Tác Dụng Không Mong Muốn Của Hóa Trị Liệu Trên Người Bệnh Ung Thư Phổi

• Tác giả: Nguyễn Thị Tuyến
• Người hướng dẫn: PGS. Phạm Thị Lý
• Trường học: Trường Đại Học Thăng Long
• Chuyên ngành: Điều Dưỡng
• Đề tài: Tác Dụng Không Mong Muốn Của Hóa Trị Liệu Trên Người Bệnh Ung Thư Phổi Và Một Số Yếu Tố Liên Quan Tại Bệnh Viện K
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tổng quan về ung thư phổi
• 1.2. Dịch tễ học và các yếu tố nguy cơ
• 1.3. Triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng
• 1.4. Chẩn đoán giai đoạn
• 1.5. Các phương pháp điều trị
• 1.6. Tác dụng phụ của hóa trị liệu
• 1.6.1. Tác dụng phụ trên hệ tạo huyết
• 1.6.2. Tác dụng phụ trên đường tiêu hóa
• 1.7. Học thuyết điều dưỡng và áp dụng học thuyết chăm sóc người bệnh
• 1.7.1. Học thuyết Tự chăm sóc của Dorothea Orem
• 1.7.2. Học thuyết Newman
• 1.8. Chăm sóc người bệnh ung thư phổi truyền hóa chất
• 1.8.1. Kế hoạch chăm sóc
• 1.8.2. Những biện pháp chăm sóc, theo dõi truyền hóa chất
• 1.8.3. Những điểm cần lưu ý trong truyền hóa chất
• 1.8.4. Giáo dục sức khỏe người bệnh truyền hóa chất
• 1.9. Một số nghiên cứu có liên quan
• 1.9.1. Nghiên cứu trên thế giới
• 1.9.2. Nghiên cứu tại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân
• 2.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.4. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.5. Thiết kế nghiên cứu
• 2.6. Mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 2.6.1. Cỡ mẫu nghiên cứu
• 2.6.2. Cách chọn mẫu
• 2.7. Biến số và chỉ số nghiên cứu
• 2.8. Công cụ và kỹ thuật thu thập số liệu
• 2.8.1. Điểm đau VAS
• 2.8.2. Chỉ số BMI và PS theo ECOG
• 2.8.3. Tiêu chuẩn đánh giá phân độ tác dụng không mong muốn
• 2.9. Các bước tiến hành nghiên cứu
• 2.9.1. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.9.2. Các bước tiến hành nghiên cứu
• 2.10. Phương pháp xử lý số liệu
• 2.11. Sai số và cách khống chế sai số
• 2.12. Đạo đức nghiên cứu
• 2.13. Hạn chế của nghiên cứu
• 2.14. Quy trình nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm bệnh nhân nghiên cứu
• 3.1.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.1.2. Đặc điểm các yếu tố nguy cơ bị ung thư phổi của bệnh nhân nghiên cứu
• 3.2. Đặc điểm bệnh lý
• 3.3. Đặc điểm tác dụng không mong muốn của hóa trị liệu của người bệnh ung thư phổi
• 3.3.1. Thay đổi các triệu chứng trên da qua các đợt điều trị
• 3.3.2. Đặc điểm thay đổi của hệ cơ xương khớp qua các đợt hóa chất
• 3.3.3. Đặc điểm thay đổi của hệ tiêu hóa qua các đợt hóa trị
• 3.3.4. Tác dụng không mong muốn trên huyết học theo chu kỳ điều trị
• 3.3.5. Tác dụng không mong muốn trên gan, thận
• 3.4. Kết quả chăm sóc người bệnh ung thư phổi
• 3.5. Một số yếu tố liên quan đến tác dụng không mong muốn của hóa trị liệu trên người bệnh ung thư phổi
• 3.5.1. Đặc điểm của bệnh nhân nghiên cứu
• 3.5.2. Đặc điểm chung của bệnh nhân nghiên cứu
• 3.5.3. Phân bố giới tính
• 3.5.4. Đặc điểm các yếu tố nguy cơ bị ung thư phổi của bệnh nhân nghiên cứu
• 3.5.5. Đặc điểm bệnh lý
• 3.5.6. Tác dụng không mong muốn
• 3.5.7. Thay đổi các triệu chứng trên da qua các đợt điều trị
• 3.5.8. Đặc điểm thay đổi của hệ tiêu hóa qua các đợt hóa trị
• 3.5.9. Tác dụng không mong muốn trên hệ tạo huyết
• 3.5.10. Các tác dụng không mong muốn khác
• 3.6. Kết quả chăm sóc người bệnh ung thư phổi
• 3.7. Tác dụng không mong muốn của hóa trị liệu và chăm sóc bệnh nhân UTPKTBN
• 3.8. Một số yếu tố liên quan đến tác dụng không mong muốn của hóa trị liệu trên người bệnh
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Hóa Trị Liệu Ung Thư Phổi Tác Dụng Phụ

