát qua các nền tảng trực tuyến, khuyến khích luyện hát và ghi âm để tự đánh giá và cải thiện phát âm.

Các giải pháp trên nên được triển khai trong vòng 1-2 năm, với sự phối hợp giữa nhà trường, giáo viên và phụ huynh nhằm đảm bảo tính bền vững và hiệu quả.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh trung học: Nắm bắt phương pháp sử dụng bài hát trong giảng dạy phát âm, nâng cao kỹ năng sư phạm và tạo môi trường học tập tích cực.

  2. Nhà quản lý giáo dục: Đánh giá và xây dựng chính sách đào tạo, phát triển chương trình giảng dạy tiếng Anh phù hợp với xu hướng hiện đại.

  3. Sinh viên ngành Sư phạm tiếng Anh: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực nghiệm và áp dụng vào thực tiễn giảng dạy, phát triển kỹ năng nghiên cứu khoa học.

  4. Các nhà nghiên cứu ngôn ngữ học ứng dụng: Khai thác dữ liệu thực nghiệm về ảnh hưởng của âm nhạc đến phát âm, mở rộng nghiên cứu trong lĩnh vực dạy học ngôn ngữ thứ hai.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao bài hát lại hiệu quả trong việc dạy phát âm?
    Bài hát có giai điệu và nhịp điệu lặp lại giúp học sinh dễ nhớ âm thanh, đồng thời tạo môi trường học tập vui vẻ, giảm áp lực, tăng động lực luyện tập.

  2. Có nên sử dụng mọi loại bài hát trong giảng dạy không?
    Không, cần lựa chọn bài hát phù hợp về nội dung, tốc độ và ca từ để tránh gây hiểu lầm hoặc không phù hợp với lứa tuổi học sinh.

  3. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của việc dạy phát âm qua bài hát?
    Có thể sử dụng bài kiểm tra phát âm trước và sau khi áp dụng phương pháp, kết hợp với quan sát động lực và sự tham gia của học sinh trong lớp.

  4. Phương pháp này có phù hợp với mọi trình độ học sinh không?
    Phương pháp phù hợp nhất với học sinh trình độ trung cấp trở lên, có khả năng nhận biết âm thanh và từ vựng cơ bản.

  5. Làm sao để giáo viên không bị áp lực khi áp dụng phương pháp mới này?
    Giáo viên nên được đào tạo bài bản, có tài liệu hướng dẫn cụ thể và được hỗ trợ kỹ thuật để tự tin triển khai bài giảng.

Kết luận

  • Việc sử dụng bài hát tiếng Anh trong giảng dạy phát âm tại Trường THPT Chu Văn An đã giúp cải thiện điểm phát âm trung bình của học sinh từ 2.86 lên 3.45, vượt trội so với nhóm đối chứng.
  • Hai giáo viên chấm điểm có sự nhất quán cao, đảm bảo độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.
  • Học sinh nhóm thực nghiệm thể hiện động lực và sự tham gia tích cực hơn trong các tiết học phát âm.
  • Bài hát giúp học sinh ghi nhớ âm thanh và các yếu tố siêu phân đoạn như nhấn âm, ngữ điệu một cách tự nhiên và hiệu quả.
  • Nghiên cứu đề xuất tích hợp bài hát vào chương trình giảng dạy, đào tạo giáo viên và phát triển tài liệu phù hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy học phát âm tiếng Anh.

Các bước tiếp theo: Triển khai các đề xuất trong thực tế giảng dạy, mở rộng nghiên cứu với các cấp học và đối tượng khác, đồng thời phát triển các công cụ hỗ trợ học tập dựa trên âm nhạc.

Kêu gọi hành động: Các nhà giáo dục và quản lý cần quan tâm và áp dụng phương pháp dạy phát âm qua bài hát để nâng cao hiệu quả học tiếng Anh cho học sinh Việt Nam.