Nghiên cứu sự thay đổi hàm lượng malondialdehyde ở bệnh nhân ung thư đại tràng trước và sau phẫu thuật triệt căn

• Tác giả: Phạm Mạnh Cường
• Người hướng dẫn: Trịnh Hồng Thái
• Trường học: Học viện Quân y
• Chuyên ngành: Ngoại tiêu hóa
• Đề tài: Thay Đổi Hàm Lượng Malondialdehyde Ở Bệnh Nhân Ung Thư Đại Tràng Sau Phẫu Thuật
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Ung thư đại tràng và phẫu thuật triệt căn điều trị ung thư đại tràng
• 1.1.1. Dịch tễ học ung thư đại tràng
• 1.1.2. Phân loại giai đoạn bệnh của ung thư đại tràng
• 1.1.3. Điều trị phẫu thuật triệt căn ung thư đại tràng
• 1.1.4. Stress oxy hóa và vai trò stress oxy hóa trong ung thư đại tràng
• 1.1.4.1. Khái niệm về Gốc tự do và Stress oxy hóa
• 1.1.4.2. Cơ chế phát sinh các gốc tự do - ROS trong cơ thể
• 1.1.4.3. Hệ thống chống oxy hóa của cơ thể
• 1.1.4.4. Nguyên nhân và Cơ chế bệnh sinh ung thư đại tràng
• 1.1.4.5. Vai trò stress oxy hóa trong ung thư đại tràng
• 1.1.4.6. Vai trò Stress oxy hóa trong tái phát ung thư đại tràng sau mổ
• 1.1.5. Chỉ thị sinh học đánh giá tình trạng stress oxy hóa trong phẫu thuật
• 1.1.5.1. Chỉ thị sinh học đánh giá tình trạng stress oxy hóa
• 1.1.5.2. Chỉ thị sinh học đánh giá tình trạng stress oxy hóa trong phẫu thuật
• 1.1.5.3. Chỉ thị sinh học MDA và phương pháp xác định MDA
• 1.1.6. Các nghiên cứu về Malondialdehyde ở bệnh nhân ung thư đại tràng trên thế giới và trong nước
• 1.1.6.1. Các nghiên cứu đánh giá Malondialdehyde ở bệnh nhân ung thư đại tràng
• 1.1.6.2. Các nghiên cứu đánh giá Malondialdehyde sau phẫu thuật triệt căn điều trị ung thư đại tràng
• 1.1.6.3. Các nghiên cứu trong nước
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn lựa chọn
• 2.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.4. Địa điểm tiến hành nghiên cứu
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2.5.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.5.2. Phương pháp phẫu thuật triệt căn điều trị ung thư đại tràng
• 2.5.3. Phương pháp xác định hàm lượng MDA
• 2.5.4. Các chỉ tiêu nghiên cứu
• 2.5.5. Phương pháp xử lý số liệu
• 2.5.6. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Các đặc điểm của nhóm nghiên cứu và kết quả sớm sau phẫu thuật
• 3.1.1. Tuổi, giới và chỉ số khối cơ thể
• 3.1.2. Các xét nghiệm máu trước mổ
• 3.1.3. Giải phẫu bệnh sau mổ
• 3.1.4. Phẫu thuật triệt căn
• 3.1.5. Kết quả sớm sau phẫu thuật triệt căn
• 3.2. Kết quả hàm lượng MDA ở bệnh nhân ung thư đại tràng được điều trị phẫu thuật triệt căn
• 3.2.1. Hàm lượng MDA ở mô ung thư, mô lành đại tràng và hồng cầu máu ngoại vi
• 3.2.2. Phân tích hàm lượng MDA mô bệnh theo một số yếu tố lâm sàng và bệnh học
• 3.2.3. Phân tích hàm lượng MDA hồng cầu máu ngoại vi trước mổ theo một số yếu tố lâm sàng và bệnh học
• 3.2.4. Sự thay đổi hàm lượng MDA hồng cầu ở bệnh nhân ung thư đại tràng sau phẫu thuật triệt căn
• 3.2.4.1. Hàm lượng MDA hồng cầu theo các thời điểm trước và sau mổ
• 3.2.4.2. Sự thay đổi hàm lượng MDA hồng cầu sau mổ theo đặc điểm phẫu thuật
• 3.2.4.3. Sự thay đổi hàm lượng MDA hồng cầu sau mổ liên quan đến kết quả sớm sau phẫu thuật
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm nhóm nghiên cứu và kết quả sớm sau phẫu thuật triệt căn
• 4.1.1. Tuổi, giới và chỉ số khối cơ thể
• 4.1.2. Các chỉ số xét nghiệm máu
• 4.1.3. Giải phẫu bệnh sau mổ
• 4.1.4. Phẫu thuật triệt căn
• 4.1.5. Kết quả sớm sau phẫu thuật triệt căn
• 4.2. Đặc điểm hàm lượng MDA trước mổ ở bệnh nhân ung thư đại tràng được điều trị phẫu thuật triệt căn
• 4.2.1. So sánh giá trị MDA tại mô bệnh, mô lành và hồng cầu máu ngoại vi
• 4.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến hàm lượng MDA ở mô bệnh và MDA ở hồng cầu máu ngoại vi
• 4.3. Sự thay đổi hàm lượng MDA hồng cầu ở bệnh nhân ung thư đại tràng sau phẫu thuật triệt căn
• 4.3.1. Sự thay đổi hàm lượng MDA hồng cầu trước và sau phẫu thuật
• 4.3.2. Liên quan của đặc điểm phẫu thuật đến sự thay đổi hàm lượng MDA hồng cầu sau mổ
• 4.3.3. Sự thay đổi hàm lượng MDA hồng cầu sau mổ liên quan đến kết quả sớm sau phẫu thuật triệt căn
• KẾT LUẬN
• KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• Phụ lục 1. Phiếu chấp thuận tham gia nghiên cứu
• Phụ lục 2. Bệnh án nghiên cứu
• Phụ lục 3. Danh sách bệnh nhân nghiên cứu
• Phụ lục 4. Kết quả xét nghiệm MDA ở mô khối u, mô lành đại tràng và hồng cầu máu ngoại vi nhóm nghiên cứu