Ung thư phổi là một trong những bệnh ung thư phổ biến và gây tử vong hàng đầu trên thế giới và ở Việt Nam. Điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ (UTPKTBN) giai đoạn muộn thường sử dụng hóa trị liệu để cải thiện triệu chứng và kéo dài thời gian sống. Tuy nhiên, hóa trị đi kèm với nhiều tác dụng không mong muốn, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và kết quả điều trị của bệnh nhân. Bài viết này sẽ trình bày chi tiết về các tác dụng phụ này, cách quản lý và giảm thiểu chúng, dựa trên các nghiên cứu và kinh nghiệm thực tế.

1.1. Hóa Trị Liệu Là Gì và Vai Trò Trong Điều Trị Ung Thư Phổi

Hóa trị liệu ung thư phổi là phương pháp sử dụng các loại thuốc hóa chất để tiêu diệt tế bào ung thư. Hóa trị có thể được sử dụng một mình hoặc kết hợp với các phương pháp điều trị khác như phẫu thuật, xạ trị, hoặc liệu pháp nhắm mục tiêu. Trong UTPKTBN giai đoạn tiến xa, hóa trị có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát sự phát triển của khối u và kéo dài thời gian sống, dù vẫn có tác dụng phụ đi kèm. Các loại hóa chất khác nhau có thể được sử dụng tùy thuộc vào loại ung thư phổi, giai đoạn bệnh và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.

1.2. Tầm Quan Trọng Của Việc Nhận Biết Tác Dụng Phụ Hóa Trị

Việc nhận biết sớm các tác dụng phụ của hóa trị là rất quan trọng để có thể quản lý và giảm thiểu chúng một cách hiệu quả. Các tác dụng không mong muốn có thể ảnh hưởng đến thể chất, tinh thần và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Theo nghiên cứu của Nguyễn Thị Tuyến tại Bệnh viện K năm 2020-2021, việc hiểu rõ các tác dụng phụ giúp bác sĩ và điều dưỡng đưa ra các biện pháp chăm sóc phù hợp, cải thiện sự tuân thủ điều trị của bệnh nhân, và tránh các biến chứng nghiêm trọng. Việc chăm sóc bệnh nhân ung thư phổi cần toàn diện, từ dinh dưỡng đến tâm lý.

II. Top 5 Tác Dụng Phụ Hóa Trị Ung Thư Phổi Thường Gặp Nhất

Hóa trị liệu, mặc dù hiệu quả trong việc chống lại ung thư phổi, lại gây ra nhiều tác dụng phụ do thuốc tác động lên cả tế bào khỏe mạnh. Những tác dụng phụ này có thể rất khó chịu và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc hiểu rõ và có biện pháp đối phó với các tác dụng phụ này là vô cùng quan trọng. Dưới đây là top 5 tác dụng phụ thường gặp nhất ở bệnh nhân hóa trị ung thư phổi.

2.1. Tác Dụng Phụ Trên Hệ Tạo Huyết Giảm Tế Bào Máu Do Hóa Trị

Giảm tế bào máu do hóa trị là một trong những tác dụng phụ nghiêm trọng và phổ biến nhất. Hóa trị có thể làm giảm số lượng bạch cầu (gây suy giảm hệ miễn dịch, tăng nguy cơ nhiễm trùng), hồng cầu (gây thiếu máu, mệt mỏi) và tiểu cầu (gây dễ chảy máu, bầm tím). Theo nghiên cứu, việc theo dõi công thức máu thường xuyên là rất quan trọng để phát hiện sớm tình trạng này và có biện pháp can thiệp kịp thời, như sử dụng các yếu tố kích thích tăng trưởng tế bào máu (G-CSF), truyền máu hoặc tiểu cầu.

2.2. Tác Dụng Phụ Đường Tiêu Hóa Buồn Nôn Nôn Viêm Loét Miệng

Các tác dụng phụ trên đường tiêu hóa như buồn nôn và nôn rất thường gặp ở bệnh nhân hóa trị. Thuốc hóa chất có thể kích thích trung tâm nôn ở não và gây tổn thương niêm mạc đường tiêu hóa. Viêm loét miệng (viêm niêm mạc miệng) cũng là một tác dụng phụ phổ biến, gây đau đớn, khó ăn uống và tăng nguy cơ nhiễm trùng. Điều trị và phòng ngừa các tác dụng phụ này bao gồm sử dụng thuốc chống nôn, súc miệng bằng dung dịch sát khuẩn, và duy trì chế độ ăn uống mềm, dễ tiêu.

2.3. Mệt Mỏi Do Hóa Trị Ảnh Hưởng Đến Sinh Hoạt Hằng Ngày

Mệt mỏi do hóa trị là một cảm giác suy nhược, thiếu năng lượng kéo dài, không cải thiện khi nghỉ ngơi. Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của cuộc sống, từ công việc, sinh hoạt hàng ngày đến các mối quan hệ xã hội. Nguyên nhân của mệt mỏi có thể do thiếu máu, rối loạn giấc ngủ, hoặc tác động trực tiếp của thuốc hóa chất lên hệ thần kinh trung ương. Các biện pháp đối phó bao gồm tập thể dục nhẹ nhàng, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, và quản lý căng thẳng.

III. Cách Giảm Tác Dụng Phụ Hóa Trị Ung Thư Phổi Hướng Dẫn Chi Tiết

Việc giảm thiểu tác dụng phụ của hóa trị liệu ung thư phổi là một phần quan trọng của quá trình điều trị. Có nhiều biện pháp khác nhau có thể được áp dụng để giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn và duy trì chất lượng cuộc sống tốt nhất có thể. Các biện pháp này bao gồm sử dụng thuốc, thay đổi chế độ ăn uống, và áp dụng các kỹ thuật hỗ trợ tâm lý.

3.1. Sử Dụng Thuốc Hỗ Trợ Giảm Tác Dụng Phụ Thuốc Chống Nôn Giảm Đau

Sử dụng thuốc là một trong những cách chính để giảm các tác dụng phụ do hóa trị. Thuốc chống nôn có thể giúp kiểm soát buồn nôn và nôn, thuốc giảm đau có thể giúp giảm đau do viêm loét miệng, đau cơ, hoặc đau thần kinh. Các yếu tố kích thích tăng trưởng tế bào máu (G-CSF) có thể giúp tăng số lượng bạch cầu và giảm nguy cơ nhiễm trùng. Việc sử dụng thuốc cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ và điều dưỡng để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

3.2. Thay Đổi Chế Độ Dinh Dưỡng Ăn Uống Hợp Lý Cho Bệnh Nhân Hóa Trị

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm tác dụng phụ của hóa trị và tăng cường sức khỏe tổng thể. Bệnh nhân nên ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, dễ tiêu, và tránh các thực phẩm gây kích ứng đường tiêu hóa. Uống đủ nước cũng rất quan trọng để phòng ngừa mất nước do nôn và tiêu chảy. Tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng để có chế độ ăn uống phù hợp với tình trạng sức khỏe và các tác dụng phụ đang gặp phải.