I. Tổng quan về ung thư đại tràng và phẫu thuật triệt căn

Ung thư đại tràng (UTĐT) là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất trên thế giới, với tỷ lệ mắc bệnh và tử vong cao. Theo ước tính, có hơn một triệu người mắc và gần bảy trăm nghìn người chết mỗi năm. Tại Việt Nam, UTĐT đứng thứ ba trong các loại ung thư hệ tiêu hóa. Phẫu thuật triệt căn là phương pháp chính để điều trị UTĐT, nhằm loại bỏ khối u và các mô xung quanh. Tuy nhiên, tỷ lệ tái phát sau phẫu thuật vẫn cao, từ 25-40%. Nghiên cứu cho thấy rằng tình trạng stress oxy hóa và sự xuất hiện của các gốc tự do, đặc biệt là malondialdehyde (MDA), có vai trò quan trọng trong quá trình tái phát và di căn sau phẫu thuật.

1.1. Dịch tễ học ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng là bệnh lý phổ biến, gặp nhiều ở người trên 45 tuổi. Tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở Úc và New Zealand, tiếp theo là Tây Âu và Bắc Mỹ. Tại Việt Nam, UTĐT là loại ung thư thường gặp thứ tư ở nam giới và thứ năm ở nữ giới. Việc phát hiện sớm bệnh có thể cải thiện tỷ lệ sống sót, tuy nhiên, chỉ 32,2% bệnh nhân được chẩn đoán ở giai đoạn sớm.

1.2. Phân loại giai đoạn bệnh của ung thư đại tràng

Phân loại giai đoạn bệnh UTĐT thường sử dụng hệ thống TNM, bao gồm mức độ xâm lấn khối u, di căn hạch và di căn xa. Hệ thống này giúp xác định giai đoạn bệnh và hướng dẫn điều trị. Phân loại Dukes cũng được sử dụng nhưng không chi tiết bằng TNM. Việc phân loại chính xác giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp và tiên lượng tốt hơn cho bệnh nhân.