3.3. Hỗ Trợ Tâm Lý Giảm Căng Thẳng Lo Lắng Cho Bệnh Nhân Ung Thư Phổi

Hóa trị và các tác dụng phụ của nó có thể gây ra căng thẳng, lo lắng, và trầm cảm cho bệnh nhân. Hỗ trợ tâm lý, bao gồm tư vấn tâm lý, liệu pháp nhóm, và các kỹ thuật thư giãn (như thiền, yoga), có thể giúp bệnh nhân đối phó với những cảm xúc tiêu cực và cải thiện chất lượng cuộc sống. Sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè, và các nhóm bệnh nhân khác cũng rất quan trọng.

IV. Nghiên Cứu Về Tác Dụng Phụ Hóa Trị Ung Thư Phổi Kết Quả Mới Nhất

Nhiều nghiên cứu đã được thực hiện để đánh giá các tác dụng phụ của hóa trị liệu ở bệnh nhân ung thư phổi và tìm kiếm các phương pháp quản lý và giảm thiểu chúng một cách hiệu quả hơn. Các nghiên cứu này cung cấp thông tin quan trọng về tỷ lệ mắc các tác dụng phụ, các yếu tố nguy cơ, và hiệu quả của các biện pháp can thiệp khác nhau.

4.1. Phân Tích Tác Dụng Phụ Theo Phác Đồ Hóa Trị So Sánh Hiệu Quả

Các nghiên cứu đã so sánh tác dụng phụ của các phác đồ hóa trị ung thư phổi khác nhau để tìm ra phác đồ nào có hiệu quả nhất trong việc kiểm soát ung thư đồng thời giảm thiểu các tác dụng phụ. Một số phác đồ kết hợp nhiều loại thuốc hóa chất, trong khi các phác đồ khác sử dụng một loại thuốc duy nhất. Kết quả nghiên cứu có thể giúp bác sĩ lựa chọn phác đồ phù hợp nhất cho từng bệnh nhân.

4.2. Tác Động Của Tuổi Tác Và Thể Trạng Lên Tác Dụng Phụ Hóa Trị

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng tuổi tác và thể trạng (chỉ số toàn trạng PS theo ECOG, chỉ số BMI) có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mắc các tác dụng phụ của hóa trị. Bệnh nhân lớn tuổi hoặc có thể trạng yếu thường dễ bị các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn. Do đó, việc đánh giá kỹ lưỡng tình trạng sức khỏe của bệnh nhân trước khi bắt đầu hóa trị là rất quan trọng để điều chỉnh phác đồ và các biện pháp hỗ trợ phù hợp.

V. Quản Lý Tác Dụng Phụ Chìa Khóa Để Hóa Trị Ung Thư Phổi Thành Công

Quản lý hiệu quả tác dụng phụ là yếu tố then chốt để đảm bảo sự thành công của hóa trị liệu ung thư phổi. Việc này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân, gia đình, bác sĩ, điều dưỡng, và các chuyên gia khác. Bệnh nhân cần được trang bị kiến thức đầy đủ về các tác dụng phụ có thể xảy ra và cách tự chăm sóc.

5.1. Theo Dõi Sát Sao Tác Dụng Phụ Trong Quá Trình Điều Trị Hóa Chất

Việc theo dõi sát sao các tác dụng phụ trong quá trình hóa trị là rất quan trọng để phát hiện sớm các vấn đề và có biện pháp can thiệp kịp thời. Bệnh nhân nên báo cáo ngay cho bác sĩ hoặc điều dưỡng bất kỳ triệu chứng mới hoặc thay đổi nào. Các xét nghiệm máu và thăm khám định kỳ cũng rất quan trọng để đánh giá chức năng gan, thận, và hệ tạo máu.

5.2. Vai Trò Của Điều Dưỡng Trong Chăm Sóc Bệnh Nhân Hóa Trị Phổi

Điều dưỡng đóng vai trò trung tâm trong việc chăm sóc bệnh nhân hóa trị ung thư phổi. Điều dưỡng cung cấp thông tin, hướng dẫn, hỗ trợ tâm lý, và giúp bệnh nhân quản lý các tác dụng phụ. Điều dưỡng cũng phối hợp với bác sĩ và các chuyên gia khác để đảm bảo bệnh nhân nhận được sự chăm sóc toàn diện và hiệu quả nhất. Theo nghiên cứu của Nguyễn Thị Tuyến, hoạt động tư vấn cho bệnh nhân về tinh thần và chế độ sinh hoạt giúp cải thiện đáng kể tác dụng không mong muốn.

VI. Tương Lai Của Điều Trị Ung Thư Phổi Giảm Thiểu Tác Dụng Phụ

Nghiên cứu liên tục đang hướng tới việc phát triển các phương pháp điều trị ung thư phổi mới, hiệu quả hơn và ít gây tác dụng phụ hơn. Liệu pháp nhắm mục tiêu và liệu pháp miễn dịch là hai lĩnh vực đầy hứa hẹn. Các phương pháp này tác động chọn lọc hơn lên tế bào ung thư, do đó ít gây hại cho tế bào khỏe mạnh và ít gây tác dụng không mong muốn hơn.

6.1. Liệu Pháp Nhắm Mục Tiêu Hướng Đến Tế Bào Ung Thư

Liệu pháp nhắm mục tiêu sử dụng các thuốc tác động lên các phân tử cụ thể trên tế bào ung thư, như các protein hoặc gen. Điều này giúp tiêu diệt tế bào ung thư một cách chọn lọc hơn và ít gây hại cho tế bào khỏe mạnh. Liệu pháp nhắm mục tiêu đã chứng minh hiệu quả trong việc điều trị một số loại ung thư phổi có các đột biến gen nhất định.

6.2. Liệu Pháp Miễn Dịch Tăng Cường Khả Năng Chống Ung Thư

Liệu pháp miễn dịch giúp tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể để chống lại ung thư. Các thuốc miễn dịch có thể giúp hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư hiệu quả hơn. Liệu pháp miễn dịch đã mang lại những kết quả đầy hứa hẹn trong việc điều trị ung thư phổi và nhiều loại ung thư khác. Tuy nhiên, liệu pháp miễn dịch cũng có thể gây ra các tác dụng phụ liên quan đến hệ miễn dịch, như viêm phổi, viêm gan, hoặc viêm ruột.

Tổng quan nghiên cứu

Ung thư phổi (UTP) là một trong những loại ung thư phổ biến và gây tử vong hàng đầu trên thế giới. Theo ước tính của Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) năm 2012, có khoảng 1,83 triệu ca mới mắc UTP, chiếm 12,9% tổng số ca ung thư mới, với khoảng 1,59 triệu ca tử vong, chiếm 19,4% tổng số ca tử vong do ung thư. Tại Việt Nam, UTP đứng hàng đầu ở nam giới và thứ ba ở nữ giới, với khoảng 21.865 ca mới mắc và 19.559 ca tử vong mỗi năm. Trong đó, ung thư phổi không tế bào nhỏ (UTPKTBN) chiếm khoảng 80-85% tổng số ca UTP.

Hóa trị liệu là phương pháp điều trị chính cho bệnh nhân UTPKTBN giai đoạn muộn hoặc tái phát, nhằm kéo dài thời gian sống và giảm nhẹ triệu chứng. Tuy nhiên, hóa trị cũng gây ra nhiều tác dụng không mong muốn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và hiệu quả điều trị. Các tác dụng phụ phổ biến bao gồm suy giảm hệ tạo huyết, rối loạn tiêu hóa, tổn thương gan thận, và các biến chứng trên da, thần kinh.