II. Stress oxy hóa và vai trò của malondialdehyde

Stress oxy hóa là tình trạng mất cân bằng giữa sản xuất các gốc tự do và khả năng chống oxy hóa của cơ thể. Malondialdehyde (MDA) là một sản phẩm của quá trình oxy hóa lipid, thường được sử dụng như một chỉ số sinh học để đánh giá tình trạng stress oxy hóa. Nghiên cứu cho thấy rằng mức độ MDA tăng cao có liên quan đến sự tiến triển của UTĐT và có thể ảnh hưởng đến kết quả phẫu thuật. Việc theo dõi hàm lượng MDA trước và sau phẫu thuật có thể cung cấp thông tin quan trọng về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và nguy cơ tái phát.

2.1. Cơ chế phát sinh các gốc tự do

Các gốc tự do, bao gồm MDA, được sinh ra trong quá trình chuyển hóa bình thường của cơ thể, nhưng cũng có thể gia tăng do các yếu tố bên ngoài như ô nhiễm, chế độ ăn uống không lành mạnh và stress. Sự gia tăng gốc tự do có thể dẫn đến tổn thương tế bào, góp phần vào sự phát triển của ung thư. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc kiểm soát stress oxy hóa có thể làm giảm nguy cơ tái phát ung thư.

2.2. Hệ thống chống oxy hóa của cơ thể

Cơ thể có nhiều cơ chế chống oxy hóa để bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do. Các enzym như superoxide dismutase (SOD) và catalase đóng vai trò quan trọng trong việc trung hòa các gốc tự do. Tuy nhiên, khi hệ thống chống oxy hóa bị suy yếu, tình trạng stress oxy hóa sẽ gia tăng, dẫn đến sự phát triển của các bệnh lý, bao gồm ung thư. Việc bổ sung các chất chống oxy hóa từ thực phẩm có thể giúp cải thiện tình trạng này.

III. Nghiên cứu sự thay đổi hàm lượng MDA ở bệnh nhân ung thư đại tràng

Nghiên cứu này nhằm xác định hàm lượng malondialdehyde ở bệnh nhân ung thư đại tràng trước và sau phẫu thuật triệt căn. Kết quả cho thấy hàm lượng MDA ở bệnh nhân có sự thay đổi rõ rệt sau phẫu thuật, với mức độ tăng cao hơn so với trước mổ. Điều này cho thấy rằng phẫu thuật có thể kích thích sản xuất gốc tự do, dẫn đến tình trạng stress oxy hóa gia tăng. Việc theo dõi hàm lượng MDA có thể giúp đánh giá tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và nguy cơ tái phát sau phẫu thuật.

3.1. Kết quả hàm lượng MDA ở bệnh nhân ung thư đại tràng

Kết quả nghiên cứu cho thấy hàm lượng MDA ở mô ung thư, mô lành và hồng cầu máu ngoại vi có sự khác biệt rõ rệt. MDA ở mô ung thư cao hơn so với mô lành, cho thấy sự liên quan giữa mức độ tổn thương tế bào và sự phát triển của ung thư. Việc đánh giá hàm lượng MDA có thể cung cấp thông tin quan trọng về tình trạng bệnh lý của bệnh nhân.

3.2. Sự thay đổi hàm lượng MDA hồng cầu sau phẫu thuật

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng hàm lượng MDA trong hồng cầu có sự thay đổi đáng kể sau phẫu thuật. Mức độ MDA tăng lên có thể phản ánh tình trạng stress oxy hóa gia tăng sau phẫu thuật. Điều này cho thấy rằng việc theo dõi hàm lượng MDA trong hồng cầu có thể là một chỉ số hữu ích để đánh giá tình trạng sức khỏe của bệnh nhân sau phẫu thuật.