Mục tiêu nghiên cứu là mô tả các tác dụng không mong muốn của hóa trị liệu trên người bệnh UTPKTBN tại Bệnh viện K trong giai đoạn 2020-2021, đồng thời phân tích các yếu tố liên quan ảnh hưởng đến mức độ tác dụng phụ. Nghiên cứu nhằm cung cấp cơ sở khoa học để cải thiện chăm sóc điều dưỡng, nâng cao hiệu quả điều trị và chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào bệnh nhân UTPKTBN giai đoạn IIIb và IV, được điều trị hóa chất bổ trợ tại khoa Nội I, Bệnh viện K, trong khoảng thời gian một năm. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng kế hoạch chăm sóc phù hợp, giảm thiểu tác dụng phụ và hỗ trợ điều trị hiệu quả cho bệnh nhân ung thư phổi.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai học thuyết điều dưỡng chính:

• Học thuyết Tự chăm sóc của Dorothea Orem: Nhấn mạnh vai trò của người điều dưỡng trong việc nhận định mức độ hạn chế tự chăm sóc của bệnh nhân để cung cấp các hành động chăm sóc phù hợp, từ phụ thuộc hoàn toàn đến tự chăm sóc có hỗ trợ. Học thuyết này giúp xác định nhu cầu chăm sóc cá nhân hóa cho bệnh nhân ung thư phổi trong quá trình hóa trị.

• Học thuyết Newman: Xem con người là một phức hợp chức năng gồm các thành phần sinh lý, xã hội, tâm thần và tâm linh. Người điều dưỡng cần quan tâm toàn diện đến bệnh nhân, hỗ trợ phòng ngừa bệnh ở ba cấp độ: phòng ngừa cấp 1 (ngăn ngừa nguy cơ), cấp 2 (can thiệp sớm khi có triệu chứng), và cấp 3 (giảm thiểu tái phát và di chứng). Học thuyết này định hướng chăm sóc toàn diện, bao gồm cả giáo dục sức khỏe và hỗ trợ tâm lý cho bệnh nhân.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: tác dụng không mong muốn của hóa trị, chỉ số toàn trạng (PS theo ECOG), chỉ số khối cơ thể (BMI), phân độ tác dụng phụ theo tiêu chuẩn CTCAE và WHO, và các yếu tố nguy cơ liên quan như tuổi, giới tính, tiền sử hút thuốc, bệnh lý kèm theo.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả, tiến hành tại khoa Nội I, Bệnh viện K từ tháng 12/2020 đến tháng 12/2021.

• Đối tượng nghiên cứu: 369 bệnh nhân UTPKTBN giai đoạn IIIb hoặc IV, có chỉ số toàn trạng PS = 0 hoặc 1, chức năng gan, thận, tủy xương bình thường, không có chống chỉ định hóa trị.

• Chọn mẫu: Mẫu thuận tiện, chọn tất cả bệnh nhân đủ tiêu chuẩn trong thời gian nghiên cứu.

• Thu thập dữ liệu: Phỏng vấn trực tiếp, đánh giá lâm sàng, xét nghiệm công thức máu, chức năng gan thận, theo dõi tác dụng phụ qua các đợt hóa trị. Sử dụng thang điểm VAS để đánh giá mức độ đau, BMI để đánh giá thể trạng, và phân độ tác dụng phụ theo tiêu chuẩn CTCAE.

• Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm thống kê để mô tả tần suất, tỷ lệ, trung bình và phân tích mối liên quan giữa các yếu tố với tác dụng không mong muốn. Phương pháp phân tích bao gồm kiểm định chi bình phương, phân tích hồi quy đa biến.

• Đạo đức nghiên cứu: Đảm bảo sự đồng thuận của bệnh nhân, bảo mật thông tin và tuân thủ các quy định về nghiên cứu y học.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ tác dụng không mong muốn phổ biến: Trong 369 bệnh nhân, hơn 85% ghi nhận ít nhất một tác dụng phụ do hóa trị. Tác dụng phụ trên hệ tạo huyết như giảm bạch cầu hạt chiếm khoảng 60%, giảm tiểu cầu chiếm 25%. Tác dụng phụ tiêu hóa như buồn nôn và nôn chiếm 55%, tiêu chảy 20%, táo bón 15%.

2. Mức độ tác dụng phụ: Khoảng 30% bệnh nhân có tác dụng phụ mức độ trung bình đến nặng (độ 3-4 theo CTCAE), đặc biệt là suy giảm bạch cầu hạt và buồn nôn nôn. Tỷ lệ rụng tóc chiếm 40%, mệt mỏi chiếm 50%, mất ngủ chiếm 35%.

3. Yếu tố liên quan đến tác dụng không mong muốn: Tuổi trên 60, tiền sử hút thuốc lá, và phác đồ hóa trị chứa Cisplatin có liên quan chặt chẽ với mức độ tác dụng phụ nặng hơn (p < 0,05). Bệnh nhân có BMI thấp (<18,5) cũng dễ gặp tác dụng phụ nghiêm trọng hơn.

4. Hiệu quả chăm sóc điều dưỡng: Các hoạt động tư vấn, giáo dục sức khỏe và theo dõi tác dụng phụ giúp giảm tỷ lệ tác dụng phụ nặng xuống khoảng 15% so với nhóm không được chăm sóc đầy đủ. Tỷ lệ tuân thủ điều trị và tái khám đạt trên 80%.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các báo cáo quốc tế và trong nước về tác dụng phụ của hóa trị trên bệnh nhân UTPKTBN. Tỷ lệ giảm bạch cầu hạt và buồn nôn nôn cao phản ánh tính độc của các phác đồ hóa trị chứa Cisplatin và Paclitaxel. Sự gia tăng tác dụng phụ ở nhóm bệnh nhân lớn tuổi và có BMI thấp cho thấy cần chú trọng đánh giá thể trạng trước điều trị để điều chỉnh phác đồ phù hợp.

Việc áp dụng các biện pháp chăm sóc điều dưỡng theo học thuyết Orem và Newman đã góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc, giảm thiểu tác dụng phụ và cải thiện sự hài lòng của bệnh nhân. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ các tác dụng phụ theo từng mức độ, bảng phân tích mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ và mức độ tác dụng phụ.

So sánh với nghiên cứu của Melisa L. Wong (2017), tỷ lệ rụng tóc (34%) và buồn nôn (53%) tương đồng, chứng tỏ tính nhất quán của các tác dụng phụ trong điều trị hóa chất ung thư phổi. Nghiên cứu cũng khẳng định vai trò quan trọng của chăm sóc điều dưỡng trong việc giảm thiểu tác dụng phụ và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đánh giá toàn diện trước điều trị: Thực hiện đánh giá chỉ số toàn trạng PS, BMI và các yếu tố nguy cơ để cá thể hóa phác đồ hóa trị, giảm thiểu tác dụng phụ. Thời gian thực hiện: ngay khi nhập viện; Chủ thể: bác sĩ lâm sàng và điều dưỡng.

2. Xây dựng quy trình chăm sóc điều dưỡng chuẩn: Áp dụng quy trình chăm sóc theo học thuyết Orem và Newman, tập trung vào giáo dục sức khỏe, theo dõi tác dụng phụ và hỗ trợ tâm lý. Mục tiêu giảm tỷ lệ tác dụng phụ nặng xuống dưới 20% trong 6 tháng; Chủ thể: điều dưỡng khoa Nội I.

3. Đào tạo nâng cao năng lực nhân viên y tế: Tổ chức các khóa đào tạo về nhận biết và xử trí tác dụng phụ hóa trị, kỹ năng giao tiếp và tư vấn bệnh nhân. Thời gian: 3 tháng đầu năm; Chủ thể: Ban giám đốc bệnh viện phối hợp phòng đào tạo.

4. Phát triển hệ thống theo dõi và báo cáo tác dụng phụ: Sử dụng phần mềm quản lý bệnh nhân để ghi nhận, phân tích và cảnh báo sớm các tác dụng phụ nghiêm trọng. Mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý điều trị; Chủ thể: phòng công nghệ thông tin và khoa Nội I.

5. Tăng cường hỗ trợ dinh dưỡng và tâm lý cho bệnh nhân: Thiết lập chương trình tư vấn dinh dưỡng và hỗ trợ tâm lý nhằm cải thiện thể trạng và tinh thần bệnh nhân trong quá trình điều trị. Thời gian: triển khai trong 12 tháng; Chủ thể: đội ngũ điều dưỡng, chuyên gia dinh dưỡng và tâm lý.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Bác sĩ và điều dưỡng chuyên ngành ung bướu: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về tác dụng phụ hóa trị và các yếu tố liên quan, giúp cải thiện quy trình chăm sóc và điều trị bệnh nhân ung thư phổi.

2. Nhà quản lý y tế và bệnh viện: Thông tin về tần suất và mức độ tác dụng phụ hỗ trợ xây dựng chính sách đào tạo, quản lý chất lượng chăm sóc và phát triển hệ thống theo dõi tác dụng phụ.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên y khoa, điều dưỡng: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu mô tả, áp dụng học thuyết điều dưỡng và phân tích các yếu tố ảnh hưởng trong điều trị ung thư.

4. Bệnh nhân ung thư phổi và gia đình: Giúp hiểu rõ về các tác dụng phụ có thể gặp trong quá trình hóa trị, từ đó phối hợp tốt hơn với đội ngũ y tế trong chăm sóc và phòng ngừa biến chứng.

Câu hỏi thường gặp

1. Hóa trị liệu có gây tác dụng phụ nghiêm trọng không?
   Hóa trị có thể gây nhiều tác dụng phụ từ nhẹ đến nặng như giảm bạch cầu, buồn nôn, rụng tóc. Khoảng 30% bệnh nhân có tác dụng phụ mức độ trung bình đến nặng, nhưng với chăm sóc tốt, nhiều tác dụng phụ có thể kiểm soát hiệu quả.

2. Yếu tố nào ảnh hưởng đến mức độ tác dụng phụ của hóa trị?
   Tuổi cao, tiền sử hút thuốc, thể trạng yếu (BMI thấp) và phác đồ hóa trị chứa Cisplatin thường liên quan đến tác dụng phụ nghiêm trọng hơn. Đánh giá kỹ lưỡng trước điều trị giúp giảm thiểu rủi ro.

3. Điều dưỡng có vai trò gì trong chăm sóc bệnh nhân hóa trị?
   Điều dưỡng thực hiện theo dõi dấu hiệu sinh tồn, đánh giá tác dụng phụ, tư vấn dinh dưỡng, hỗ trợ tâm lý và giáo dục sức khỏe, giúp bệnh nhân tuân thủ điều trị và giảm thiểu biến chứng.

4. Làm thế nào để giảm buồn nôn và nôn do hóa trị?
   Sử dụng thuốc chống nôn phù hợp trước và sau khi truyền hóa chất, kết hợp với chế độ ăn nhẹ, nghỉ ngơi và theo dõi sát sao giúp kiểm soát hiệu quả triệu chứng này.

5. Bệnh nhân có thể tự chăm sóc bản thân trong quá trình hóa trị không?
   Tùy mức độ hạn chế tự chăm sóc, bệnh nhân có thể tự chăm sóc hoặc cần hỗ trợ một phần hoặc hoàn toàn. Giáo dục sức khỏe và hướng dẫn tự chăm sóc là rất cần thiết để nâng cao chất lượng cuộc sống.

Kết luận

• Hóa trị liệu trên bệnh nhân UTPKTBN tại Bệnh viện K gây ra nhiều tác dụng không mong muốn phổ biến, đặc biệt là trên hệ tạo huyết và tiêu hóa.
• Tuổi cao, tiền sử hút thuốc, BMI thấp và phác đồ chứa Cisplatin là các yếu tố liên quan đến mức độ tác dụng phụ nghiêm trọng.
• Áp dụng học thuyết điều dưỡng Orem và Newman giúp nâng cao hiệu quả chăm sóc, giảm thiểu tác dụng phụ và cải thiện chất lượng cuộc sống bệnh nhân.
• Cần xây dựng quy trình chăm sóc chuẩn, đào tạo nhân viên y tế và phát triển hệ thống theo dõi tác dụng phụ để nâng cao chất lượng điều trị.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo về chăm sóc toàn diện và cá thể hóa điều trị cho bệnh nhân ung thư phổi.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở y tế nên triển khai áp dụng các khuyến nghị chăm sóc điều dưỡng, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để tối ưu hóa hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ cho bệnh nhân ung thư phổi.